Ewidencja księgowa w jednostce, która stosuje zwolnienie dotacji od podatku dochodowego
Jeżeli otrzymane przez jednostkę środki pieniężne w formie dotacji na zakup środka trwałego podlegającego amortyzacji, stanowią przychód wolny od podatku, to odpisy amortyzacyjne ustalone z tytułu zużycia tego środka trwałego, w części w której zostały pokryte dotacją, nie stanowią kosztów uzyskania przychodów. Kosztem podatkowym jest wyłącznie ta część odpisów amortyzacyjnych, która dotyczy nieobjętej dofinansowaniem wartości początkowej środka trwałego. W takim przypadku w celu ułatwienia rozliczeń podatkowych można przyjąć rozwiązanie polegające na wyodrębnieniu w księgach rachunkowych w ramach konta 40-0 "Amortyzacja" kont analitycznych: 40-0/1 "Amortyzacja - KUP" oraz 40-0/2 "Amortyzacja - NKUP". Także w ramach konta 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne" można wyodrębnić konto analityczne dotyczące przychodów wolnych od podatku o nazwie np. 76-0/1 "Pozostałe przychody operacyjne - NPP".
Przykład
I. Założenia:
- W styczniu 2024 r. spółka z o.o. otrzymała dotację w wysokości: 200.000 zł na zakup środka trwałego. Wydatki poniesione na zakup, na podstawie otrzymanej faktury wyniosły: 250.000 zł (plus VAT: 57.500 zł). Zatem dotacja stanowi 80% wartości środka trwałego.
- W lutym 2024 r. spółka przyjęła środek trwały do używania, a od marca 2024 r. rozpoczęła jego amortyzację. Roczna stawka amortyzacyjna wynosi 20%, zatem miesięczny odpis amortyzacyjny wynosił: (250.000 zł × 20%) : 12 m-cy = 4.166,67 zł. Od marca 2024 r. spółka rozpoczęła rozliczanie dotacji w wysokości 80% odpisu amortyzacyjnego: (4.166,67 zł × 80%) = 3.333,33 zł.
- Do otrzymanej dotacji spółka stosuje zwolnienie podatkowe.
- Ewidencję kosztów podstawowej działalności operacyjnej spółka prowadzi na kontach zespołu 4 i 5.
II. Dekretacja:
| Opis operacji | Kwota | Konto | |
| Wn | Ma | ||
| 1. FZ - faktura dotycząca zakupu środka trwałego: | |||
| a) wartość brutto | 307.500 zł | 30 | 24-9 |
| b) VAT naliczony podlegający odliczeniu | 57.500 zł | 22-1 | 30 |
| c) wartość netto | 250.000 zł | 08 | 30 |
| 2. WB - zapłata zobowiązania | 307.500 zł | 24-9 | 13-0 |
| 3. WB - otrzymanie dotacji na zakup środka trwałego | 200.000 zł | 13-0 | 84 |
| 4. OT - przyjęcie środka trwałego do używania | 250.000 zł | 01 | 08 |
| 5. PK - miesięczny odpis amortyzacyjny: | |||
| a) amortyzacja zaliczana do kosztów podatkowych (KUP) | 833,34 zł | 40-0/1 | 07-1 |
| b) amortyzacja niezaliczana do kosztów podatkowych (NKUP) | 3.333,33 zł | 40-0/2 | 07-1 |
| c) odniesienie kosztów amortyzacji na konto zespołu 5 | 4.166,67 zł | 50 | 49 |
| 6. PK - rozliczenie dotacji: 4.166,67 zł × 80% = | 3.333,33 zł | 84 | 76-0/1 |
III. Księgowania:
Ewidencja księgowa w jednostce, która odstąpiła od zwolnienia dotacji z podatku dochodowego
Jeżeli jednostka na podstawie art. 17 ust. 1g updop nie stosuje zwolnienia w odniesieniu do dotacji otrzymanej na zakup (wytworzenie) środka trwałego, to przychód podatkowy powstaje w momencie otrzymania dotacji. Natomiast w księgach rachunkowych otrzymaną kwotę ujmuje się na koncie 84. Dlatego dla celów podatkowych przychód ten jest uwzględniany jedynie statystycznie. Przy czym, jeżeli jednostka tak postanowi w swoich zasadach (polityce) rachunkowości, otrzymaną dotację może objąć ewidencją pozabilansową. W tym celu może wprowadzić np. konto pozabilansowe 98-1 "Dotacja otrzymana na sfinansowanie zakupu (wytworzenia) środka trwałego, do której nie stosuje się zwolnienia". Z uwagi na to, że na kontach pozabilansowych nie obowiązuje zasada podwójnego zapisu, przy jego stosowaniu dokonuje się zapisu jednostronnego. W sytuacji gdy stosowany przez jednostkę program finansowo-księgowy wymaga podwójnego zapisu także w przypadku kont pozabilansowych, można do tego wykorzystywać pozabilansowe konto techniczne, np. 99 "Konto techniczne".
Przykład
I. Założenia:
Na podstawie danych z poprzedniego przykładu, przy czym dla celów podatkowych do otrzymanej dotacji spółka nie stosuje zwolnienia podatkowego.
II. Dekretacja:
| Opis operacji | Kwota | Konto | |
| Wn | Ma | ||
| 1. FZ - faktura dotycząca zakupu środka trwałego: | |||
| a) wartość brutto | 307.500 zł | 30 | 24-9 |
| b) VAT naliczony podlegający odliczeniu | 57.500 zł | 22-1 | 30 |
| c) wartość netto | 250.000 zł | 08 | 30 |
| 2. WB - zapłata zobowiązania | 307.500 zł | 24-9 | 13-0 |
| 3. WB - otrzymanie dotacji na zakup środka trwałego | 200.000 zł | 13-0 | 84 |
| 4. PK - ujęcie kwoty otrzymanej dotacji w ewidencji pozabilansowej | 200.000 zł | 98-1 | |
| 5. OT - przyjęcie środka trwałego do używania | 250.000 zł | 01 | 08 |
| 6. PK - miesięczny odpis amortyzacyjny | 4.166,67 zł | 40-0 | 07-1 |
| oraz równolegle | 4.166,67 zł | 50 | 49 |
| 7. PK - rozliczenie dotacji: (4.166,67 zł × 80%) = | 3.333,33 zł | 84 | 76-0/1 |
III. Księgowania:
