Portal DOM rządowym źródłem danych o cenach mieszkań

Prace nad uruchomieniem Portalu DOM trwają od 2024 r. Nowelizacja ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym została przyjęta przez Radę Ministrów. Portal DOM ma powstać w celu zwiększenia przejrzystości rynku nieruchomości, a docelowo wzmocnić ochronę nabywców mieszkań.

Brak wiarygodnego źródła o cenach

Jak można przeczytać w uzasadnieniu do nowelizacji ustawy o ochronie praw nabywcy lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego oraz Deweloperskim Funduszu Gwarancyjnym (druk nr UD110 z wykazu RCL): "Osoby zainteresowane zakupem nieruchomości mieszkaniowych w Polsce nie mają dostępu do wiarygodnych i aktualnych danych o cenach transakcyjnych mieszkań. Ceny publikowane m.in. przez komercyjne portale ogłoszeniowe są najczęściej cenami ofertowymi, które mogą znacząco odbiegać od wartości rynkowych i mogą być też podatne na manipulacje. Aby ułatwić decyzje zakupowe, w oparciu o wiarygodne dane dotyczące cen transakcyjnych, niezbędne jest zbudowanie portalu o zasięgu ogólnokrajowym, aktualizowanego na bieżąco i z uwzględnieniem przeprowadzanych transakcji zarówno z rynku pierwotnego, jak i wtórnego. Dane transakcyjne podawane przez Narodowy Bank Polski są publikowane tylko dla największych miast. Dane z innych źródeł są natomiast publikowane z dużym opóźnieniem (dane GUS) lub nie są dostępne powszechnie i bezpłatnie". Problem braku dostępu do aktualnych, pełnych i wiarygodnych danych statystycznych dotyczy również organów administracji rządowej, w tym ministra właściwego w sprawach prowadzenia polityki mieszkaniowej państwa.

W ramach Portalu DOM mają być udostępniane obywatelom aktualne i wiarygodne statystyki przeciętnych cen transakcyjnych na rynku pierwotnym i wtórnym w przekrojach umożliwiających zaprezentowanie średniej ceny lub mediany zależnie od atrybutów nieruchomości, w szczególności rodzaju nieruchomości (lokal mieszkalny lub dom jednorodzinny) i lokalizacji inwestycji. Wiarygodna informacja o średnich cenach transakcyjnych w poszczególnych lokalizacjach może być również ułatwieniem dla podmiotów gospodarczych podejmujących np. decyzje inwestycyjne na rynku mieszkaniowym oraz dla instytucji publicznych odpowiedzialnych za wsparcie mieszkalnictwa.

Co będzie zawierał DOM?

W Portalu DOM będą gromadzone dane:

• z rynku pierwotnego dotyczące umów w zakresie mieszkań i domów jednorodzinnych objętych obowiązkiem prowadzenia mieszkaniowego rachunku powierniczego, pozyskiwane od podmiotów profesjonalnych obowiązanych do zgłaszania danych do Ewidencji Deweloperskiego Funduszu Gwarancyjnego,
• z rynku pierwotnego dotyczące umów sprzedaży nieruchomości mieszkaniowych nieobjętych obowiązkiem prowadzenia mieszkaniowego rachunku powierniczego, pozyskiwane od podmiotów profesjonalnych (głównie deweloperów) nieobjętych obowiązkiem zgłaszania danych do Ewidencji,
• z rynku pierwotnego i wtórnego przekazywane przez Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w oparciu o informacje wynikające z aktów notarialnych zgłaszanych przez notariuszy.

Portal będzie miał zasięg ogólnokrajowy i będzie aktualizowany na bieżąco. Prowadzenie Portalu DOM powierzono Ubezpieczeniowemu Funduszowi Gwarancyjnemu (UFG), który prowadzi już Ewidencję Deweloperskiego Funduszu Gwarancyjnego. W Ewidencji są gromadzone dane i informacje, które częściowo będą mogły zasilić również portal DOM. Dane pozyskiwane z Ewidencji będą uzupełniane o dane dostarczane przez deweloperów (i inne podmioty profesjonalne), którzy dotychczas nie rejestrowali transakcji w Ewidencji. Dodatkowe dane z rynku pierwotnego oraz z rynku wtórnego będą dostarczane przez KAS, która gromadzi dane o transakcjach dotyczących nabywania nieruchomości dla celów podatkowych oraz w celu zapobiegania praniu pieniędzy i finansowaniu terroryzmu.

W ramach dostępu powszechnego w portalu DOM nie będą upubliczniane jednostkowe dane dotyczące poszczególnych nabywców ani dokonanych przez nich transakcji oraz nieruchomości objętych umowami, w tym nie będą upubliczniane jednostkowe dane osobowe. Portal DOM umożliwi powszechny dostęp do informacji statystycznych o cenach transakcyjnych lokali mieszkalnych i domów jednorodzinnych na rynku pierwotnym i wtórnym (średnich lub medianach), generowanych w oparciu o parametry wybrane przez użytkownika. Chodzi o parametry, takie jak: lokalizacja, okres, typ rynku, rodzaj nieruchomości, liczba pokoi, powierzchnia użytkowa, umiejscowienie na danej kondygnacji itp. Wynik zapytania użytkownika będzie generowany na podstawie co najmniej 6 transakcji.

Ze względu na czas niezbędny do stworzenia Portalu (zaprojektowanie systemu informatycznego, wybór wykonawcy przez UFG, testy rozwiązań itp.) Portal DOM rozpocznie funkcjonowanie z upływem 20 miesięcy od ogłoszenia ustawy.