Czy wypłacić wynagrodzenie za miesiąc, w którym pracownik został powołany do zawodowej służby wojskowej?

Pracownik zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony został powołany do dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej na okres od 13 listopada do 9 grudnia 2023 r. oraz od 11 grudnia 2023 r. na kolejne 11 miesięcy. W tym czasie korzystał z urlopu bezpłatnego. W dniu 7 listopada 2024 r. pracodawca otrzymał powiadomienie o powołaniu pracownika z dniem 4 listopada 2024 r. do zawodowej służby wojskowej. Czy za listopad 2024 r. pracownikowi należało się wynagrodzenie?

Pracownik nie nabył prawa do wynagrodzenia za listopad 2024 r., w którym przebywał na urlopie bezpłatnym do czasu podjęcia zawodowej służby wojskowej.

W sytuacji z pytania następuje zbieg dwóch przepisów ustawy o obronie Ojczyzny. Według art. 304 ust. 1 tego aktu prawnego, pracodawca musi udzielić pracownikowi odbywającemu dobrowolną zasadniczą służbę wojskową urlopu bezpłatnego na czas trwania:

• szkolenia podstawowego w wymiarze do 28 dni, które kończy się przysięgą wojskową i wydaniem książeczki wojskowej,
• szkolenia specjalistycznego połączonego z wykonywaniem obowiązków na stanowisku służbowym albo w trakcie kształcenia kandydata do zawodowej służby wojskowej, o jakim mowa w art. 95 ust. 4 ustawy o obronie Ojczyzny, w wymiarze do 11 miesięcy.

Tak też postąpił Czytelnik. Jego pytanie powstało w momencie otrzymania powiadomienia o powołaniu pracownika do zawodowej służby wojskowej, gdyż wtedy ma zastosowanie art. 189 ustawy o obronie Ojczyzny. Przepis ten określa konsekwencje powołania pracownika do zawodowej służby wojskowej. Są to gwarancje:

• zachowania przez pracownika prawa do ostatnio pobieranego wynagrodzenia od pracodawcy do końca miesiąca kalendarzowego, w którym ma obowiązek stawić się do pełnienia służby, czyli należy mu się pełna płaca za taki miesiąc bez względu na to, w którym dniu przestanie pracować,
• utrzymania stosunku pracy przez tego pracownika do dnia stawienia się do służby, gdyż dopiero z tym dniem następuje jego wygaśniecie z mocy prawa.

Czytelnik byłby zobligowany do wypłaty wynagrodzenia za listopad 2024 r., w którym pracownik miał stawić się do pełnienia zawodowej służby wojskowej, gdyby nie art. 304 ust. 1 ustawy o obronie Ojczyzny. Jeśli pracownik podlega tej regulacji, realizacja obowiązku wypłaty nie zawsze jest konieczna. Taką interpretację potwierdza stanowisko Ministerstwa Obrony Narodowej, udostępnione naszemu Wydawnictwu 5 kwietnia 2024 r., w którym czytamy, że: "(...) Jeżeli pracownik przed powołaniem do zawodowej służby wojskowej przebywał na urlopie bezpłatnym, nie zachowuje prawa do ostatnio pobieranego wynagrodzenia. Bezpłatny charakter urlopu oznacza, że pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia. Ustawodawca nie uregulował w odmienny sposób sytuacji, gdy pracownik został powołany do zawodowej służby wojskowej w czasie urlopu bezpłatnego, co może sugerować, że w takiej sytuacji pracownik powinien otrzymać miesięczne wynagrodzenie, które otrzymywał przed tym urlopem. W przepisie został jednak użyty zwrot »zachowuje prawo«, a nie »ma prawo«. Tym samym nie można uznać, że pracownik nabywa prawo do wynagrodzenia na podstawie art. 189 ust. 1 u.o.O. (ustawy - przyp. red.) - prawo to musi nabyć w inny sposób. Tymczasem na urlopie bezpłatnym pracownik nie otrzymuje wynagrodzenia, a tym samym nie nabywa do niego prawa. W takiej sytuacji nie ma obowiązku wypłaty wynagrodzenia. Wypłata za cały miesiąc oznaczałaby, że pracodawca musi zapłacić także za urlop bezpłatny, co kłóci się z konstrukcją tego urlopu. (...)".

W świetle powyższego, Czytelnik nie musiał wypłacać wynagrodzenia za listopad 2024 r. pracownikowi, który w tym miesiącu przebywał na urlopie bezpłatnym (udzielonym na podstawie art. 304 ust. 1 ustawy) do czasu stawienia się do zawodowej służby wojskowej, zgodnie z powołaniem. Byłby do tego zobowiązany, gdyby pracownik po zakończeniu dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej wrócił do pracy po urlopie bezpłatnym a przed stawieniem się do służby zawodowej (takie też jest stanowisko MON).

W powołanym stanowisku MON podkreślił również, że: "(...) pracownik nie może być pozbawiony swoich uprawnień ze względu na powołanie do zawodowej służby wojskowej. Jednocześnie taki pracownik nie może być wynagradzany z naruszeniem przepisów regulujących urlop bezpłatny oraz za czas, w którym utracił już status pracownika i rozpoczął pełnienie zawodowej służby wojskowej (nabył uprawnienie do uposażenia żołnierza zawodowego).".

Więcej na temat interpretacji art. 189 ustawy i jego stosowania w praktyce pisaliśmy w UiPP nr 21/2024, str. 36.