Odpowiedzi na pytania Czytelników

2.1. Korekta kosztów podatkowych związana ze zwrotem składki zdrowotnej za 2023 r.

W spółce jawnej wspólnikami są tylko osoby fizyczne. Jeden ze wspólników (opodatkowany podatkiem liniowym) w 2023 r. wpłacił do ZUS składkę na własne ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 4.000 zł. Cała ta kwota została ujęta w kosztach uzyskania przychodów. Z wstępnych ustaleń wynika, że wspólnik będzie miał niewielką kwotę do zwrotu z tytułu rozliczenia składki zdrowotnej za 2023 r. Czy będzie musiał skorygować koszty uzyskania przychodów, a jeśli tak, to czy o całą kwotę zwrotu?

Zwrot składki zdrowotnej a korekta kosztów/dochodu

Otrzymanie zwrotu składki zdrowotnej z tytułu rocznego rozliczenia tej składki w określonych sytuacjach powoduje obowiązek uwzględnienia tego zwrotu w podatku dochodowym. Przypomnijmy, iż podatnicy opodatkowani podatkiem liniowym zapłacone w roku podatkowym składki na ubezpieczenie zdrowotne z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym (oraz za osoby współpracujące z podatnikiem opodatkowanym w ten sposób) mogą zaliczać do kosztów uzyskania przychodów lub odliczać od dochodu. W 2023 r. łączna wysokość tej składki, odliczonej od dochodu lub zaliczonej do kosztów uzyskania przychodów, nie mogła przekroczyć 10.200 zł (w 2024 r. jest to kwota 11.600 zł).

Zatem, jeśli podatnik uwzględnił zapłaconą w danym roku podatkowym składkę zdrowotną w rachunku podatkowym, to zwrot tej składki zasadniczo powoduje obowiązek rozliczenia zwróconej kwoty w podatku PIT. I tak, zwrot składki zdrowotnej u ww. podatnika generalnie powoduje obowiązek:

• korekty kosztów uzyskania przychodów - jeżeli składka zdrowotna była zaliczana do kosztów podatkowych, w ramach ustawowego limitu,
• doliczenia zwrotu odliczonej kwoty w zeznaniu podatkowym składanym za rok podatkowy, w którym podatnik otrzymał ten zwrot - jeżeli składka zdrowotna została odliczona od dochodu w ramach ww. limitu.

Czy każdy zwrot podlega korekcie?

Ministerstwo Finansów w piśmie z 17 maja 2023 r. stanowiącym odpowiedź na pytanie naszego Wydawnictwa wyjaśniło, że:

"(...) Korekty dokonuje się w części, w jakiej kwota składek zdrowotnych zaliczona do kosztów podatkowych mieści się w tej nadpłacie. Przykładowo, jeżeli przedsiębiorca w 2022 r. wpłacił 10 tys. zł, z tego do kosztów podatkowych zaliczył 8,7 tys. (limit obowiązujący w 2022 r. - przyp. red.), a następnie otrzymał zwrot 5 tys. zł, powinien pomniejszyć koszty o kwotę 3,7 tys. Analogicznie jest w przypadku odliczenia zapłaconych składek zdrowotnych od podstawy obliczenia podatku. (...)"

Moment korekty kosztów podatkowych

Przepisy ustawy o PDOF nie odnoszą się w sposób szczególny do momentu korekty kosztów uzyskania przychodów z powodu zwrotu składki zdrowotnej. Należy więc tu stosować zasady ogólne dotyczące korekty kosztów podatkowych, zapisane w art. 22 ust. 7c-7f tej ustawy. W świetle tych przepisów, jeżeli korekta kosztu uzyskania przychodów nie jest spowodowana błędem rachunkowym lub inną oczywistą omyłką, korekty dokonuje się w okresie rozliczeniowym, w którym otrzymano odpowiedni dokument potwierdzający przyczynę korekty. Z kolei, jeśli przyczyną jest błąd rachunkowy lub inna oczywista omyłka, wówczas korekty trzeba dokonać w okresie rozliczeniowym, w którym pierwotnie ujęto koszt podatkowy.

Ministerstwo Finansów w piśmie z 17 maja 2023 r. stanowiącym odpowiedź na pytanie naszego Wydawnictwa, który moment u podatnika podatku liniowego jest właściwy do bieżącej korekty kosztu podatkowego z powodu zwrotu składki zdrowotnej wyjaśniło, że korekty należy dokonać w okresie rozliczeniowym, w którym podatnik otrzymał dokument potwierdzający przyczynę korekty kosztów podatkowych o zaliczone do nich składki zdrowotne, które zostały podatnikowi zwrócone. Może to być zatem np. otrzymana na PUE ZUS informacja o kwocie dokonanego zwrotu w związku ze złożeniem rocznego rozliczenia składki zdrowotnej.

2.2. Sprzedaż gruntu po wycofaniu go z działalności gospodarczej a PIT

Osoba fizyczna w 2002 r. zakupiła do majątku prywatnego grunt (działkę przemysłową). W 2015 r. grunt ten został wprowadzony do działalności gospodarczej tej osoby i ujęty w ewidencji środków trwałych. W działalności gospodarczej był on wynajmowany obcej firmie. W 2023 r. grunt został wycofany z działalności na cele prywatne. Obecnie planowana jest sprzedaż tego gruntu. Czy z uwagi na to, że od nabycia gruntu minęło 5 lat, sprzedaż nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem dochodowym?

