Określając zasady ustalania uproszczonych zaliczek, przepisy art. 44 ust. 6b i ust. 6h updof wskazują, że podstawą obliczenia zaliczek jest dochód z działalności gospodarczej wykazany w zeznaniu, o którym mowa w art. 45 ust. 1 lub art. 45 ust. 1a pkt 2 updof, czyli w zeznaniu PIT-36 lub PIT-36L. Niemniej jednak - na co zwrócił uwagę podatnik - od 2022 r. w zeznaniach tych wykazuje się nie tylko przychody z działalności gospodarczej podlegające opodatkowaniu, ale również przychody z tej działalności wolne od podatku na podstawie m.in. art. 21 ust. 1 pkt 153 updof. Wspomniany przepis określa warunki korzystania ze zwolnienia podatkowego (zwanego ulgą dla rodzin 4+) przez podatnika, który w roku podatkowym w stosunku do co najmniej czworga dzieci wykonywał władzę rodzicielską, pełnił funkcję opiekuna prawnego, jeżeli dziecko z nim zamieszkiwało, lub sprawował funkcję rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą, a w przypadku pełnoletnich uczących się dzieci - wykonywał ciążący na nim obowiązek alimentacyjny albo sprawował funkcję rodziny zastępczej. Zakresem tego zwolnienia są objęte określone kategorie przychodów, w tym z prowadzonej działalności gospodarczej, do których ma zastosowanie m.in. podatek liniowy i skala podatkowa. Są one wolne od podatku do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł.
Z przedstawionych okoliczności wynika, że taka sytuacja miała miejsce u podatnika. W rezultacie korzystania z ulgi dla rodzin 4+ w zeznaniu PIT-36L złożonym za 2022 r. wykazał on:
- w części D - przychody z działalności gospodarczej w kwocie 85.528 zł, wolne od podatku na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 153 updof, oraz
- w części E - opodatkowane przychody z działalności gospodarczej (uzyskane ponad limit zwolnienia), koszty uzyskania przychodów oraz dochód.
Na tym tle pojawiła się wątpliwość, czy odrębne wskazanie w zeznaniu przychodów wolnych od podatku oraz podlegających opodatkowaniu ma wpływ na sposób ustalenia podstawy obliczenia uproszczonej zaliczki
W naszej ocenie, wskazana okoliczność nie modyfikuje sposobu ustalenia podstawy obliczenia miesięcznych zaliczek na podatek dochodowy w uproszczonej formie. W szczególności należy mieć na uwadze, że takiego zastrzeżenia ustawodawca nie poczynił w analizowanych przepisach art. 44 ust. 6b i ust. 6h updof. Z ich treści jasno wynika, że podstawę obliczania uproszczonych zaliczek stanowi dochód, a nie przychód, osiągnięty z działalności gospodarczej. Pojęcia "przychód" i "dochód" stanowią na gruncie ustawy o PIT odrębne kategorie prawne, a znaczenie tych pojęć nie jest tożsame.
Część przychodu wyodrębniona przez podatnika w części D PIT-36L była wolna od podatku i nie miała wpływu na wysokość dochodu osiągniętego z działalności gospodarczej wykazanego w części E. Z literalnego brzmienia powołanych przepisów wynika natomiast, że do wyliczenia uproszczonych zaliczek przyjmuje się wykazany w zeznaniu dochód. Oznacza to, że przychody wolne od podatku w ramach ulgi dla rodzin 4+ osiągnięte w 2022 r. nie wpłyną na wysokość uproszczonych zaliczek obliczanych w 2024 r. Do wyliczenia uproszczonych zaliczek należy przyjąć dochód wykazany w części E zeznania PIT-36L za 2022 r. złożonego w 2023 r.
Należy pamiętać, że wybierając na 2024 r. uproszczoną formę wpłacania zaliczek, należy ją stosować przez cały rok podatkowy. Zaliczki należy wpłacać na rachunek urzędu skarbowego, bez wezwania, w terminach określonych w art. 44 ust. 6 updof, a więc:
- do 20 dnia miesiąca za miesiąc poprzedni,
- do 20 stycznia następnego roku podatkowego - w przypadku zaliczki za ostatni miesiąc roku podatkowego.
Tak wynika z art. 44 ust. 6c pkt 2 i 3 updof. Ponadto należy mieć na uwadze art. 44 ust. 6j updof, na mocy którego podatnicy stosujący opodatkowanie podatkiem liniowym, mogą kwotę uproszczonej zaliczki obniżać o kwotę stanowiącą 19% składki na ubezpieczenie zdrowotne, o której mowa w art. 30c ust. 2 pkt 2 updof, zapłaconej w danym miesiącu przez podatnika. Łączna kwota obniżek zastosowanych w trakcie 2024 r. nie może przekroczyć kwoty 2.204 zł (tj. 11.600 zł x 19%). Na ten temat pisaliśmy w Przeglądzie Podatku Dochodowego nr 3 z 2024 r., w artykule pt. "Składki na ubezpieczenie zdrowotne u liniowca opłacającego zaliczki w uproszczonej formie".