W przypadku gdy pracodawca nieodpłatnie udostępni lokal mieszkalny pracownikom, wtedy u zatrudnionych osób powstanie przychód z nieodpłatnych świadczeń. Od takiego przychodu pracodawca (jako płatnik składek) ma obowiązek naliczyć i odprowadzić składki ubezpieczeniowe.
O CO PYTAŁ PRZEDSIĘBIORCA?
Spółka (pracodawca) zamierza wynająć dom mieszkalny własnościowy od osoby prywatnej (niezwiązanej z firmą) w celu nieodpłatnego udostępnienia pokoi pracownikom. Całość comiesięcznego kosztu najmu domu będzie ponosić pracodawca. Poszczególni pracownicy będą zajmować przydzielone im w nim pokoje. W kolejnych miesiącach dom będzie zamieszkiwać różna liczba pracowników.
Jak wskazał pracodawca, podstawą nieodpłatnego przychodu dla poszczególnego pracownika będzie kwota ustalona wg stawek dla mieszkań komunalnych na danym terenie wg powierzchni, którą dany pracownik będzie użytkował. Od tak wyliczonej podstawy wymiaru pracodawca będzie opłacał za pracowników składki ZUS. W obowiązujących w firmie przepisach zakładowych nie ma bowiem zapisu odnośnie wysokości ekwiwalentu pieniężnego świadczenia w naturze w postaci udostępniania pracownikom domu mieszkalnego.
Pracodawca, nie będąc jednak pewnym swojego stanowiska, zwrócił się do ZUS o jego potwierdzenie.
ZDANIEM ZUS:
Organ rentowy przypomniał, że za przychody ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o pdof uznaje się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. Stanowią go w szczególności: wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.
Katalog przychodów niestanowiących podstawy wymiaru składek został zawarty w rozporządzeniu MPiPS w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Oznacza to, że podstawy wymiaru składek nie stanowią jedynie te przychody, które prawodawca enumeratywnie wymienił w § 2 ust. 1 pkt 1-30 powołanego rozporządzenia.
Wartość świadczeń ponoszonych przez pracodawcę z tytułu udostępnionego pracownikowi lokalu mieszkalnego nie została wymieniona w ww. rozporządzeniu w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wobec tego podlega oskładkowaniu.
Dla celów składek ZUS wartość pieniężną takiego świadczenia należy ustalić na podstawie § 3 ww. rozporządzenia, tj. w wysokości ekwiwalentu pieniężnego określonego w przepisach o wynagradzaniu obowiązujących w danym zakładzie. W razie braku takich przepisów wartość pieniężną świadczenia w postaci udostępnienia pracownikowi nieodpłatnie lokalu mieszkalnego ustala się w zależności od rodzaju lokalu, tj.:
a) dla lokali spółdzielczych typu lokatorskiego i własnościowego - w wysokości czynszu obowiązującego dla tego lokalu w danej spółdzielni mieszkaniowej,
b) dla lokali komunalnych - w wysokości czynszu wyznaczonego dla tego lokalu przez gminę,
c) dla lokali własnościowych, z wyłączeniem wymienionych w lit. a), oraz domów stanowiących własność prywatną - w wysokości czynszu określonego według zasad i stawek dla mieszkań komunalnych na danym terenie, a w miastach - w danej dzielnicy,
d) dla lokali w hotelach - w wysokości kosztu udokumentowanego rachunkami wystawionymi przez hotel.
W swoim stanowisku ZUS wskazał, że podstawę wymiaru składek w analizowanym przypadku będzie stanowiła kwota w wysokości czynszu określonego według zasad i stawek dla mieszkań komunalnych na danym terenie, a w miastach - w danej dzielnicy, a w przypadku udostępniania lokalu mieszkalnego więcej niż jednemu pracownikowi kwota podstawy wymiaru składek powinna zostać wyliczona proporcjonalnie.
(interpretacja indywidualna Oddziału ZUS w Lublinie z dnia 1 lutego 2024 r., znak DI/200000/43/58/2024)