Do 7 czerwca 2026 r. państwa członkowskie Unii Europejskiej mają czas na implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2023/970 z dnia 10 maja 2023 r. w sprawie wzmocnienia stosowania zasady równości wynagrodzeń dla mężczyzn i kobiet za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości za pośrednictwem mechanizmów przejrzystości wynagrodzeń oraz mechanizmów egzekwowania (Dz. U. UE L 2023.132.21).
Dyrektywa ta ma zastosowanie do pracodawców w sektorze publicznym i prywatnym. Jej celem jest wyeliminowanie różnic poziomów wynagrodzenia między zatrudnionymi u pracodawcy pracownikami płci żeńskiej i męskiej, tzw. luki płacowej ze względu na płeć. Narzędziem, które ma w tym pomóc jest przejrzystość i jawność wynagrodzeń.
Państwa członkowskie muszą podjąć niezbędne działania celem zapewnienia, aby pracodawcy dysponowali strukturami wynagrodzeń zapewniającymi równe wynagrodzenie za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości. Ponadto - w porozumieniu z organami ds. równości - muszą podjąć wszelkie niezbędne środki służące zapewnieniu, aby zostały udostępnione i były łatwo dostępne analityczne narzędzia lub metody służące wspieraniu i zapewnianiu wskazówek w ramach procesu oceny i porównywania wartości pracy zgodnie z kryteriami określonymi w dyrektywie. Te narzędzia i metody muszą umożliwiać pracodawcom i ich partnerom społecznym łatwe sporządzenie i stosowanie neutralnych pod względem płci systemów oceny i zaszeregowania stanowisk pracy, które wykluczają wszelką dyskryminację płacową ze względu na płeć.
Struktury wynagrodzenia muszą być takie, aby umożliwiały dokonanie oceny, czy pracownicy są w porównywalnej sytuacji w odniesieniu do wartości pracy na podstawie obiektywnych, neutralnych pod względem płci kryteriów uzgodnionych z przedstawicielami pracowników, o ile tacy przedstawiciele istnieją. Kryteria te nie mogą opierać się bezpośrednio lub pośrednio na płci pracowników. Kryteria te mają obejmować umiejętności, wysiłek, zakres odpowiedzialności i warunki pracy, oraz - w stosownych przypadkach - wszelkie inne czynniki, które mają znaczenie w danym miejscu pracy lub na danym stanowisku. Muszą być one stosowane w obiektywny, neutralny pod względem płci sposób, wykluczający wszelką bezpośrednią lub pośrednią dyskryminację ze względu na płeć. W szczególności odpowiednie umiejętności miękkie nie mogą być niedoceniane.
Osoby starające się o zatrudnienie mają mieć prawo do otrzymania od przyszłego pracodawcy informacji na temat:
- początkowego wynagrodzenia lub jego przedziału - opartego na obiektywnych, neutralnych pod względem płci kryteriów - przewidzianego w odniesieniu do danego stanowiska; oraz
- w stosownych przypadkach - odpowiednich przepisów układu zbiorowego stosowanych przez pracodawcę w odniesieniu do danego stanowiska.
Pracodawcy będą musieli zapewnić aby ogłoszenia o wakatach i nazwy stanowisk pracy były neutralne pod względem płci, a proces rekrutacji przebiegał w sposób niedyskryminacyjny, tak aby nie podważać prawa do równego wynagrodzenia za taką samą pracę lub pracę o takiej samej wartości.
Z kolei pracownikom pracodawca będzie musiał zapewnić łatwy dostęp do kryteriów, które są stosowane do określania wynagrodzenia pracowników, poziomów wynagrodzenia i progresji wynagrodzenia. Kryteria te będą musiały być obiektywne i neutralne pod względem płci. Z tego wymogu państwo członkowskie będzie mogło zwolnić pracodawców zatrudniających mniej niż 50 pracowników.
Pracownicy będą mieć prawo do występowania o informacje oraz do otrzymywania na piśmie informacji dotyczących indywidualnego poziomu ich wynagrodzenia oraz średnich poziomów wynagrodzenia, w podziale na płeć, w odniesieniu do kategorii pracowników wykonujących taką samą pracę jak oni lub pracę o takiej samej wartości jak ich praca.
Dyrektywa nakłada na pracodawcę co roku obowiązek informowania wszystkich pracowników o przysługującym im prawie do otrzymywania informacji dotyczących ich indywidualnego poziomu wynagrodzenia, o której mowa wcześniej, oraz o krokach, jakie mają podjąć w celu wykonania tego prawa.
Do tego tematu powrócimy, gdy dostępny będzie projekt ustawy wdrażający dyrektywę do krajowego porządku prawnego.