Ubezpieczenia w ZUS osoby niepełnoletniej prowadzącej działalność gospodarczą - interpretacja ZUS

(interpretacja indywidualna ZUS Oddział w Lublinie z 4 lipca 2025 r., znak: DI/200000/43/628/2025)

Stan faktyczny

Osoba (przedsiębiorca) rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej. W związku z tym, że przedsiębiorca był osobą małoletnią, nie zgłosił się do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego z tego tytułu. Uważał, że jako osoba małoletnia nie podlega ubezpieczeniom społecznym i zdrowotnemu w ZUS z tytułu prowadzenia działalności gospodarczej, aż do momentu uzyskania pełnoletności. Przedsiębiorca mając jednak wątpliwości co do swojego stanowiska zwrócił się do organu rentowego o jego potwierdzenie.

Stanowisko ZUS

ZUS uznał stanowisko przedsiębiorcy za prawidłowe. Jednocześnie organ rentowy wskazał, że zagadnienia dotyczące podlegania ubezpieczeniom społecznym, obowiązku opłacania na nie składek i ustalania podstawy wymiaru składek na te ubezpieczenia, uregulowane zostały w ustawie z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2025 r. poz. 350 ze zm.). W art. 6 ust. 1 tej ustawy ustawodawca wskazał katalog podmiotów objętych obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnego i rentowych. Wyliczenie zawarte w tym przepisie jest wyczerpujące i ma charakter zamknięty. Z treści art. 6 ust. 1 pkt 5 w związku z art. 8 ust. 6 pkt 1 tejże ustawy wynika, iż obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym podlegają osoby fizyczne, które na obszarze Rzeczypospolitej Polski są osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów o działalności gospodarczej lub innych przepisów szczególnych. Z brzmienia ww. przepisów wynika, że osoba posiadająca wpis do CEIDG, będąca przedsiębiorcą w rozumieniu przepisów ustawy - Prawo przedsiębiorców, podlega ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym jako osoba prowadząca działalność gospodarczą. Jednak, zgodnie z art. 15 ustawy z dnia z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. z 2025 r. poz. 1071) - małoletni, którzy ukończyli lat 13, mają ograniczoną zdolność do czynności prawnych. Do ważności czynności prawnej, jak wynika z art. 17 K.c., przez którą osoba ograniczona w zdolności do czynności prawnych zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego. Natomiast pełną zdolność do czynności prawnych nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności (art. 11 K.c.).

W świetle powołanych wyżej przepisów Kodeksu cywilnego, pełną zdolność do czynności prawnych posiada osoba pełnoletnia. Przepisy Kodeksu cywilnego regulujące zdolność do czynności prawnych mają znaczenie dla oceny, czy osoba nieposiadająca pełnej zdolności prawnej może uzyskać status przedsiębiorcy w rozumieniu przepisów ustawy - Prawo przedsiębiorców. Przedsiębiorcą - zgodnie z treścią art. 4 ustawy Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236 ze zm.) - jest osoba fizyczna, osoba prawna lub jednostka organizacyjna niebędąca osobą prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, wykonująca działalność gospodarczą. Powyższe znajduje potwierdzenie m.in. w wyroku z dnia 22 kwietnia 2009 r., sygn. akt VI ACa 1083/08 Sądu Apelacyjnego w Warszawie, który stwierdził, że:

"(...) prowadzenie działalności gospodarczej we własnym imieniu przez przedsiębiorcę wiąże się z dokonywaniem czynności prawnych przekraczających zakres wynikający z art. 14 § 2 K.c. i wymaga posiadania przez przedsiębiorcę, będącego osobą fizyczną, pełnej zdolności do czynności prawnych. (...)"

Odnosząc się do sytuacji przedsiębiorcy organ rentowy stwierdził:

"(...) od momentu rozpoczęcia prowadzenia działalności gospodarczej do dnia uzyskania pełnoletności, małoletni przedsiębiorca nie podlega ubezpieczeniom społecznym i nie ciąży na nim obowiązek opłacania składek na ubezpieczenia społeczne. (...)"