Ustalenie podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla przedsiębiorcy w razie zmiany kodu tytułu ubezpieczenia

Osoba prowadząca działalność gospodarczą od 1 stycznia do 31 grudnia 2023 r. opłacała składki na ubezpieczenia społeczne, w tym dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, od podstawy wymiaru uzależnionej od dochodu w wysokości 1.047 zł (kod tytułu ubezpieczenia 05 90 0 0). Od 1 stycznia 2024 r. opłaca je na zasadach ogólnych (kod tytułu ubezpieczenia 05 10 0 0), przy czym w czerwcu i lipcu 2024 r. jako podstawę wymiaru zadeklarowała kwotę 7.000 zł. W sierpniu 2024 r. przez 15 dni była niezdolna do pracy z powodu choroby. Czy ZUS, ustalając podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, przyjmie do niej tylko przychód za miesiące po zmianie kodu tytułu ubezpieczenia?

Nie. Przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego dla przedsiębiorcy, który podlega ubezpieczeniu chorobowemu dłużej niż 12 miesięcy kalendarzowych, ZUS przyjmuje przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Tak stanowi art. 48 ust. 1 ustawy zasiłkowej. Przychodem tym jest kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe przedsiębiorcy, po odliczeniu 13,71% tej podstawy (art. 3 pkt 4 ustawy zasiłkowej).

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (w tym chorobowe) osób prowadzących pozarolniczą działalność stanowi odpowiednio:

• zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia; kod tytułu ubezpieczenia rozpoczynający się cyframi odpowiednio 05 70/05 72,
• zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe - w 2024 r. nie niższa niż 4.694,40 zł; przy czym podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (w 2024 r. kwoty 19.560 zł); kod tytułu ubezpieczenia rozpoczynający się cyframi odpowiednio 05 10/05 12,
• kwota uzależniona od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o pdof, uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym, obliczona w sposób określony w art. 18c ustawy o sus, z zastrzeżeniem że nie może ona przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku; kod tytułu ubezpieczenia rozpoczynający się cyframi odpowiednio 05 90/05 92.

Za okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, z którego przychód jest przyjmowany do podstawy wymiaru zasiłku chorobowego, uważa się także kolejne nieprzerwane okresy podlegania temu ubezpieczeniu z tego samego tytułu, np. kolejne okresy prowadzenia działalności pozarolniczej, oraz okresy między którymi wystąpiła przerwa przypadająca na niedzielę lub inny dzień ustawowo wolny od pracy.

W sytuacji gdy w okresie, z którego jest ustalana podstawa wymiaru, przychód przedsiębiorcy uległ zmniejszeniu wskutek niewykonywania działalności w okresie pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego albo odbywania ćwiczeń wojskowych, to z tej podstawy:

• wyłącza się przychód za miesiące, w których wykonywał on działalność przez mniej niż połowę miesiąca,
• przyjmuje się faktyczny przychód za miesiące, w których wykonywał on działalność przez co najmniej połowę miesiąca.

W okolicznościach wskazanych w pytaniu ZUS, ustalając podstawę wymiaru zasiłku chorobowego, przyjmie do niej przeciętną miesięczną podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe (pomniejszoną o 13,71% tej podstawy), zadeklarowaną przez przedsiębiorcę, za okres 12 miesięcy kalendarzowych ubezpieczenia chorobowego poprzedzających sierpień 2024 r.

Przyjmujemy założenia z pytania. Przedsiębiorca z tytułu prowadzonej działalności opłaca składki na ubezpieczenia społeczne, w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Od 1 do 15 sierpnia 2024 r. (15 dni) był on niezdolny do pracy z powodu choroby, nabywając prawo do zasiłku chorobowego. Podstawę jego wymiaru stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres od sierpnia 2023 r. do lipca 2024 r. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (w tym chorobowe) w okresie:

• od sierpnia do grudnia 2023 r. wynosiła 1.047 zł miesięcznie, a po pomniejszeniu o 13,71% - 903,46 zł,
• od stycznia do maja 2024 r. wynosiła 4.694,40 zł miesięcznie, a po pomniejszeniu o 13,71% - 4.050,80 zł,
• od czerwca do lipca 2024 r. wynosiła 7.000 zł miesięcznie, a po pomniejszeniu o 13,71% - 6.040,30 zł.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi kwota 3.070,99 zł, zgodnie z wyliczeniem: 903,46 zł x 5 m-cy = 4.517,30 zł; 4.050,80 zł x 5 m-cy = 20.254 zł; 6.040,30 zł x 2 m-ce = 12.080,60 zł; (4.517,30 zł + 20.254 zł + 12.080,60 zł) : 12 m-cy = 3.070,99 zł.

Za 15 dni niezdolności do pracy z powodu choroby przypadającej w sierpniu 2024 r. przedsiębiorca otrzyma zasiłek chorobowy w wysokości 1.228,50 zł, tj. 3.070,99 zł : 30 = 102,37 zł; 102,37 zł x 80% = 81,90 zł (stawka dzienna); 81,90 zł x 15 dni = 1.228,50 zł.

Zwracamy uwagę! Przedsiębiorcy nie przysługuje zasiłek chorobowy, jeśli w dniu powstania do niego prawa posiada zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę, do czasu spłaty całości zadłużenia. Kwota graniczna zaległości składkowej, której przekroczenie w 2024 r. skutkuje brakiem prawa do świadczenia chorobowego do czasu jej spłaty, wynosiła/wynosi:

• od 1 stycznia do 30 czerwca - 42,42 zł (4.242 zł x 1%),
• od 1 lipca do 31 grudnia - 43,00 zł (4.300 zł x 1%).

Prawo do zasiłku przedawnia się, jeżeli ww. zadłużenie nie zostanie uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia (art. 2a ustawy zasiłkowej).