Pozbawienie małżonka prawa do samodzielnego zarządu majątkiem
W moim małżeństwie obowiązuje wspólność ustawowa. Od pewnego czasu moje relacje z mężem nie układają się najlepiej, nie mogę porozumieć się z nim m.in. w sprawach związanych z naszym majątkiem wspólnym. Obecnie tylko ja pracuję, mąż zaczął trwonić nasz wspólny majątek, nie szuka pracy. Obawiam się o bezpieczeństwo finansowe naszej rodziny. Czy to prawda, że w sytuacjach nadzwyczajnych można wystąpić do sądu z wnioskiem o pozbawienie drugiego małżonka prawa do zarządzania majątkiem wspólnym?
TAK. W ustroju wspólności majątkowej każdy z małżonków może, co do zasady, samodzielnie zarządzać majątkiem wspólnym. Jednocześnie małżonek może w większości sytuacji sprzeciwić się czynności zarządu majątkiem wspólnym zamierzonej przez drugiego małżonka. Małżonkowie mają obowiązek współdziałać ze sobą w zarządzie majątkiem wspólnym, np. udzielać sobie informacji o stanie tego majątku, o wykonywaniu zarządu i o zobowiązaniach obciążających majątek wspólny.
Nie można jednak wykluczyć sytuacji, gdy zarząd majątkiem nie będzie wykonywany w sposób prawidłowy. W takim przypadku, gdy nieporozumienia dotyczą jednej konkretnej czynności, małżonek, który chce takiej czynności dokonać wbrew stanowisku współmałżonka, może domagać się rozstrzygnięcia sporu przez sąd. Jeżeli jeden z małżonków odmawia zgody wymaganej do dokonania czynności, albo jeśli porozumienie z nim napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody, drugi małżonek może zwrócić się do sądu o zezwolenie na dokonanie czynności. Reguluje to art. 39 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (Dz. U. z 2023 r. poz. 2809). Sąd udziela zezwolenia, jeżeli dokonania czynności wymaga dobro rodziny.
Zdarza się jednak, że sytuacja między małżonkami jest tego rodzaju, iż nie są w ogóle w stanie prawidłowo wykonywać zarządu majątkiem wspólnym z uwagi na postępowanie jednego z nich. Wówczas, tj. z ważnych powodów, sąd może na żądanie jednego z małżonków pozbawić drugiego małżonka samodzielnego zarządu majątkiem wspólnym. Może również postanowić, że na dokonanie czynności wskazanych w art. 37 § 1 K.r.o. (tj. czynności o szczególnym znaczeniu dla majątku wspólnego, np. zbycia wspólnej nieruchomości), zamiast zgody małżonka będzie potrzebne zezwolenie sądu. Podkreślenia wymaga, że ważnego powodu nie stanowi sama tylko rozbieżność stanowisk małżonków co do sposobu wykonywania zarządu majątkiem wspólnym. Ważny powód to działanie (zaniechanie) małżonka, które zagraża dobru rodziny, któremu wspólny majątek powinien służyć. Chodzi o sytuacje, gdy współmałżonek wykonuje zarząd nieudolnie, lekkomyślnie, czy też zmierza do zagrożenia interesów majątkowych rodziny (np. trwoni majątek). Postanowienia wydane przez sąd w omawianych sytuacjach mogą zostać w razie zmiany okoliczności uchylone.
