Osoba fizyczna, która ma status polskiego rezydenta podatkowego, ma nieograniczony obowiązek podatkowy (zasady ustalania obowiązku podatkowego omówiliśmy w Przeglądzie Podatku Dochodowego nr 4 z 2025 r., w artykule pt. "Ustalenie obowiązku podatkowego w Polsce"). To oznacza, że zobowiązana jest do rozliczenia podatku od każdego dochodu - osiągniętego w kraju i za granicą. Możliwa jest również sytuacja, w której osiągnięty za granicą dochód będzie podlegał opodatkowaniu zarówno w państwie rezydencji (w Polsce), jak i w państwie źródła dochodu (kraju osiągnięcia dochodu).
Aby zniwelować niekorzystne dla podatnika skutki podwójnego opodatkowania, zastosować należy odpowiednią metodę unikania podwójnego opodatkowania, przewidzianą we właściwej umowie w sprawie unikania podwójnego opodatkowania oraz w polskiej ustawie.
Polskie regulacje, podobnie jak i umowy międzynarodowe, przewidują zasadniczo dwie metody unikania podwójnego opodatkowania:
- metodę wyłączenia z progresją,
- metodę proporcjonalnego odliczenia.
O tym, którą z metod unikania podwójnego opodatkowania podatnik ma zastosować w swoim przypadku, decydują przepisy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jednak w niektórych przypadkach, za sprawą Konwencji MLI zawarta w umowie metoda unikania podwójnego opodatkowania jest zmieniona - z metody wyłączenia z progresją na metodę proporcjonalnego odliczenia (patrz tabela).
| Państwa, w których Konwencją MLI zmieniono w umowach o unikaniu podwójnego opodatkowania zawartych z Polską metodę unikania podwójnego opodatkowania | ||||||
| dochody uzyskiwane od 1 stycznia 2019 r. |
dochody uzyskiwane od 1 stycznia 2020 r. |
dochody uzyskiwane od 1 stycznia 2021 r. |
dochody uzyskiwane od 1 stycznia 2022 r. |
dochody uzyskiwane od 1 stycznia 2023 r. |
dochody uzyskiwane od 1 stycznia 2024 r. |
dochody uzyskiwane od 1 stycznia 2025 r. |
| Austria Słowenia |
Wielka Brytania Irlandia Finlandia Izrael Japonia Litwa Nowa Zelandia Słowacja |
Norwegia Belgia Kanada Dania Portugalia |
Jordania Pakistan Grecja |
Estonia Hiszpania Tajlandia |
Bułgaria Chiny Rumunia Meksyk |
Tunezja |
Na gruncie polskich przepisów metodę wyłączenia z progresją reguluje art. 27 ust. 8 updof, a metodę proporcjonalnego odliczenia - art. 27 ust. 9 i 9a updof.
Gdy dochód został uzyskany w kraju, z którym Polska nie zawarła umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, stosowana jest metoda proporcjonalnego odliczenia.
Metoda wyłączenia z progresją
Metoda wyłączenia z progresją oznacza, że dochód osiągnięty za granicą wyłącza się z podstawy opodatkowania w Polsce. Jego wysokość bierze się pod uwagę jedynie przy ustalaniu stawki podatku stosowanej do pozostałych dochodów podlegających opodatkowaniu w Polsce według skali podatkowej.
| Metoda wyłączenia z progresją - checklista | ||
| 1 | dochody uzyskane w Polsce (podlegające opodatkowaniu według skali podatkowej) zsumuj z dochodami uzyskanymi za granicą | |
| 2 | oblicz od otrzymanej sumy podatek według skali podatkowej (12%, 32%) | |
| 3 | obliczony podatek podziel przez sumę dochodów (z Polski i zagranicy) i pomnóż przez 100 | |
| 4 | otrzymaną w ten sposób stopę procentową pomnóż przez polskie dochody | |
Metoda proporcjonalnego odliczenia
W przypadku metody proporcjonalnego odliczenia dochody krajowe i zagraniczne łączy się ze sobą. Następnie od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w obcym państwie.
| Metoda proporcjonalnego odliczenia - checklista | ||
| 1 | dochody uzyskane w Polsce zsumuj z dochodami uzyskanymi za granicą | |
| 2 | oblicz od otrzymanej sumy podatek według obowiązujących w Polsce przepisów | |
| 3 | od tak obliczonego podatku odlicz kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu za granicą; jednak odliczenie to nie może przekroczyć tej części podatku, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w obcym państwie | |