Sprzedaż prywatna nieruchomości

Jednym ze źródeł przychodów w podatku PIT jest odpłatne zbycie:

• nieruchomości lub ich części oraz udziału w nieruchomości,
• spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub użytkowego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej,
• prawa wieczystego użytkowania gruntów

- jeżeli nie następuje ono w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane w przypadku odpłatnego zbycia ww. nieruchomości i praw majątkowych przed upływem pięciu lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie.

Stanowi o tym art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. a)-c) ustawy o PDOF.

W praktyce sprzedaż ww. nieruchomości i praw majątkowych określa się mianem sprzedaży tzw. prywatnego majątku. Do przychodów z jego sprzedaży zalicza się również przychody z odpłatnego zbycia wykorzystywanych m.in. na potrzeby związane z działalnością gospodarczą tzw. budynków i nieruchomości mieszkalnych (tj. budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie) - art. 10 ust. 3 ww. ustawy.

Sprzedaż nieruchomości w ramach działalności

Do przychodów z działalności gospodarczej zalicza się przychody z odpłatnego zbycia składników majątku będących środkami trwałymi albo wartościami niematerialnymi i prawnymi, podlegającymi ujęciu w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych, wykorzystywanych na potrzeby związane z działalnością gospodarczą.

Reguła ta ma również zastosowanie w przypadku odpłatnego zbycia ww. składników majątku, nawet jeżeli przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki majątku zostały wycofane z działalności i dniem ich odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat (art. 10 ust. 2 pkt 3 w zw. art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy o PDOF).

Wyjątkiem od ww. zasady jest zbycie tzw. budynków i nieruchomości mieszkalnych. Przychodów z ich zbycia nie zalicza się do przychodów z działalności gospodarczej (nawet gdy były w tej działalności wykorzystywane), lecz do przychodów ze sprzedaży prywatnego majątku.

Podsumowanie

Z sytuacji opisanej w pytaniu wynika, że planowana jest sprzedaż gruntu (innego niż związanego z budynkiem lub lokalem mieszkalnym), który był ujęty w ewidencji środków trwałych i wykorzystywany w prowadzonej działalności gospodarczej. Grunt ten został wycofany z firmy w 2023 r., a w 2024 r. planowana jest jego sprzedaż.

Przychód ze sprzedaży ww. gruntu będzie należało zakwalifikować do przychodów z działalności gospodarczej. Przychód z tego źródła nie powstałby jedynie w sytuacji, gdyby do jego sprzedaży doszło po upływie 6 lat liczonych od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym grunt został wycofany z działalności.

2.3. Nieodpłatne korzystanie z lokalu a przychód w PIT

Siostra zawarła z moim mężem umowę użyczenia pokoju w lokalu mieszkalnym. Mąż będzie tam prowadził działalność gospodarczą. Czy z tytułu bezpłatnego użytkowania pokoju u męża powstanie przychód podatkowy?

Przez umowę użyczenia użyczający zobowiązuje się zezwolić biorącemu, przez czas oznaczony lub nieoznaczony, na bezpłatne używanie oddanej mu w tym celu rzeczy (art. 710 Kodeksu cywilnego).

Na gruncie PIT przychodami generalnie są otrzymane lub postawione do dyspozycji podatnika w roku kalendarzowym pieniądze i wartości pieniężne oraz wartość otrzymanych świadczeń w naturze i innych nieodpłatnych świadczeń (art. 11 ust. 1 ustawy o PDOF). Zatem zawarcie umowy użyczenia u biorącego rzecz do nieodpłatnego używania skutkuje powstaniem przychodu w PIT.

W sytuacji gdy z rzeczy oddanej do nieodpłatnego używania korzysta przedsiębiorca na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, przychód uzyskany z tego tytułu - jako przychód z innych nieodpłatnych świadczeń - kwalifikuje się do przychodów z działalności gospodarczej (art. 14 ust. 2 pkt 8 ustawy o PDOF).

Jeżeli przedmiotem świadczeń jest udostępnienie lokalu lub budynku, wartość pieniężną tego świadczenia należy ustalić według równowartości czynszu, jaki przysługiwałby w razie zawarcia umowy najmu tego lokalu lub budynku (art. 11 ust. 2a pkt 3 ww. ustawy).

Powstanie przychodu podatkowego nie oznacza od razu, że będzie on podlegał opodatkowaniu. W niektórych przypadkach wartość nieodpłatnego świadczenia korzysta bowiem ze zwolnienia z opodatkowania. Jest tak w sytuacji, gdy nieodpłatne świadczenie podatnik otrzymuje od osób zaliczonych do I i II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn (za wyjątkiem świadczeń otrzymywanych na podstawie stosunku pracy, pracy nakładczej lub umów będących podstawą uzyskiwania przychodów z działalności wykonywanej osobiście). Stanowi o tym art. 21 ust. 1 pkt 125 i ust. 20 ustawy o PDOF.

Na gruncie przepisów o podatku od spadków i darowizn:

• do grupy I zalicza się - małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów,
• do grupy II zalicza się - zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych.

Zatem z uwagi na to, że w omawianej sytuacji lokal (pokój) został podatnikowi użyczony przez siostrę jego małżonki, a więc osobę zaliczoną do II grupy podatkowej w rozumieniu przepisów o podatku od spadków i darowizn, to przychód z tego tytułu korzysta ze zwolnienia od podatku dochodowego.