Prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego na podstawie przepisów Kodeksu pracy
1.1. Osoby uprawnione do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
Zgodnie z art. 1802 K.p., do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego (bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego) uprawnieni są pracownica albo pracownik - ojciec wychowujący dziecko. Ponadto na ogólnych zasadach przysługuje on także pracownikom, którzy:
- przyjęli dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej,
- przyjęli dziecko na wychowanie i wystąpili do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka,
jeżeli pobyt dziecka w szpitalu miał miejsce po przyjęciu dziecka na wychowanie (nowy § 31 w art. 183 K.p.).
Zwracamy uwagę! Z nowego uprawnienia skorzystają także osoby ubezpieczone niebędące pracownikami, którym z tytułu urodzenia dziecka przysługuje zasiłek macierzyński.
1.2. Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany:
| w przypadku urodzenia dziecka | w wymiarze |
| przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1.000 g | tygodnia za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15. tygodnia po porodzie |
| po ukończeniu 28. tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1.000 g | tygodnia za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8. tygodnia po porodzie |
| po ukończeniu 37. tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu, pod warunkiem że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie | tygodnia za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po porodzie |
Przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego sumuje się okresy pobytu dziecka w szpitalu do upływu odpowiednio 8. albo 15. tygodnia po porodzie. Niepełny tydzień zaokrągla się w górę do pełnego tygodnia.
Przy udzielaniu tego urlopu tydzień odpowiada 7 dniom kalendarzowym (art. 1831 § 1 w zw. z art. 1802 § 7 K.p.).
| Przykład |
Zakładamy, że dziecko urodzi się 19 kwietnia 2025 r., tj. w 27 tygodniu ciąży, i po porodzie będzie hospitalizowane przez 12 tygodni i 3 dni. Pracownicy (odpowiednio pracownikowi) bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego (który zakończy się 5 września 2025 r.) będzie przysługiwał, począwszy od 6 września 2025 r., uzupełniający urlop macierzyński w wymiarze 13 tygodni, tj. do 5 grudnia 2025 r.
| Przykład |
Zakładamy, że urodzi dziecko 31 marca 2025 r. w 34 tygodniu ciąży o wadze 980 gram. Ze względu na niską masę urodzeniową dziecko będzie przebywało w szpitalu przez 10 tygodni i 5 dni. Pracownicy (odpowiednio pracownikowi) bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwał, począwszy od 18 sierpnia 2025 r., uzupełniający urlop macierzyński w wymiarze 11 tygodni, tj. do 2 listopada 2025 r.
| Przykład |
Zakładamy, że dziecko urodzi się 23 marca 2025 r. w 35 tygodniu ciąży z masą urodzeniową 1.855 gram. Po urodzeniu będzie hospitalizowane przez 9 tygodni i 2 dni. Pracownicy (odpowiednio pracownikowi) bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwał, począwszy od 10 sierpnia 2025 r., uzupełniający urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni.
| Przykład |
Zakładamy, że dziecko urodzi się 20 marca 2025 r., 24 marca 2025 r. zostanie wypisane do domu, a 31 marca 2025 r. ze względu na stan zdrowia ponownie zostanie skierowane do szpitala, w którym będzie przebywało do 2 kwietnia 2025 r. (3 dni).
Ponieważ pobyt dziecka w szpitalu będzie trwał co najmniej 2 dni i pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie, pracownicy (odpowiednio pracownikowi) bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwał, począwszy od 7 sierpnia 2025 r., uzupełniający urlop macierzyński w wymiarze 1 tygodnia.
| Przykład |
Zakładamy, że dziecko z poprzedniego przykładu zostanie skierowane do szpitala 16 kwietnia 2025 r. i będzie w nim przebywało do 4 maja 2025 r. (2 tyg. i 5 dni).
Ponieważ pobyt dziecka w szpitalu będzie trwał co najmniej 2 dni i pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie, pracownica (odpowiednio pracownik) bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego będzie uprawniona do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 3 tygodni.
Jeśli przy jednym porodzie urodziło się więcej niż jedno dziecko, przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego uwzględnia się wagę dziecka o najniższej masie urodzeniowej oraz okres pobytu w szpitalu dziecka najdłużej hospitalizowanego.
| Przykład |
Zakładamy, że pracownica 4 kwietnia 2025 r. urodzi bliźnięta w 30 tygodniu ciąży o wadze odpowiednio 950 gram i 1.800 gram, a ponadto, że dziecko z wyższą masą urodzeniową zostanie wypisane do domu po 8 tygodniach pobytu w szpitalu, z kolei dziecko z niższą masą urodzeniową - po 15 tygodniach.
Pracownica (odpowiednio pracownik) bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego będzie miała prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 15 tygodni.
