Po wypłacie wynagrodzenia za grudzień 2022 r. pracownik gminnego ośrodka pomocy społecznej był nieobecny w pracy z powodu choroby. Wynagrodzenie chorobowe i pomniejszenie nadpłaconego wynagrodzenia zasadniczego nastąpiło w styczniu 2023 r. Czy do podstawy trzynastki należy przyjąć wypłacone wynagrodzenie zasadnicze, czy pełne, skoro jego zmniejszenie było skutkiem rozliczenia absencji z poprzedniego roku?
Absencja pracownika (bez względu na powód, odpłatny/nieodpłatny oraz usprawiedliwiony/nieusprawiedliwiony charakter) wpływa na dodatkowe wynagrodzenie roczne (tzw. trzynastkę). Może pozbawić pracownika sfery budżetowej prawa do tego świadczenia, gdyż jego nabycie zależy od okresu faktycznie przepracowanego (a nie pozostawania w stosunku pracy) w roku kalendarzowym, za który jest przyznawane. Taki skutek dotknie pracownika niezwolnionego z warunku minimum stażowego (przepracowanie efektywnie co najmniej 6 miesięcy), prowadząc do jego niespełnienia. Dotyczy również pracownika, który miał minimum 2 dni nieusprawiedliwionej nieobecności w pracy. Wynika to z:
- art. 2 i art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (Dz. U. z 2023 r. poz. 1690), dalej ustawy o trzynastkach,
- rozstrzygnięć Sądu Najwyższego, w tym m.in. postanowienia z 10 maja 2018 r. (sygn. akt II PK 173/17) i wyroku SN z 18 października 2011 r. (sygn. akt I PK 263/10) oraz
- stanowiska Departamentu Prawnego Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z 25 stycznia 2015 r. w sprawie ustalania wysokości dodatkowego wynagrodzenia rocznego.
Do stażu uprawniającego do trzynastki wlicza się jednak okresy nieświadczenia pracy, które przepisy zaliczają do czasu pracy, np. przerwy na karmienie dziecka piersią zapewnione przez art. 187 K.p. czy czas szkoleń bhp (art. 2373 § 3 K.p.) - por. stanowisko Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 16 września 2020 r. w sprawie wynagrodzenia za okresy niewykonywania pracy.
Ze względu na treść art. 2 ust. 1-2 ustawy o trzynastkach oraz wskazane interpretacje sądowe i urzędowe, nieobecność w pracy obniża również poziom trzynastki. W pełnej wysokości przysługuje ona jedynie przy efektywnym przepracowaniu całego roku kalendarzowego. Jeżeli pracownik przepracuje minimum 6 miesięcy lub okres krótszy, lecz jest zwolniony z minimum stażowego na podstawie art. 2 ust. 3 ustawy o trzynastkach, wówczas dodatkowe wynagrodzenie należy mu się w wymiarze proporcjonalnym do przepracowanego okresu.
| Ważne: Trzynastkę za 2023 r. oblicza się z wynagrodzenia za pracę, które pracownik faktycznie uzyskał w tym roku. |
Przesądza o tym art. 4 ust. 1 ustawy o trzynastkach. Przepis ten instruuje, żeby dodatkowe wynagrodzenie roczne obliczać jako 8,5% sumy wynagrodzenia za pracę:
- otrzymanego (a nie z wynikającego z umowy o pracę lub innego aktu będącego podstawą nawiązania stosunku pracy) przez pracownika w ciągu roku kalendarzowego, za który przysługuje,
- uwzględniającego wynagrodzenie i inne świadczenia ze stosunku pracy przyjmowane do obliczenia ekwiwalentu urlopowego, a także wynagrodzenie urlopowe oraz wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy przysługujące pracownikowi, który podjął pracę w wyniku przywrócenia do pracy.
Oznacza to, że Czytelnik powinien przyjąć do podstawy trzynastki za 2023 r. wynagrodzenie zasadnicze za styczeń 2023 r. po odliczeniu nadpłaty wynikającej z rozliczenia absencji chorobowej z grudnia 2022 r. Taką kwotę otrzymał bowiem pracownik. Wypłacone mu w tym miesiącu wynagrodzenie chorobowe pozostaje poza podstawą dodatkowego wynagrodzenia rocznego (§ 6 pkt 7 rozporządzenia urlopowego).
Zwracamy uwagę! Podstawę trzynastki pomniejsza się o wynagrodzenie za czas nieobecności, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia (np. za tzw. urlop okolicznościowy). Ich wysokość oblicza się według zasad obowiązujących dla wynagrodzenia urlopowego, z tym że składniki stałe i zmienne przyjmuje się z miesiąca, w którym przypadła absencja (§ 5 ust. 1 rozporządzenia o wynagrodzeniu). Brak prawa do wynagrodzenia za okres nieobecności powoduje natomiast, że do podstawy trzynastki wlicza się wynagrodzenie za przepracowaną część miesiąca, ustalone zgodnie z § 12 rozporządzenia o wynagrodzeniu lub § 11 tego aktu prawnego, gdy w danym miesiącu pracownik otrzymał wynagrodzenie chorobowe lub zasiłek chorobowy albo inny przewidziany w ustawie zasiłkowej.