Zobowiązanie za środek trwały spłacane w ratach a bilans

Spółka z o.o. w grudniu 2023 r. zakupiła urządzenie, które zakwalifikowano do środków trwałych. Zawarta została umowa ze sprzedawcą, zgodnie z którą zobowiązanie za nie zostanie spłacone w 18 miesięcznych ratach (pierwsza rata została uregulowana w grudniu 2023 r.). Jak takie zobowiązanie powinno zostać zaprezentowane w bilansie sporządzanym na dzień 31 grudnia 2023 r.?

Zobowiązanie za zakup środka trwałego, które spółka będzie spłacała w ratach w 2024 r. i 2025 r., w bilansie na dzień 31 grudnia 2023 r. zasadniczo należy zaprezentować w podziale na część długo- i krótkoterminową. Tylko w bilansie według załącznika nr 4 do ustawy o rachunkowości jednostki mikro nie mają obowiązku osobnego wykazywania zobowiązań do 12 miesięcy od dnia bilansowego i powyżej 12 miesięcy.

W księgach rachunkowych zobowiązanie wobec sprzedawcy środka trwałego można ująć na podstawie faktury zakupu na koncie 24 "Pozostałe rozrachunki" zapisem:

- Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu",
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki".

Jak wynika z pytania, zobowiązanie z tytułu zakupu środka trwałego, na podstawie umowy zawartej ze sprzedawcą, zostanie uregulowane w 18 miesięcznych ratach, co oznacza, że jego uregulowanie w całości nastąpi dopiero w 2025 r. W związku z tym na dzień 31 grudnia 2023 r. na koncie 24 "Pozostałe rozrachunki" figurowało saldo kredytowe (po stronie Ma), będące kwotą zobowiązania pozostałą do spłaty w 2024 r. i 2025 r. Na dzień bilansowy zobowiązanie to należało wycenić z uwzględnieniem art. 28 ust. 1 pkt 8 ustawy o rachunkowości, czyli w kwocie wymagającej zapłaty, więc doliczając ewentualne odsetki za zwłokę.

Jeśli spółka sporządza bilans według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości, zobowiązanie z tytułu zakupu środka trwałego na raty należy zaprezentować w pasywach w podziale na część długo- i krótkoterminową - w zależności od terminu jego zapłaty, tj. część zobowiązania przypadającą do spłaty w 2025 r. w pozycji B.II.3 lit. e) "Zobowiązania długoterminowe wobec pozostałych jednostek - inne", a część zobowiązania podlegającą spłacie w 2024 r. w pozycji B.III.3 lit. i) "Zobowiązania krótkoterminowe wobec pozostałych jednostek - inne". Gdy spółka przygotowuje uproszczony bilans dla jednostek małych, czyli według załącznika nr 5 do ustawy o rachunkowości, część zobowiązania płatną w 2025 r. wykaże w pasywach w pozycji B.II "Zobowiązania długoterminowe", a część do spłacenia w 2024 r. w pozycji B.III "Zobowiązania krótkoterminowe". Z kolei w bilansie według załącznika nr 4, czyli dla jednostek mikro całą kwotę zobowiązania wykaże w pasywach w pozycji B "Zobowiązania i rezerwy na zobowiązania".

Przykład Założenia W grudniu 2023 r. spółka z o.o. zakupiła środek trwały, za który zobowiązanie zostanie zapłacone w 18 miesięcznych ratach (pierwszą ratę uregulowano w grudniu 2023 r.). W tym samym miesiącu przyjęto go do używania i wprowadzono do ewidencji środków trwałych. Zgodnie z otrzymaną fakturą cena brutto środka trwałego wyniosła 16.974 zł (w tym VAT 3.174 zł). Pierwszą ratę w kwocie 943 zł uregulowano z rachunku bieżącego w grudniu 2023 r. Spółka z o.o. sprawozdania finansowe sporządza według wzoru z załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości. Dekretacja Opis operacji Kwota Konto Wn Ma 1. Faktura za zakup środka trwałego:    a) łączna kwota zobowiązania 16.974 zł 30 24    b) VAT naliczony podlegający odliczeniu 3.174 zł 22-2 30 2. OT - przyjęcie środka trwałego do używania: 13.800 zł 01 30 3. WB - zapłata I raty zobowiązania (za grudzień 2023 r.): 943 zł 24 13-0 Księgowania Prezentacja zobowiązania w bilansie W bilansie sporządzanym na dzień 31 grudnia 2023 r. spółka z o.o. wykaże wartość zobowiązania figurującego jako saldo Ma na koncie 24 w kwocie 16.031 zł w pasywach w podziale na: a) część krótkoterminową przypadającą do spłaty w 2024 r. w kwocie 11.316 zł (tj. 943 zł × 12 rat) w pozycji B.III.3 lit. i), b) część długoterminową przypadającą do spłaty w 2025 r. w kwocie 4.715 zł (tj. 943 zł × 5 rat) w pozycji B.II.3 lit. e).