Zwracamy uwagę! W przypadku zgonu dziecka w trakcie korzystania przez pracownika z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, zachowuje on prawo do tego urlopu przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Z kolei gdy pracownica urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, w takim przypadku uzupełniający urlop macierzyński przysługuje na drugie dziecko w pozostałym do wykorzystania wymiarze (art. 1801 § 2 w zw. z art. 1802 § 7 K.p.).
1.3. Udzielanie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany bezpośrednio po urlopie macierzyńskim/ /urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego. Jeżeli pracownik nie wykorzysta tego urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego), nie będzie mógł z niego skorzystać w innym terminie.
Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika - ojca wychowującego dziecko w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
Do dnia oddania niniejszego numeru UiPP do druku nie ogłoszono rozporządzenia określającego treść wniosku o omawiany urlop oraz wykazu dokumentów do niego dołączanych. Zgodnie z projektem z 10 stycznia 2025 r. rozporządzenia w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (dostępnym na stronie internetowej www.legislacja.gov.pl, nr z wykazu 39), wniosek ten będzie zawierał: imię i nazwisko pracownika, termin zakończenia urlopu macierzyńskiego, wskazanie okresu, na który ma być udzielony uzupełniający urlop macierzyński. Do wniosku trzeba będzie dołączyć:
- zaświadczenie wydane przez szpital, zawierające informacje o tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko, jego masie urodzeniowej oraz o okresie pobytu dziecka w szpitalu,
- oświadczenie o braku zamiaru korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przez drugiego z rodziców dziecka (§ 14 ust. 2 ww. projektu rozporządzenia).
Pracownik będący rodzicem adopcyjnym lub zastępczym do wniosku, oprócz ww. dokumentów, będzie musiał dołączyć także oświadczenie o dacie przyjęcia dziecka (dzieci) na wychowanie oraz:
- kopię wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka (dzieci), zawierającego datę urodzenia dziecka (dzieci) z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu, lub
- zaświadczenie sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu o przysposobienie dziecka (dzieci), zawierające datę urodzenia dziecka (dzieci), albo
- kopię prawomocnego orzeczenia sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka (dzieci) w rodzinie zastępczej, albo
- kopię umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy rodziną zastępczą a starostą.
1.4. Zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
Za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej. Jego miesięczna wysokość wynosi 100% podstawy wymiaru i jest on wypłacany za każdy dzień urlopu, nie wyłączając dni wolnych od pracy (nowe brzmienie art. 31 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Podstawę wymiaru tego zasiłku stanowi kwota przyjęta jako podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego wypłacanego za okres urlopu macierzyńskiego (art. 43 ustawy zasiłkowej).
| Przykład |
Zakładamy, że pracownica od 4 listopada 2024 r. do 23 marca 2025 r. (20 tyg.) przebywa na urlopie macierzyńskim, a od 24 marca do 18 maja 2025 r. (8 tyg.) będzie korzystała z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Bezpośrednio po tym urlopie zamierza skorzystać z urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni. Pracownica w ciągu 21 dni po porodzie złożyła wniosek, o którym mowa w art. 30a ust. 1 ustawy zasiłkowej.
Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi podstawa wymiaru zasiłku chorobowego wypłacanego pracownicy przed porodem, czyli kwota 5.436,27 zł. Zasiłek macierzyński za okres:
- urlopu macierzyńskiego wynosi 81,5% podstawy wymiaru, zatem stawka dzienna zasiłku w okresie od 4 listopada 2024 r. do 23 marca 2025 r. wynosi 147,69 zł, zgodnie z wyliczeniem: 5.436,27 zł : 30 = 181,21 zł; 181,21 zł x 81,5% = 147,69 zł,
- uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie wynosił 100% podstawy wymiaru, zatem stawka dzienna zasiłku w okresie od 24 marca do 18 maja 2025 r. wyniesie 181,21 zł (181,21 zł x 100%),
- urlopu rodzicielskiego będzie wynosił 81,5% podstawy wymiaru, zatem stawka dzienna zasiłku w okresie od 19 maja do 28 grudnia 2025 r. wyniesie 147,69 zł.
1.5. Uzupełniający urlop macierzyński i zasiłek macierzyński w świetle przepisów przejściowych
Do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego mają prawo pracownicy, którzy w dniu 19 marca 2025 r. są uprawnieni do korzystania lub korzystają z urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Urlop ten jest udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika - ojca wychowującego dziecko najpóźniej w ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 26 ustawy zmieniającej).
| Przykład |
Pracownica przebywa na urlopie macierzyńskim do 20 marca 2025 r. Dziecko bezpośrednio po porodzie z uwagi na niską masę urodzeniową (1.920 gram) przebywało przez 6 tygodni w szpitalu. Jeśli pracownica (odpowiednio pracownik) najpóźniej 20 marca 2025 r. złoży wniosek o udzielenie jej uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni, to od 21 marca 2025 r. będzie uprawniona do tego urlopu. Złożenie wniosku już po zakończeniu urlopu macierzyńskiego będzie skutkowało utratą prawa do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.
