Rolnik ryczałtowy prowadzący działalność pozarolniczą - dokumentowanie transakcji

Jestem czynnym podatnikiem VAT. Na potrzeby prowadzonej działalności kupuję drzewa i krzewy od rolnika. Z tytułu ich sprzedaży rolnik wystawia rachunki uproszczone (bez jego NIP i bez kwoty VAT). Sprzedawca (rolnik) ma status czynnego podatnika VAT, ale twierdzi, że z tytułu innej działalności niż rolnicza. Natomiast sprzedaży drzew/krzewów dokonuje z własnej działalności rolniczej - nie potrafi jednak wskazać czy zarejestrował się jako rolnik ryczałtowy. Czy powinienem wystawiać faktury VAT-RR dokonując zakupów u tego rolnika?

Działalność rolnicza na gruncie VAT

W świetle ustawy o VAT, przez działalność rolniczą należy rozumieć m.in. produkcję roślinną i zwierzęcą, w tym również produkcję materiału siewnego, szkółkarskiego, hodowlanego oraz reprodukcyjnego, produkcję warzywniczą, gruntową, szklarniową i pod folią, produkcję roślin ozdobnych, grzybów uprawnych i sadowniczą (patrz: art. 2 pkt 15 ustawy o VAT).

Rolnik ryczałtowy to rolnik dokonujący dostawy produktów rolnych lub świadczący usługi rolnicze, korzystający ze zwolnienia od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ww. ustawy, z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych. Przez produkty rolne rozumie się m.in. towary pochodzące z własnej działalności rolniczej rolnika ryczałtowego. Natomiast usługi rolnicze to usługi związane z rolnictwem oraz chowem i hodowlą zwierząt, usługi związane z leśnictwem, usługi wspomagające rybactwo, wynajem i dzierżawę maszyn i urządzeń rolniczych, bez obsługi (z pewnymi wyłączeniami). Powyższe kwestie szczegółowo reguluje art. 2 pkt 19-21 ustawy o VAT.

Podmiot dokonujący dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczy usługi rolnicze może zatem korzystać ze zwolnienia z VAT jako tzw. rolnik ryczałtowy (z wyjątkiem rolnika obowiązanego na podstawie odrębnych przepisów do prowadzenia ksiąg rachunkowych). Może on także rozliczać VAT na zasadach ogólnych - jako czynny podatnik VAT.

Co istotne, rolnik ryczałtowy jest zwolniony z szeregu obowiązków dotyczących podatników VAT, tj. z wystawiania faktur dokumentujących dokonaną sprzedaż, prowadzenia ewidencji dostaw oraz nabyć towarów i usług, składania JPK_VAT, dokonania zgłoszenia rejestracyjnego VAT-R (patrz: art. 117 ustawy o VAT).

Działalność rolnicza i pozarolnicza - status dla celów VAT

Jeżeli podatnik (rolnik) poza działalnością rolniczą prowadzi inną działalność gospodarczą, wówczas może:

1) korzystać ze zwolnienia jako rolnik ryczałtowy (bez względu na wartość sprzedaży) oraz korzystać ze zwolnienia z VAT w przypadku działalności pozarolniczej (gdy jej wartość nie przekroczyła w poprzednim i bieżącym roku limitu określonego w art. 113 ust. 1 ustawy o VAT, tj. 200.000 zł),

2) korzystać ze zwolnienia jako rolnik ryczałtowy i równocześnie być czynnym podatnikiem VAT z tytułu działalności pozarolniczej,

3) zrezygnować ze statusu rolnika ryczałtowego i zarejestrować się jako czynny podatnik VAT - wówczas cała prowadzona przez niego działalność (rolnicza i pozarolnicza) opodatkowana jest VAT.

Zaznaczamy, że w celu posiadania statusu rolnika ryczałtowego (w przypadku prowadzenia także działalności pozarolniczej) należy w zgłoszeniu rejestracyjnym VAT-R zaznaczyć poz. 33 "podatnik będzie korzystał/korzysta ze zwolnienia, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy". W druku VAT-R należy zaznaczyć także pozycję odpowiadającą statusowi podatnika w zakresie prowadzonej działalności gospodarczej.

