Uznanie zdarzenia, któremu uległ pracownik za wypadek przy pracy

Pracownik działu produkcyjnego podczas przebierania się w odzież roboczą przed rozpoczęciem swojej zmiany potknął się i upadł, doznając urazu dłoni. Czy takie zdarzenie można uznać za wypadek przy pracy?

Wypadek, któremu pracownik uległ podczas przebierania się w odzież roboczą, może zostać uznany za wypadek przy pracy.

Stosownie do postanowień art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2022 r. poz. 2189), dalej ustawy wypadkowej, za wypadek przy pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło w związku z pracą:

• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych,
• podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
• w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy.

W razie wypadku przy pracy pracodawca ma obowiązek podjąć niezbędne działania eliminujące lub ograniczające zagrożenie, zapewnić udzielenie pierwszej pomocy osobom poszkodowanym i ustalić w przewidzianym trybie okoliczności i przyczyny wypadku oraz zastosować odpowiednie środki zapobiegające podobnym wypadkom (art. 234 § 1 K.p.). Sposób i tryb postępowania przy ustalaniu okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy oraz sposób ich dokumentowania określają przepisy rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 1 lipca 2009 r. w sprawie ustalania okoliczności i przyczyn wypadków przy pracy (Dz. U. nr 105, poz. 870). Przepisy tego rozporządzenia zobowiązują pracodawcę zatrudniającego pracownika, który uległ wypadkowi, aby po uzyskaniu zawiadomienia o zdarzeniu powołał zespół powypadkowy (co do zasady składający się z pracownika służby bhp oraz społecznego inspektora pracy). Jego zadaniem jest ustalenie okoliczności i przyczyn wypadku oraz sporządzenie - nie później niż w terminie 14 dni od dnia uzyskania zawiadomienia o wypadku - protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy według wzoru ustalonego w przepisach rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 24 maja 2019 r. w sprawie wzoru protokołu ustalenia okoliczności i przyczyn wypadku przy pracy (Dz. U. poz. 1071).

Analizując charakter czynności, podczas których nastąpiło dane zdarzenie, istotne znaczenie ma ich związek z prawnie i życiowo uzasadnioną istotą stosunku pracy. Nie chodzi wyłącznie o czynności pozostające w bezpośrednim związku z wykonywaniem pracy, ale również o życiowo normalne czynności towarzyszące świadczeniu pracy. Do nich zaś należy np. pokonanie przestrzeni - od wejścia na teren zakładu pracy do miejsca wykonywania pracy, jak też odwrotnie - od miejsca wykonywania pracy do wyjścia z zakładu pracy (por. wyrok SN z 20 listopada 2014 r., sygn. akt I UK 120/14). Zdaniem Sądu Najwyższego aktualny pozostaje pogląd wyrażony w uzasadnieniu uchwały z 19 września 1979 r. (sygn. akt III PZP 7/79, OSNC 1980/3/43), zgodnie z którym w pojęciu wykonywania "zwykłych czynności" mieszczą się również takie, jak dojście pracownika do stanowiska pracy, czynności poprzedzające i następujące po czynnościach produkcyjnych oraz inne czynności podejmowane przez pracownika w miejscu pracy, które nie są wprawdzie skierowane bezpośrednio na wykonywanie pracy, lecz służą pośrednio wypełnieniu obowiązków pracowniczych i są usprawiedliwione faktem przebywania pracownika w zakładzie pracy. Należą do nich przebranie się w ubiór roboczy, ochronny, a nawet pozostawienie garderoby w szatni, spożycie posiłku, udanie się do biura celem załatwienia spraw administracyjnych itp. Są to czynności niemające bezpośredniego związku z wykonywaniem pracy, ale prawnie i życiowo uzasadnione istotą stosunku pracy.

Ochrona ubezpieczeniowa wynikająca z ustawy wypadkowej obejmuje zatem zdarzenia mające miejsce na terenie zakładu pracy, także przed rozpoczęciem wykonywania pracy. (por. uchwała SN z 7 lutego 2013 r., sygn. akt III UZP 6/12, OSNP 2013/13-14/158).

Pracownik z pytania, upadając (nagłość, przyczyna zewnętrzna) podczas przebierania się w odzież roboczą wymaganą na stanowisku pracy w dziale produkcyjnym (związek z pracą), doznał urazu dłoni (uraz). Jeśli więc w toku postępowania wypadkowego nie zostały ujawnione przyczyny zdrowotne pracownika (np. przewlekła choroba serca powodująca zaburzenia równowagi) bądź inne okoliczności, które doprowadziły do jego upadku, to zdarzenie nosi znamiona wypadku przy pracy.