Jak obliczyć dodatek wyrównawczy do wynagrodzenia pracownicy, która w związku ze stwierdzoną ciążą została odsunięta od pełnienia dyżurów medycznych? Z jakiego okresu przyjąć średnią wysokość zmiennych składników wynagrodzenia, jeśli zaświadczenie stwierdzające ciążę zostało przez pracownicę złożone w trakcie miesiąca? Czy w przypadku korzystania z urlopu wypoczynkowego w trakcie okresu, z którego ustalana jest średnia, wystąpi konieczność uzupełnienia wynagrodzenia lub wliczenia do podstawy dodatku wyrównawczego wynagrodzenia urlopowego?
Dodatek wyrównawczy stanowi różnicę pomiędzy wynagrodzeniem przysługującym przed odsunięciem od pełnienia dyżurów medycznych w związku z ciążą a wynagrodzeniem przysługującym pracownicy po przeniesieniu do innej pracy. Jego wysokość oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop, z uwzględnieniem przepisów § 7-10 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy... (Dz. U. z 2017 r. poz. 927), dalej rozporządzenia o wynagrodzeniu.
Zgodnie z § 9 ust. 1 rozporządzenia o wynagrodzeniu, podstawę obliczenia dodatku wyrównawczego do wynagrodzenia, według składników wynagrodzenia określonych w stawkach godzinowych albo za inny okres krótszy niż jeden miesiąc oraz zmiennych składników wynagrodzenia wypłacanych za okresy nie dłuższe niż jeden miesiąc, stanowi wynagrodzenie za jeden dzień z okresu poprzedzającego przeniesienie do innej pracy. W tym celu wynagrodzenie ustalone według zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop dzieli się przez liczbę dni kalendarzowych, za które pracownikowi przysługiwało wynagrodzenie przed przeniesieniem. Ustalając miesięczną kwotę dodatku wyrównawczego od kwoty stanowiącej iloczyn wynagrodzenia za jeden dzień, obliczonej zgodnie z przedstawioną wyżej zasadą, oraz liczby dni, za które pracownikowi po przeniesieniu do innej pracy przysługiwało wynagrodzenie, odejmuje się wynagrodzenie przysługujące pracownikowi po przeniesieniu.
Fakt, iż do obliczania dodatku wyrównawczego stosuje się zasady obowiązujące przy obliczaniu wynagrodzenia urlopowego powoduje, że zmienne składniki wynagrodzenia za okresy miesięczne uwzględnia się w łącznej wysokości wypłaconej pracownicy w okresie 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc, w którym pracownicę odsunięto od pełnienia dyżurów medycznych. Wyjątek od tego wystąpi w przypadku, gdy wysokość tych składników wykazuje znaczne wahania, co ocenia i rozstrzyga pracodawca. W takim razie może on podjąć decyzję o wydłużeniu okresu, z którego uwzględnia wypłacone pracownicy zmienne składniki wynagrodzenia do maksymalnie 12 miesięcy. Nie ma przy tym przeszkód, aby stawkę dzienną obliczać na podstawie wynagrodzenia wypłaconego np. z 4 lub 6 miesięcy poprzedzających miesiąc odsunięcia od pełnienia dyżurów medycznych.
Podstawę wymiaru dodatku wyrównawczego oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu wynagrodzenia za urlop (§ 7 ust. 2 rozporządzenia o wynagrodzeniu). Zgodnie zaś z § 6 pkt 4 rozporządzenia urlopowego, wynagrodzenie za czas urlopu wypoczynkowego, a także za czas innej usprawiedliwionej nieobecności w pracy nie wchodzi do podstawy wymiaru wynagrodzenia urlopowego.
| Przykład |
Pracownica jest zatrudniona w podstawowym systemie czasu pracy w służbie zdrowia (lekarz) i poza normalnymi godzinami pracy pełni dyżury medyczne. W dniu 16 września 2024 r. złożyła oświadczenie o odsunięciu jej od dyżurów z powodu ciąży. W związku z tym, że od tego dnia nie pełni ona już dyżurów medycznych, z tego tytułu przysługuje jej dodatek wyrównawczy.
Składniki stałe pracodawca wypłaca ostatniego roboczego dnia miesiąca, natomiast wypłaty składników zmiennych następują 10. dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni.
Do wyliczenia podstawy wymiaru dodatku wyrównawczego pracodawca przyjął wynagrodzenie za dyżury wypłacone pracownicy w czerwcu 2024 r. za maj (10.300 zł), w lipcu 2024 r. za czerwiec (10.900 zł) i w sierpniu 2024 r. za lipiec (8.690 zł) w łącznej wysokości 29.890 zł. W sierpniu 2024 r. było ono niższe niż za wcześniejsze miesiące, gdyż pracownica w lipcu 2024 r. przepracowała 21 z 23 dni, a przez 2 dni korzystała z urlopu wypoczynkowego, za które otrzymała wynagrodzenie ze składników zmiennych w wysokości 285 zł. W przedstawionym okresie pracownica przepracowała 61 dni z 63 dni wymiaru. Sumę zmiennych składników wynagrodzenia w wysokości 29.890 zł należało podzielić przez 61 dni (za które składniki faktycznie wypłacono) uzyskując dodatek wyrównawczy za 1 dzień w kwocie 490 zł.
Wynagrodzenie pracownicy z przykładu za lipiec 2024 r. wypłacone w sierpniu 2024 r. nie podlega uzupełnieniu. Z § 10 ust. 1 rozporządzenia o wynagrodzeniu wynika, że zasady obowiązujące przy ustalaniu ekwiwalentu pieniężnego za urlop wypoczynkowy mają zastosowanie przy obliczaniu podstawy dodatku wyrównawczego wyłącznie w kontekście składników wypłacanych za okresy dłuższe niż miesięczne. Norma § 16 ust. 2 rozporządzenia urlopowego przewiduje, że w przypadku gdy pracownik nie przepracował pełnego okresu 3 miesięcy bezpośrednio poprzedzających miesiąc nabycia prawa - w omawianym przypadku - do dodatku wyrównawczego, wynagrodzenie faktycznie wypłacone mu w tym okresie należy podzielić przez liczbę dni pracy, za które przysługiwało, a następnie pomnożyć przez liczbę dni, jakie pracownik przepracowałby zgodnie z rozkładem. Zastosowanie tego mechanizmu jest jednak ograniczone do przypadków obliczania średniej ze składników wypłacanych za okresy dłuższe niż miesiąc, a w pozostałych sytuacjach obowiązkiem pracodawcy jest podzielenie wypłaconego wynagrodzenia przez liczbę dni, za które faktycznie ono przysługiwało.
Gdyby więc pracodawca z przykładu zdecydował się uwzględnić w podstawie wymiaru dodatku wyrównawczego wynagrodzenie za 2 dni urlopu wypoczynkowego, to podstawa wzrosłaby do 30.175 zł, ale z drugiej strony przyjęcie jako dzielnika 63 dni, za które wynagrodzenie przysługiwało (uwzględniając 2 dni urlopu wypoczynkowego w lipcu) spowodowałoby, że stawka dzienna dodatku wyrównawczego wyniosłaby 478,97 zł, a więc byłaby niższa o ponad 11 zł. Tym samym można to uznać za działanie rodzące niekorzystne dla pracownicy skutki w sferze faktycznej. Biorąc pod uwagę zasady korzystności w tym konkretnym przypadku, sugerowanym rozwiązaniem będzie pominięcie wynagrodzenia urlopowego przy obliczaniu dodatku wyrównawczego.