Dokumentowanie transakcji dokonywanych przez rolników ryczałtowych

Rolnik ryczałtowy jest zwolniony z obowiązku wystawiania faktur. Jeżeli nabywcą jest czynny podatnik VAT, a sprzedawcą rolnik ryczałtowy, wówczas sprzedaż powinna być dokumentowana fakturą wystawioną przez nabywcę towarów/usług oznaczoną jako "Faktura VAT RR".

Fakturę VAT-RR wystawia się w dwóch egzemplarzach, a jej oryginał jest przekazywany dostawcy. Faktura ta powinna zawierać co najmniej:

• imię i nazwisko lub nazwę albo nazwę skróconą dostawcy i nabywcy oraz ich adresy;
• numer identyfikacji podatkowej lub numer PESEL dostawcy i nabywcy;
• datę dokonania nabycia oraz datę wystawienia i numer kolejny faktury;
• nazwy nabytych produktów rolnych;
• jednostkę miary i ilość nabytych produktów rolnych oraz oznaczenie (opis) klasy lub jakości tych produktów;
• cenę jednostkową nabytego produktu rolnego bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
• wartość nabytych produktów rolnych bez kwoty zryczałtowanego zwrotu podatku;
• stawkę zryczałtowanego zwrotu podatku;
• kwotę zryczałtowanego zwrotu podatku od wartości nabytych produktów rolnych;
• wartość nabytych produktów rolnych wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku;
• kwotę należności ogółem wraz z kwotą zryczałtowanego zwrotu podatku, wyrażoną cyfrowo i słownie;
• czytelne podpisy osób uprawnionych do wystawienia i otrzymania faktury lub podpisy oraz imiona i nazwiska tych osób,
• oświadczenie dostawcy produktów rolnych w brzmieniu: "Oświadczam, że jestem rolnikiem ryczałtowym zwolnionym od podatku od towarów i usług na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 3 ustawy o podatku od towarów i usług."

Zasady wystawiania faktur VAT-RR uregulowano szczegółowo w art. 116 ustawy o VAT.

Podsumowanie

W sytuacji opisanej w pytaniu Czytelnik (nabywca) nie jest pewny jaki jest status rolnika na potrzeby VAT. Od ustalenia statusu rolnika na potrzeby VAT zależy natomiast właściwe udokumentowanie transakcji. Jeżeli bowiem dokonując sprzedaży produktów rolnych (pochodzących z własnej działalności rolniczej) występuje on jako rolnik ryczałtowy, to nie ma obowiązku dokumentowania sprzedaży, a nabywca tych produktów - jeżeli jest czynnym podatnikiem VAT - jest zobowiązany wystawić fakturę VAT-RR. Natomiast jeżeli rolnik jest czynnym podatnikiem VAT w zakresie obu działalności (nie tylko pozarolniczej, ale także rolniczej), to powinien on udokumentować sprzedaż produktów rolnych wystawiając fakturę. W żadnym z ww. przypadków nie można zatem uznać za właściwe udokumentowanie transakcji rachunkiem uproszczonym.

Odnosząc się do wątpliwości dotyczących statusu, w jakim działa rolnik sprzedając drzewa/krzewy należy pamiętać, że Czytelnik (jako nabywca) ma prawo wystąpić do organu podatkowego z zapytaniem w tym zakresie. Na wniosek zainteresowanego naczelnik urzędu skarbowego jest obowiązany potwierdzić, czy podatnik jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny lub zwolniony. Zainteresowanym może być zarówno sam podatnik, jak i osoba trzecia mająca interes prawny w złożeniu wniosku. Tak stanowi art. 96 ust. 13 ustawy o VAT. Wprawdzie nie wynika to z przepisu, ale KIS informuje, że naczelnik US powinien wskazać, że podatnik korzysta ze zwolnienia z VAT jako rolnik ryczałtowy.