Brak prawa do odliczenia VAT z faktury pro forma

Otrzymałem fakturę pro forma, w której wykazano kwotę VAT. Czy mam prawo do odliczenia VAT z takiej faktury?

Zasadą jest, że czynni podatnicy VAT mają prawo do odliczania podatku naliczonego od dokonanych zakupów towarów i usług, które związane są z wykonywanymi przez nich czynnościami opodatkowanymi podatkiem VAT. Natomiast kwotę podatku naliczonego, w myśl art. 86 ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, stanowi suma kwot podatku wynikających z faktur otrzymanych przez podatnika z tytułu nabycia towarów czy usług, a także dokonania całości lub części zapłaty przed nabyciem towaru lub wykonaniem usługi. Zatem podstawą dokonania odliczenia zasadniczo jest faktura z wykazaną kwotą podatku.

Faktura pro forma nie jest fakturą w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, a jej wystawienie jest neutralne podatkowo. Przykładowo Dyrektor Krajowej informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 14 lutego 2024 r., nr 0113-KDIPT1-3.4012.807.2023.1.OS wyjaśnił, że: "(...) dokument nazywany fakturą »pro forma« nie jest dokumentem przewidzianym w ustawie o VAT. Jest to dokument wystawiany w obrocie gospodarczym i jego celem może być np. potwierdzenie złożenia oferty czy przyjęcia zamówienia do realizacji. Wyraźne oznaczenia tego dokumentu wyrazami pro forma powoduje, że nie można przypisać mu waloru faktury w rozumieniu przepisów ustawy o VAT, gdyż podmiot wystawiający taki dokument jednoznacznie wskazuje, że nie jest to faktura. Wystawienie tego dokumentu nie powoduje zatem skutków w zakresie podatku VAT, tj. obowiązku zapłaty wykazanego w tym dokumencie podatku oraz nie stanowi dla kontrahenta podstawy do odliczenia wskazanego w tym dokumencie podatku VAT (podkreślenie redakcji) (...)".

Powyższe oznacza, że podatnik, który otrzymał fakturę pro forma, nie może odliczać VAT na podstawie tego dokumentu (nawet jeśli w tym dokumencie wykazano kwotę VAT). Warto jednak dodać, że jeżeli podatnik na podstawie faktury pro forma wpłaci zaliczkę/przedpłatę na poczet przyszłej transakcji i otrzyma od sprzedawcy fakturę zaliczkową, to mógłby odliczyć VAT wykazany na tej fakturze na zasadach ogólnych.