Zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego wypłacany zleceniobiorcy
W spółce z o.o. od 2 stycznia do 31 grudnia 2025 r. umowę zlecenia wykonuje kobieta, która w czerwcu 2024 r. urodziła dziecko. Z umowy zlecenia podlega ona ubezpieczeniom społecznym, w tym chorobowemu. Ponieważ w dniu porodu nie była ubezpieczona, nie miała prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu macierzyńskiego. Obecnie poinformowała zleceniodawcę, że zamierza skorzystać z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni. Czy ma prawo do tego zasiłku?
Tak, osoba wykonująca umowę zlecenia, objęta ubezpieczeniem chorobowym, ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, przy czym jego wymiar zależy od okresu wykorzystanego przez drugiego rodzica dziecka.
Osobie ubezpieczonej niebędącej pracownikiem (np. zleceniobiorcy) nie przysługuje urlop rodzicielski, gdyż jest on przewidziany wyłącznie dla pracowników. Jednakże na mocy przepisów ustawy zasiłkowej osoba ta ma prawo do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego.
Przypominamy, że do urlopu rodzicielskiego uprawnieni są pracownicy - rodzicie dziecka w celu sprawowania nad nim opieki. Z tytułu urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie przysługuje on w wymiarze 41 tygodni, z czego 9 tygodni zarezerwowanych jest do wyłącznej dyspozycji każdego z pracowników - rodziców dziecka (art. 1821a § 1 pkt 1 i § 4 K.p.). Jeśli więc jedno z rodziców wykorzysta maksymalnie 32 tygodnie tego urlopu, drugiemu przysługuje tylko 9 tygodni urlopu. Urlop rodzicielski udzielany jest jednorazowo albo nie więcej niż w 5 częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6. rok życia (art. 1821c K.p.). Urlop ten jest uprawnieniem niezależnym od urlopu macierzyńskiego i pracownik ma do niego prawo także, gdy matka dziecka w dniu porodu nie podlegała ubezpieczeniu chorobowemu.
| Ważne: Dla nabycia prawa do zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego nie jest wymagany ponad 90-dniowy nieprzerwany okres podlegania ubezpieczeniu chorobowemu - przysługuje on od pierwszego dnia trwania tego ubezpieczenia. |
Zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego może być wypłacany w wysokości odpowiednio 70% podstawy wymiaru lub 81,5% podstawy wymiaru. Przy czym ta wyższa wysokość zasiłku obowiązuje tylko wówczas, gdy ubezpieczona matka dziecka nie później niż 21 dni po porodzie, złożyła pisemny wniosek o wypłacenie jej zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego w pełnym wymiarze (z wyłączeniem nieprzenoszalnej części przysługującej ojcu dziecka), a ponadto przynajmniej jeden dzień zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego musi przypadać w pierwszym roku życia dziecka. Tak wynika z art. 30a ust. 1, art. 31 ust. 2 i 3g ustawy zasiłkowej.
Wniosek w sprawie wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego (np. na formularzu ZUS ZUR) należy złożyć nie później niż przed rozpoczęciem korzystania z tego zasiłku. Jak wyjaśnił ZUS w komentarzu do ustawy zasiłkowej: "(...) Wniosek złożony po tym terminie nie stanowi podstawy do wypłaty zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego, chyba że niezłożenie wniosku w terminie wynikało z przyczyn niezależnych od osoby pobierającej zasiłek. Jeżeli ostatni dzień terminu na złożenie wniosku przypada na sobotę lub na dzień ustawowo wolny od pracy, wniosek złożony w pierwszym dniu roboczym po tym terminie uznaje się za złożony w terminie. (...)".
W okolicznościach z pytania zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego będzie przysługiwał w wymiarze 32 tygodni, o ile ojciec dziecka dotychczas nie skorzystał z urlopu rodzicielskiego/zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający temu urlopowi bądź też wykorzystał go w wymiarze nie wyższym niż 9 tygodni. Jego wysokość wyniesie 70% podstawy wymiaru.
Podstawę wymiaru zasiłku będzie stanowił przeciętny miesięczny przychód zleceniobiorczyni za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia poprzedzające miesiąc rozpoczęcia pobierania zasiłku macierzyńskiego. Z podstawy wymiaru wyłączeniu będzie podlegał przychód za styczeń 2025 r. jako niepełny miesiąc kalendarzowy ubezpieczenia. Pełnym miesiącem kalendarzowym ubezpieczenia chorobowego zleceniobiorców jest bowiem miesiąc, w którym ubezpieczenie rozpoczyna się od pierwszego dnia miesiąca (por. komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej).
Zwracamy uwagę! Jeśli osobie z pytania po porodzie przyznano świadczenie rodzicielskie, o którym mowa w art. 17c ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2024 r. poz. 323 z późn. zm.) w wymiarze 52 tygodni, to pobieranie zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego spowoduje utratę prawa do tego świadczenia. Na ten temat pisaliśmy w UiPP nr 4/2025, str. 4.
