Mój ojciec ma długi. Z tego co się dowiedziałam, w najbliższym czasie może zostać wszczęta egzekucja komornicza. W zasadzie jedynym składnikiem majątku ojca jest nieruchomość, którą otrzymał w spadku po swoim ojcu. Pozostaję w związku małżeńskim, w którym obowiązuje ustrój wspólności majątkowej. Czy to prawda, że nie będę mogła uczestniczyć w licytacji komorniczej? Czy mój mąż będzie miał do tego prawo?
TAK. Nie każda osoba może wziąć udział w licytacji. Zgodnie z przepisami, w przetargu (licytacji) nie mogą uczestniczyć: dłużnik, komornik, ich małżonkowie, dzieci, rodzice i rodzeństwo oraz osoby obecne na licytacji w charakterze urzędowym, licytant, który nie wykonał warunków poprzedniej licytacji, osoby, które mogą nabyć nieruchomość tylko za zezwoleniem organu państwowego, a zezwolenia tego nie przedstawiły. Przewiduje to art. 976 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1550 ze zm.). Z przepisu tego wynika zatem, że Czytelniczka nie może wziąć udziału we wspomnianej licytacji.
Nie oznacza to jednak, że mąż Czytelniczki nie będzie mieć do tego prawa. W powołanym przepisie nie wymienia się, jako osoby niemogącej wziąć udziału w licytacji, małżonka dziecka dłużnika. Powyższe oznacza, że zięć (synowa) ma prawo w takiej licytacji uczestniczyć. Takie prawo przysługuje mu również wtedy, gdy w małżeństwie zięcia (synowej) z dzieckiem dłużnika obowiązuje wspólność majątkowa. W jednej z uchwał sąd wskazał, że przepis art. 976 § 1 K.p.c. określa wyczerpująco podmioty, których udział w licytacji nieruchomości dłużnika jest wyłączony oraz że do nabycia własności nieruchomości w toku egzekucji sądowej art. 37 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego nie ma zastosowania (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2007 r., sygn. akt III CZP 13/07). Wspomniany art. 37 K.r.o. przewiduje, że w przypadku wspólności majątkowej dokonanie przez jednego małżonka istotnych czynności dotyczących majątku wspólnego (np. odpłatnego nabycia nieruchomości) wymaga zgody drugiego małżonka. Z powyższej uchwały wynika zatem, że mąż Czytelniczki może nabyć wspomnianą nieruchomość w drodze licytacji, a dla ważności takiej czynności nie jest wymagane, aby Czytelniczka musiała wyrazić na nią zgodę.
Zasadą służącą uzyskaniu najwyższej w danych okolicznościach ceny jest jawność i wolny udział w przetargu dokonywanym w toku licytacji, co wynika z art. 972 K.p.c. Wyjątek od tej zasady wprowadza powołany powyżej art. 976 § 1 K.p.c., przede wszystkim dla ochrony interesu wierzyciela, a także skuteczności, powagi i rzetelności postępowania egzekucyjnego, jednak przepis ten musi być interpretowany w sposób ścisły.
W przypadku egzekucji z nieruchomości, licytacja odbywa się w obecności i pod nadzorem sędziego albo referendarza sądowego.