Realizowanie ulgi dla seniora w zeznaniu podatkowym

Osoba fizyczna pozostawała w stosunku pracy do końca lutego 2023 r. Po rozwiązaniu umowy o pracę przeszła na emeryturę, co miało miejsce w marcu 2023 r. Czy w zeznaniu PIT-37 składanym za ten rok podatkowy, osoba ta może wykazać jako wolne od podatku w ramach ulgi dla seniora wynagrodzenia za pracę za styczeń i luty 2023 r., odprawę emerytalną oraz ekwiwalent za niewykorzystany urlop?

Przychody, o których mowa będzie można wykazać jako wolne od podatku dochodowego pod warunkiem, że spełnione są wszystkie warunki nabycia prawa do tzw. ulgi dla seniorów.

Na gruncie przepisów o podatku dochodowym obowiązuje art. 21 ust. 1 pkt 154 updof, który określa warunki objęcia zwolnieniem od podatku niektórych przychodów osiąganych przez seniorów. Chodzi tu o osoby fizyczne, które pozostają aktywne zawodowo, pomimo nabycia m.in. uprawnień emerytalnych. Zwolnienie to może być stosowane w trakcie roku podatkowego przez płatnika będącego pracodawcą. Przy czym uwzględnia on to zwolnienie, jeżeli podatnik (pracownik) złoży mu oświadczenie, że spełnia warunki do jego stosowania (art. 31a ust. 8 updof). Możliwe jest również skorzystanie z tej preferencji dopiero na etapie rocznego rozliczenia podatku.

2.1. Ogólne warunki korzystania ze zwolnienia

Ulga dla seniorów to preferencja przewidziana dla podatnika, który ukończył 60 rok życia w przypadku kobiety i 65 rok życia w przypadku mężczyzny. Polega ona na zwolnieniu od podatku dochodowego, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł, przychodów otrzymanych po ukończeniu wskazanego wieku i osiąganych z następujących tytułów:

• ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej, spółdzielczego stosunku pracy,
• z umów zlecenia, o których mowa w art. 13 pkt 8 updof,
• z zasiłku macierzyńskiego wypłacanego na podstawie ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby lub macierzyństwa,
• z działalności gospodarczej opodatkowanej na zasadach określonych w art. 27 updof (według skali podatkowej), art. 30c updof (podatkiem liniowym) albo art. 30ca updof (IP Box) albo ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych,

pod warunkiem, że z tytułu uzyskiwania tych przychodów podatnicy (seniorzy) podlegają ubezpieczeniom społecznym w rozumieniu ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych.

Dodatkowym warunkiem skorzystania z ulgi jest, aby aktywni zawodowo seniorzy, mimo nabycia uprawnień, nie otrzymywali:

a) emerytury lub renty rodzinnej, o których mowa w:

• ustawie z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników,
• ustawie z dnia 10 grudnia 1993 r. o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin,
• ustawie z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Straży Marszałkowskiej, Służby Ochrony Państwa, Państwowej Straży Pożarnej, Służby Celno-Skarbowej i Służby Więziennej oraz ich rodzin,
• ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

b) świadczenia pieniężnego, o którym mowa w:

• art. 30 ust. 1 pkt 4a updof (tj. świadczenia otrzymywanego po zwolnieniu ze służby przez funkcjonariuszy służb mundurowych oraz żołnierzy, w związku ze zwolnieniem tych osób ze służby stałej na podstawie odrębnych ustaw),
• ustawie z dnia 8 lutego 2023 r. o świadczeniu pieniężnym przysługującym członkom rodziny funkcjonariuszy lub żołnierzy zawodowych, których śmierć nastąpiła w związku ze służbą albo podjęciem poza służbą czynności ratowania życia lub zdrowia ludzkiego albo mienia,

c) uposażenia przysługującego w stanie spoczynku lub uposażenia rodzinnego, o których mowa w ustawie z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych.

2.2. Praktyczne wskazówki

Okoliczności stanu faktycznego przedstawione w pytaniu nie pozwalają stwierdzić, czy w przypadku danej osoby fizycznej zostały spełnione wszystkie określone ustawowo przesłanki, od których uzależnione jest skorzystanie z ulgi dla seniorów. Niemniej jednak udzielimy pewnych wskazówek.

W szczególności warto zaznaczyć, że dla celów podatku dochodowego wszystkie należności, o których mowa w pytaniu są kwalifikowane jako przychody ze stosunku pracy. Potencjalnie zatem możliwe jest ich objęcie zwolnieniem od podatku w ramach omawianej preferencji. Dotyczy to zarówno wynagrodzeń za pracę oraz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop, które to należności stanowią podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, jak również odprawy emerytalnej, która jest świadczeniem niepodlegającym oskładkowaniu.

Trzeba bowiem podkreślić, że przyjmuje się, że zastrzeżony w art. 21 ust. 1 pkt 154 updof wymóg podlegania przez podatnika-seniora ubezpieczeniom społecznym odnosi się do wskazanej w tym przepisie ogólnej kategorii przychodów, czyli w analizowanym przypadku - do przychodów ze stosunku pracy, a nie osobno do każdego otrzymanego świadczenia zaliczanego do tej kategorii przychodów. Dodajmy, że stanowisko, zgodnie z którym zastosowanie tego zwolnienia nie jest uzależnione od tego, czy konkretne wypłacone świadczenie podlega ubezpieczeniu społecznemu, lecz od tego czy podatnik-senior osiąga przychody ze stosunku pracy podlegające oskładkowaniu wyraził Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z 3 czerwca 2022 r., nr 0115-KDIT2.4011.195.2022.1.RS.

Warto również zwrócić uwagę na warunek "nieotrzymywania emerytury" jako warunek do zastosowania art. 21 ust. 1 pkt 154 updof. Powinien on być spełniony na moment otrzymania przychodu, tj. na moment wypłaty należności ze stosunku pracy. Okoliczność późniejszego przyznania i wypłacenia świadczenia emerytalnego nie ma wpływu na prawo do zwolnienia. Stanowisko to potwierdza m.in. interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 22 maja 2023 r., nr 0111-KDSB2-2.4011.142.2023.1.AD.

W analizowanym przypadku osoba fizyczna przeszła na emeryturę w marcu 2023 r., ale nie wiadomo, kiedy doszło do wypłaty pierwszej emerytury. Jeżeli zatem wypłata wynagrodzenia, odprawy emerytalnej oraz ekwiwalentu za niewykorzystany urlop nastąpiła przed dniem otrzymania przez podatnika-seniora pierwszej emerytury, to warunek "nieotrzymywania emerytury" jest spełniony. Przy czym, aby osoba ta mogła zastosować omawianą preferencję w zeznaniu za 2023 r., musi:

• omawiane przychody ze stosunku pracy otrzymać po ukończeniu 60 roku życia w przypadku kobiety i 65 roku życia w przypadku mężczyzny oraz
• na moment otrzymania przychodów nie pobierać innych świadczeń, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 154 lit. a-g updof, jeżeli nabyła do nich uprawnienia.