Utrudnieniem sytuacji opisanej w pytaniu jest fakt, że nabywcami są osoby fizyczne spoza UE, niebędące podatnikami. Sprzedaż używanych samochodów na rzecz takich osób może być opodatkowana jako:
- eksport towarów,
- sprzedaż towarów dla podróżnych w systemie Tax Free,
- dostawa krajowa.
Fakt, iż nabywcą wywożonego poza UE towaru jest osoba fizyczna, nie powinien mieć wpływu na zaliczenie transakcji do eksportowej. Eksportem towarów jest bowiem potwierdzona przez właściwy organ celny dostawa towarów wysyłanych lub transportowanych z terytorium kraju poza terytorium Unii, jeżeli wywóz dokonywany jest przez nabywcę (mającego siedzibę poza terytorium kraju) bądź dostawcę lub na ich rzecz.
Uznanie transakcji za eksportową nie jest uzależnione od statusu nabywcy, lecz od faktycznego przemieszczenia towarów w wykonaniu czynności opodatkowanych.
Sprzedający może zastosować dla eksportu towaru stawkę VAT w wysokości 0% wówczas, gdy przed upływem terminu do złożenia deklaracji podatkowej za dany miesiąc otrzyma dokument potwierdzający wywóz towaru poza granice Unii.
Może też po spełnieniu określonych w ustawie warunków, rozliczyć tę transakcję jako sprzedaż towarów dla podróżnych w systemie Tax Free.
W zasadzie podatnik, który potraktuje sprzedaż na rzecz osoby fizycznej z kraju trzeciego jako eksport towarów, nie zaś jak sprzedaż na rzecz podróżnych, ponosi ryzyko.
Dokonując bowiem eksportu, podatnik stosuje stawkę VAT 0% już w momencie sprzedaży towarów. Otrzymuje więc należność bez podatku VAT. Z chwilą gdy otrzyma dokument potwierdzający wywóz towarów, może wykazać w deklaracji eksport ze stawką 0%. Jeżeli dokumentu tego nie otrzyma, musi zastosować stawkę VAT właściwą dla danego towaru. Oznacza to, że musi odprowadzić podatek VAT, którego nabywca mu nie zapłacił.
Jeżeli natomiast dokonuje sprzedaży towarów dla podróżnych w systemie Tax Free (art. 126 ustawy o VAT), wówczas opodatkowuje transakcję właściwą dla danego towaru stawką VAT. Późniejsze otrzymanie imiennego dokumentu zawierającego potwierdzenie wywozu towarów poza UE, umożliwia skorygowanie rozliczenia i opodatkowanie sprzedaży stawką 0%.
To, czy podatnik zastosuje do sprzedaży 0% stawkę i potraktuje jak eksport, czy opodatkuje właściwą dla towaru stawką, a następnie dokona zwrotu VAT dla podróżnego, zależy wyłącznie od chęci sprzedającego i od tego, czy określone przepisami warunki umożliwiające zastosowanie jednej z procedur zostały spełnione.
Zwróćmy bowiem uwagę na zapis art. 126 ust. 1 ustawy o VAT, zgodnie z którym system zwrotu VAT podróżnym dotyczy jedynie towarów, które w stanie nienaruszonym zostały wywiezione w bagażu osobistym podróżnego.
Przez bagaż osobisty rozumie się cały bagaż, który podróżny jest w stanie przedstawić organom celnym, wjeżdżając na terytorium kraju, jak również bagaż, który przedstawi on później organom celnym, pod warunkiem przedstawienia dowodu, że bagaż ten był zarejestrowany jako bagaż towarzyszący w momencie wyruszenia w podróż przez przedsiębiorstwo, które było odpowiedzialne za jego przewóz. Bagaż osobisty obejmuje paliwo znajdujące się w standardowym zbiorniku dowolnego pojazdu silnikowego oraz paliwo znajdujące się w przenośnym kanistrze, którego ilość nie przekracza 10 litrów, z zastrzeżeniem art. 77 ustawy.
Powyższa definicja bagażu podróżnego wyklucza zastosowanie sprzedaży w systemie Tax Free w stosunku do samochodów. W tym przypadku możliwe jest wyłącznie opodatkowanie transakcji jako krajowej lub eksportowej i w obu tych przypadkach możliwe jest zastosowanie procedury VAT marża.
Jeśli nabywca, który jest osobą fizyczną z kraju trzeciego, zgadza się na potraktowanie sprzedaży jako eksportu i przekaże sprzedającemu dokument potwierdzający wywóz towarów poza terytorium UE, organ podatkowy nie powinien tego zakwestionować. Należności budżetowe nie mogą być w ten sposób uszczuplone, gdyż brak dokumentów potwierdzających wywóz oznacza, że sprzedający musi zapłacić podatek VAT stosowany dla tego towaru w obrocie krajowym, pomimo że nabywca go nie uiścił.
Czytelnik może zastosować dość bezpieczne rozwiązanie, opodatkowując transakcję jako krajową, a następnie po otrzymaniu dokumentów potwierdzających wywóz samochodu poza terytorium UE, skorygować stawkę VAT z 23% na 0%.
Na zakończenie warto również dodać, że procedura VAT marża jest uprawnieniem, a nie obowiązkiem podatnika. Towary używane mogą być również sprzedawane na zasadach ogólnych.