Od 2024 r. podatnik zmienił formę opodatkowania działalności gospodarczej z ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych na skalę podatkową. Czy w tej sytuacji powinien był sporządzić spis z natury? Czy będzie mógł uwzględniać w rozliczeniu podatku dochodowego koszty zakupu towarów, pomimo że zostały poniesione w okresie korzystania z opodatkowania ryczałtem?
Podatnik powinien był sporządzić spis z natury na dzień 1 stycznia 2024 r. Koszty zakupu towarów objętych tym spisem poniesione przed zmianą formy opodatkowania, uwzględni w rozliczeniu podatku dochodowego w roku podatkowym, w którym uzyska przychody z ich sprzedaży.
Podatników, którzy prowadzą działalność gospodarczą i w tym zakresie stosują opodatkowanie w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych nie dotyczy obowiązek:
- ustalania kosztów uzyskania przychodów (podstawę opodatkowania stanowi przychód bez pomniejszania o koszty uzyskania) oraz
- sporządzania spisu z natury.
Niemniej na takich podatnikach ciąży m.in. obowiązek posiadania i przechowywania dowodów zakupu towarów (art. 15 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym).
Okoliczności przedstawione przez podatnika wskazują, że na 2024 r. wybrał opodatkowanie według skali podatkowej, a ustalenia dochodu stanowiącego podstawę obliczania zaliczek na podatek dokonuje w oparciu o podatkową księgę przychodów i rozchodów. Zatem rozwiązania wątpliwości związanych z rozliczaniem kosztów zakupu towarów oraz sporządzaniem spisu z natury należy poszukiwać na gruncie ustawy o PIT oraz rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 23 grudnia 2019 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. poz. 2544).
Trzeba mieć na uwadze art. 44 ust. 2 updof. W jego myśl dochodem z działalności gospodarczej stanowiącym podstawę obliczenia zaliczki u podatników prowadzących podatkowe księgi przychodów i rozchodów jest różnica pomiędzy wynikającym z tych ksiąg przychodem i kosztami jego uzyskania. Inaczej ustala się dochód, jeżeli podatnik na koniec miesiąca sporządza remanent lub naczelnik urzędu skarbowego zarządzi sporządzenie takiego remanentu. Wówczas stosuje się zasadę określoną w art. 24 ust. 2 updof. W myśl tego przepisu dochodem z działalności gospodarczej jest różnica pomiędzy przychodem w rozumieniu art. 14 updof a kosztami uzyskania, którą:
- powiększa się o różnicę pomiędzy wartością remanentu końcowego i początkowego - jeżeli wartość remanentu końcowego jest wyższa niż wartość remanentu początkowego, lub
- pomniejsza się o różnicę pomiędzy wartością remanentu początkowego i końcowego - jeżeli wartość remanentu początkowego jest wyższa niż wartość remanentu końcowego.
Remanentem należy objąć towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcję w toku, wyroby gotowe, braki i odpadki.
Ten sposób ustalania dochodu powoduje, że poprzez różnice remanentowe z kosztów uzyskania przychodów danego roku podatkowego zostają wyłączone koszty towarów, których nie sprzedano w danym roku podatkowym. Faktyczne rozliczenie tych kosztów nastąpi w roku uzyskania przychodu ze sprzedaży wspomnianych towarów.
Wymogi dotyczące spisu z natury reguluje rozporządzenie w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów. W kontekście problemu opisanego w pytaniu na uwagę zasługuje w szczególności § 24 ust. 1 tego rozporządzenia. Stanowi on, że podatnicy są obowiązani sporządzić i wpisać do księgi spis z natury obejmujący towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcję w toku, wyroby gotowe braki i odpady:
- na dzień 1 stycznia i na koniec każdego roku podatkowego,
- na dzień rozpoczęcia działalności w ciągu roku podatkowego,
- w razie utraty w ciągu roku podatkowego prawa do opłacania podatku na podstawie ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym,
- w przypadku zmiany wspólnika, zmiany proporcji udziałów wspólników lub likwidacji działalności.
W analizowanej sytuacji nie mamy do czynienia z utratą przez podatnika prawa do opłacania ryczałtu ewidencjonowanego w trakcie roku podatkowego, tylko z rezygnacją ze stosowania tej formy opodatkowania i przejściem na rozliczenie podatku według skali podatkowej.
Uwzględniając zatem sytuację podatnika, należy stwierdzić, że w związku ze zmianą formy opodatkowania na 2024 r., był on zobligowany do sporządzenia spisu z natury na dzień 1 stycznia 2024 r. Poprzez różnice remanentowe podatnik będzie miał możliwość uwzględnienia wydatków na nabycie towarów w kosztach podatkowych w roku uzyskania przychodów ze sprzedaży tych towarów.