Dokumentowanie i ustalenie kwoty odliczenia

Darowizny przekazywane organizacjom prowadzącym działalność pożytku publicznego na realizację celów pożytku publicznego mogą mieć różną formę. Kwestia ta nie stanowi o prawie do ich odliczenia, ale determinuje sposób dokumentowania.

Z art. 26 ust. 7 pkt 1 i 2 updof oraz art. 18 ust. 1c updop wynika, że darowizny powinny być udokumentowane:

• dowodem wpłaty na rachunek płatniczy obdarowanego lub jego rachunek w banku, inny niż rachunek płatniczy - w przypadku darowizny pieniężnej,
• dowodem, z którego wynikają dane darczyńcy i wartość przekazanej darowizny oraz oświadczeniem obdarowanego o przyjęciu tej darowizny - w przypadku darowizny niepieniężnej.

Przedmiotem darowizny mogą być towary, w tym nabyte lub wytworzone przez podatnika we własnym zakresie. Do takiej sytuacji ma zastosowanie art. 26 ust. 6 updof i art. 18 ust. 1b updop. Stanowią one, że jeżeli przedmiotem darowizny są towary opodatkowane podatkiem od towarów i usług (VAT), za kwotę darowizny uważa się wartość towaru wraz z VAT, w części przekraczającej kwotę podatku naliczonego, którą podatnik ma prawo odliczyć zgodnie z przepisami o VAT z tytułu dokonania tej darowizny. Przy określaniu wartości tych darowizn należy stosować odpowiednio przepisy art. 19 updof i art. 14 updop. Strony mogą więc określić w umowie wartość towarów, z tym że nie powinna ona odbiegać od cen rynkowych.

Przywołane przepisy nie poruszają kwestii ustalenia wartości darowizny, gdy podatnik nie miał prawa do odliczenia VAT naliczonego przy zakupie. Na pytanie naszego Wydawnictwa, Ministerstwo Finansów w odpowiedzi nadesłanej 13 grudnia 2023 r. stwierdziło, że: "(...) w przypadku podatnika, któremu nie przysługiwało prawo odliczenia VAT, wartość darowizny podlegającej odliczeniu, to wartość wynikająca z umowy darowizny (lub innego dokumentu poświadczającego przekazanie darowizny), która znacząco nie odbiega od ceny rynkowej.

(...) Takie same zasady ustalania wartości darowizny, oparte o art. 18 ust. 1, ust. 1b i 1c oraz art. 14 ustawy o CIT należy zastosować w odniesieniu do darowizny, której przedmiotem są wyroby własne podatnika".

Należy zatem wnosić, że gdy podatnik nie ma prawa do odliczenia VAT, to w ramach omawianej ulgi może odliczyć wartość brutto przekazanej darowizny.

Przy okazji omawianego zagadnienia warto przywołać interpretację indywidualną Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 30 marca 2022 r., nr 0111-KDIB2-1.4010.643.2021.1.AT. Czytamy w niej: "(...) prawem do odliczenia została objęta (...) wartość podatku VAT należnego od przekazanej darowizny, ale jedynie w takiej części w jakiej ta wielkość przekracza kwotę podatku naliczonego, którą podatnik miał prawo odliczyć zgodnie z przepisami o podatku od towarów i usług z tytułu nabycia przedmiotu darowizny. Dla ustalenia kwoty przysługującego podatnikowi odliczenia nieistotne jest natomiast czy składnik będący przedmiotem darowizny był przez niego amortyzowany i poprzez odpisy amortyzacyjne zaliczony do kosztów podatkowych. (...)

Wnioskodawca nie będzie miał natomiast prawa do odliczenia od podstawy opodatkowania podatku VAT od dokonanej darowizny, bowiem kwota podatku naliczonego przy nabyciu przedmiotu darowizny przekraczała kwotę podatku należnego od dokonanej darowizny. Zgodnie zaś z przywołanym art. 18 ust. 1b ustawy o CIT, prawo do odliczenia od podstawy opodatkowania podatku VAT przysługuje wyłącznie w odniesieniu do kwoty podatku należnego VAT, w części w jakiej przewyższa on kwotę podatku naliczonego, który podlegał odliczeniu".

Darowizny na cele pożytku publicznego przekazane organizacjom realizującym te cele, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 9 lit. a updof i art. 18 ust. 1 pkt 1 updop (omówionym w pkt 1.1 niniejszego opracowania), podlegają odliczeniu w wysokości faktycznie przekazanej, nie większej jednak niż kwota stanowiąca:

• 6% dochodu/przychodu - w przypadku podatników PIT,
• 10% dochodu - w przypadku podatników CIT.

Podanych limitów nie może przekroczyć również łączna kwota odliczeń z tytułu wszystkich darowizn, o które podatnicy mogą obniżać podstawę opodatkowania, na co wskazują przepisy art. 26 ust. 1 pkt 9 i ust. 5 updof oraz art. 18 ust. 1a updop.

Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na limit odliczenia u podatników pozostających w związku małżeńskim, którzy rozliczają się we wspólnym zeznaniu podatkowym. Oni podatek obliczają od łącznej kwoty ich dochodów, po uprzednim odliczeniu, odrębnie przez każdego z małżonków, kwot pomniejszających dochód. Tym samym każdy z małżonków powinien ustalić wartość darowizn, jakie przekazał m.in. na cele pożytku publicznego i o wartość tych darowizn obniżyć swój dochód. Przy czym limit przysługującego odliczenia każdy z małżonków powinien obliczyć, uwzględniając wyłącznie dochody, które sam osiągnął. Potwierdza to wyrok NSA z 6 września 2013 r., sygn. akt II FSK 2618/11.