Zawarcie umowy zlecenia z osobą małoletnią
Chcemy zawrzeć umowę zlecenia z osobą w wieku 16 lat. Na co zwrócić uwagę przy zawieraniu tej umowy?
Zawarcie umowy zlecenia z małoletnim wymaga zgody jego przedstawiciela ustawowego (jeżeli małoletni jest pod władzą rodzicielską obojga rodziców, wystarczy zgoda jednego z nich). Zgodnie bowiem z przepisami Kodeksu cywilnego, pełną zdolność do czynności prawnych (np. do zawierania umów) nabywa się z chwilą uzyskania pełnoletności, przy czym pełnoletnia jest osoba, która ukończyła 18 lat (art. 10 i art. 11 K.c.). Małoletni w wieku 16 lat ma ograniczoną zdolność do czynności prawnych (art. 15 K.c.), co powoduje, że do ważności czynności prawnej, przez którą taka osoba zaciąga zobowiązanie lub rozporządza swoim prawem, potrzebna jest zgoda jej przedstawiciela ustawowego (art. 17 K.c.). Przedstawicielami ustawowymi dziecka, które pozostaje pod władzą rodzicielską są rodzice, przy czym każde z nich może działać samodzielnie jako przedstawiciel ustawowy dziecka (art. 98 § 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego). Małoletni w wieku 16 lat może bez zgody przedstawiciela ustawowego zawierać umowy należące do umów powszechnie zawieranych w drobnych bieżących sprawach życia codziennego (art. 20 K.c.), jednak w przypadku wykonywania umowy zlecenia regulacja ta nie ma zastosowania. Gdyby małoletni w wieku 16 lat zawarł umowę bez wymaganej zgody swojego przedstawiciela ustawowego, ważność tej umowy zależałaby od jej potwierdzenia przez tego przedstawiciela (art. 18 § 1 K.c.). Zawarcie umowy zlecenia nie wymaga żadnej szczególnej formy, co powoduje, że oświadczenie rodzica małoletniego, obejmujące jego zgodę na zawarcie tej umowy, także nie wymaga szczególnej formy (art. 63 K.c.) - rodzic może wyrazić swoją zgodę np. w formie pisemnej lub wysłać e-mail.
Przy zawarciu umowy zlecenia z małoletnim trzeba pamiętać o spełnieniu wymagań wynikających z ustawy z dnia 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę (Dz. U. z 2024 r. poz. 1773), dalej ustawy. Wysokość wynagrodzenia za każdą godzinę wykonania zlecenia nie może być niższa niż wysokość minimalnej stawki godzinowej (art. 8a ust. 1 ustawy). W przypadku umowy zlecenia zawartej na czas dłuższy niż 1 miesiąc, wypłaty wynagrodzenia - w wysokości wynikającej z wysokości minimalnej stawki godzinowej - dokonuje się co najmniej raz w miesiącu (art. 8a ust. 6 ustawy). W zawartej przez strony umowie należy określić sposób potwierdzania liczby godzin wykonania zlecenia (art. 8b ust. 1 ustawy). Przepisów tych nie stosuje się do umów zlecenia wymienionych w art. 8d ust. 1 ustawy.
Wymagania wynikające z przepisów Kodeksu pracy
W przypadku zawierania z daną osobą umowy zlecenia, co do zasady, nie mają zastosowania wymagania i ograniczenia wynikające z przepisów Kodeksu pracy, z kilkoma - przewidzianymi w Kodeksie pracy - wyjątkami.
W art. 221h K.p. wskazano, że przepisy art. 221c-221f K.p. (dotyczące kontroli trzeźwości oraz kontroli pracowników na obecność w ich organizmach środków działających podobnie do alkoholu), a także przepisy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 16 lutego 2023 r. w sprawie badań na obecność alkoholu lub środków działających podobnie do alkoholu w organizmie pracownika (Dz. U. poz. 317), stosuje się odpowiednio m.in. do pracodawców organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne na innej podstawie niż stosunek pracy, a także do osób fizycznych wykonujących pracę na innej podstawie niż stosunek pracy.
Ponadto, w art. 304 § 1 K.p. przyjęto, że pracodawca ma obowiązek zapewnić bezpieczne i higieniczne warunki pracy także osobom fizycznym wykonującym pracę na innej podstawie niż stosunek pracy w zakładzie pracy lub w miejscu wyznaczonym przez pracodawcę. Obowiązki te stosuje się odpowiednio do przedsiębiorców niebędących pracodawcami, organizujących pracę wykonywaną przez osoby fizyczne m.in. na innej podstawie niż stosunek pracy (art. 304 § 3 K.p.). W przepisach tych zawarte jest odesłanie do art. 207 § 2 K.p., w którym wskazano, że pracodawca ma obowiązek chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki. Pracodawca jest obowiązany m.in. uwzględniać ochronę zdrowia młodocianych w ramach podejmowanych działań profilaktycznych. W stanowisku Departamentu Prawnego GIP w sprawie szkolenia bhp (znak GNP/426/4560-364/07/PE) zwrócono uwagę, że przepis art. 304 K.p. nie rozstrzyga, w jaki sposób powinien zostać zrealizowany wynikający z niego obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy. Jeżeli rodzaj wykonywanej pracy, stopień zagrożeń związanych z warunkami pracy lub przebiegiem procesów jest tak znaczny, że wskazane jest, aby nawet do doraźnego wykonywania tych prac lub przebywania w tych warunkach były dopuszczane wyłącznie osoby mające odpowiedni stan zdrowia i przeszkolone w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy, to pracodawca (lub inny podmiot organizujący pracę) może wymagać od osoby, z którą zawiera umowę cywilnoprawną, poddania się badaniu lekarskiemu lub szkoleniu w zakresie bhp. Zawarta przez strony umowa może określać także kwestie bhp. Jeśli obowiązek zapewnienia bezpiecznych i higienicznych warunków pracy nie będzie właściwie realizowany, podmiotem odpowiedzialnym będzie pracodawca (lub przedsiębiorca niebędący pracodawcą). Wykonywanie obowiązków wynikających z umowy zlecenia przez małoletniego musi zatem spełniać wymagania wynikające z art. 304 K.p.
