Rozliczenie dla celów VAT ubezpieczenia leasingowanego samochodu osobowego

Usługa ubezpieczenia samochodu - zwolnienie z VAT

Podatnikom przysługuje prawo do odliczenia VAT od nabytych towarów i usług w takim zakresie, w jakim są one wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, z uwzględnieniem ustawowych ograniczeń i wyłączeń, dotyczących m.in. wydatków związanych z samochodami osobowymi. Co ponadto ważne, aby podatnik mógł odliczyć VAT od dokonanego zakupu, musi on otrzymać fakturę z wykazaną w niej kwotą VAT (pomijamy tu zakupy od podmiotów zagranicznych). Natomiast usługa ubezpieczenia samochodu osobowego generalnie korzysta ze zwolnienia z VAT (na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 37 ustawy o VAT) i nie jest ona dokumentowana fakturą. W związku z tym nabywca takiej usługi nie odlicza VAT z tytułu jej zakupu.

Usługa ubezpieczeniowa jako element usługi kompleksowej

W sytuacji gdy ubezpieczenie dotyczy samochodu osobowego wykorzystywanego na podstawie umowy leasingu operacyjnego (leasingodawca obciąża leasingobiorcę kosztami ubezpieczenia) mogą powstać wątpliwości, czy usługa ubezpieczeniowa stanowi usługę odrębną od leasingu (zwolnioną z VAT), czy jest to element kompleksowej usługi leasingu (opodatkowanej VAT). Rozstrzygnięcie tej kwestii jest niezwykle istotne, bowiem podatnik nie może odliczyć VAT, jeśli transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu VAT albo jest zwolniona od podatku (art. 88 ust. 3a pkt 2 ustawy o VAT).

Pomocna w omawianej kwestii może być interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z 27 grudnia 2024 r., nr 0112-KDIL3.4012.645.2024.2.MC, w której organ podatkowy powoływał wyrok TSUE z 17 stycznia 2013 r. w sprawie C-224/11, dotyczący możliwości traktowania usługi ubezpieczenia przedmiotu leasingu jako świadczenia odrębnego od usługi leasingu. W interpretacji tej wskazano, że w ocenie TSUE, usługę ubezpieczenia przedmiotu leasingu oraz usługę leasingu można traktować w niektórych przypadkach jako usługi odrębne. Aby jednak do usługi ubezpieczeniowej (jako odrębnej usługi) mogło mieć zastosowanie zwolnienie z VAT, muszą być spełnione określone przesłanki, tj.:

• obciążanie leasingobiorcy dokładnym kosztem tego ubezpieczenia,
• swoboda wyboru zakładu ubezpieczeń przez leasingobiorcę,
• oddzielne fakturowanie usługi leasingowej i usługi ubezpieczeniowej,
• postanowienia umowne.

Gdy nie są spełnione ww. przesłanki, to usługę ubezpieczeniową należy traktować jako element świadczenia kompleksowego - usługi leasingu (niekorzystającej ze zwolnienia z VAT).

Podobnie wynika z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 21 października 2024 r., nr 0114-KDIP4-3.4012.456.2024.2.IG, dotyczącej ubezpieczenia wynajmowanego samochodu osobowego, w której czytamy:

"(...) umowa najmu samochodu osobowego zawierana przez Państwa jako Wynajmującego zawiera postanowienie, zgodnie z którym niezależnie od czynszu najemca zobowiązany jest do ponoszenia kosztów związanych z bieżącą eksploatacją przedmiotu najmu, takich jak m.in. ubezpieczenia. Najemca nie ma możliwości wyboru firmy ubezpieczeniowej, rodzaju i zakresu ubezpieczenia wynajmowanego pojazdu, to Państwo zawierają umowę ubezpieczenia z firmą ubezpieczeniową - co istotne - w imieniu własnym i na swoją rzecz. Najemca ponosi koszty ubezpieczenia wynajmowanego samochodu, przy czym w zależności od umowy koszt ubezpieczenia jest uwzględniony w comiesięcznym czynszu z tytułu umowy najmu albo stanowi jednorazową płatność.

Z powyższego wynika, że koszt ubezpieczenia ponoszony przez najemcę samochodu stanowi w istocie element kalkulacyjny wynagrodzenia z tytułu zawartej umowy najmu. Wobec powyższego pobierane przez Państwa od najemców kwoty stanowiące zwrot kosztów ubezpieczenia pojazdu stanowią dla Państwa element podstawy opodatkowania dla celów podatku od towarów i usług z tytułu świadczonej na rzecz najemców usługi najmu samochodu. (...)"

Przypominamy, że zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych, elementy usługi kompleksowej nie powinny być odrębnie wykazywane na wystawionej fakturze (powinny one "powiększać" cenę usługi głównej). Dotyczy to także usługi ubezpieczeniowej stanowiącej element kompleksowej usługi leasingu (najmu itd.).

Usługa ubezpieczeniowa stanowiąca element kompleksowej usługi leasingu podlega opodatkowaniu VAT według takiej samej stawki, jak usługa główna (usługa leasingu). Nabywcy przysługuje więc prawo do odliczenia VAT od takiej usługi na zasadach ogólnych. Co ważne, w przypadku leasingu samochodu osobowego podatnicy mogą odliczać generalnie tylko 50% VAT od wydatków związanych z takimi pojazdami, m.in. od opłat leasingowych (przyjmuje się bowiem, że samochód osobowy jest wykorzystywany do tzw. celów mieszanych, tj. zarówno do działalności gospodarczej, jak i celów prywatnych np. pracowników). Istnieje także możliwość pełnego odliczania VAT od ww. wydatków, gdy ww. samochód jest wykorzystywany wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, po spełnieniu ustawowych warunków.

Moment odliczenia VAT

Zasadniczo podatnicy mają prawo do odliczenia VAT:

• w rozliczeniu za okres, w którym u usługodawcy powstał obowiązek podatkowy z tytułu danej transakcji (w przypadku leasingu operacyjnego obowiązek ten powstaje generalnie w dacie wystawienia faktury),
• nie wcześniej niż w rozliczeniu za okres (miesiąc/kwartał), w którym podatnik otrzymał fakturę dokumentującą tę transakcję.

Zatem podatnicy (leasingobiorcy) mogą odliczyć VAT z faktur dokumentujących raty leasingowe (w których jest "zawarty" koszt ubezpieczenia samochodu) generalnie w miesiącu otrzymania tych faktur.

Gdyby jednak podatnik nie odliczył VAT w "podstawowym" terminie, to może tego dokonać w deklaracji podatkowej za jeden z trzech następnych okresów rozliczeniowych (w przypadku podatników rozliczających VAT miesięcznie) lub dwóch następnych okresów rozliczeniowych (w przypadku podatników rozliczających VAT kwartalnie).