| Przykład |
Pracownica do 16 marca 2025 r. korzysta z urlopu macierzyńskiego, a następnie od 17 marca 2025 r. rozpocznie urlop rodzicielski. Dziecko pracownicy urodziło się w 33 tygodniu ciąży z masą urodzeniową 2.100 gram i po porodzie przez 5 tygodni przebywało w szpitalu. Osoba ta nie jest uprawniona do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, ponieważ w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej, tj. 19 marca 2025 r., nie będzie już uprawniona do urlopu macierzyńskiego lub korzystała z tego urlopu.
Na analogicznych zasadach osobom ubezpieczonym niebędącym pracownikami (zleceniobiorcom, osobom prowadzącym działalność gospodarczą) przysługuje zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego (art. 27 ustawy zmieniającej).
1.6. Stosowanie innych przepisów kodeksowych w związku z wprowadzeniem uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
Pracownik - rodzic dziecka korzystający z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego podlega ochronie. Na mocy zmienionego brzmienia art. 177 K.p., od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może:
- prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tym pracownikiem,
- wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z tym pracownikiem, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jego winy i reprezentująca pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
W razie złożenia wniosku o uzupełniający urlop macierzyński wcześniej niż w terminie 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego, powyższy zakaz zacznie obowiązywać na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.
Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego do dnia zakończenia tego urlopu może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić termin rozwiązania umowy o pracę z zakładową organizacją związkową reprezentującą tego pracownika. W przypadku niemożności zapewnienia pracownikowi w tym okresie innego zatrudnienia, przysługuje mu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w art. 30 ust. 3 ustawy zasiłkowej. Okres pobierania tego świadczenia wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze (nowe brzmienie § 4 w art. 177 K.p.).
| Ważne: Po zakończeniu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego pracodawca dopuszcza pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe - na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik z niego nie korzystał (nowe brzmienie art. 1864 K.p.). |
Zgodnie z art. 1802 § 7 K.p., do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego odpowiednie zastosowanie mają następujące przepisy Kodeksu pracy:
| przepis K.p. | zakres działania |
| art. 45 § 3 | konieczność przywrócenia do pracy (zamiast przyznania odszkodowania) pracownika korzystającego z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, któremu w tym czasie wypowiedziano umowę o pracę |
| art. 47 | prawo do wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy po przywróceniu do pracy pracownika, z którym rozwiązano umowę o pracę za wypowiedzeniem w okresie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego lub po złożeniu przez niego wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego |
| art. 57 § 2 | prawo do wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy po przywróceniu do pracy pracownika, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia w okresie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego lub po złożeniu przez niego wniosku o udzielenie tego urlopu |
| art. 163 § 3 | prawo do urlopu wypoczynkowego, na wniosek pracownika, bezpośrednio po uzupełniającym urlopie macierzyńskim |
| art. 165 pkt 4 | obowiązek przesunięcia urlopu wypoczynkowego na termin późniejszy w przypadku niemożności rozpoczęcia tego urlopu z powodu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego |
| art. 166 pkt 4 | udzielenie w terminie późniejszym części urlopu wypoczynkowego niewykorzystanej z powodu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego |
| art. 180 § 6-17 | szczególne okoliczności uprawniające do przejęcia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przez pracownika ojca wychowującego dziecko lub pracownika - innego członka najbliższej rodziny |
| art. 1801 § 2 | skrócenie wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w zgonu dziecka (patrz też str. 59) |
| art. 182 zd. pierwsze | skrócenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w przypadku porzucenia dziecka przez pracownicę lub umieszczenia dziecka, na podstawie orzeczenia sądu, w pieczy zastępczej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym albo w zakładzie rehabilitacji leczniczej |
| art. 1831 § 1 | przy udzielaniu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego tydzień odpowiada 7 dniom kalendarzowym |
1.1. Osoby uprawnione do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
Zgodnie z art. 1802 K.p., do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego (bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego) uprawnieni są pracownica albo pracownik - ojciec wychowujący dziecko. Ponadto na ogólnych zasadach przysługuje on także pracownikom, którzy:
- przyjęli dziecko na wychowanie jako rodzina zastępcza, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej,
- przyjęli dziecko na wychowanie i wystąpili do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka,
jeżeli pobyt dziecka w szpitalu miał miejsce po przyjęciu dziecka na wychowanie (nowy § 31 w art. 183 K.p.).
Zwracamy uwagę! Z nowego uprawnienia skorzystają także osoby ubezpieczone niebędące pracownikami, którym z tytułu urodzenia dziecka przysługuje zasiłek macierzyński.
1.2. Wymiar uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany:
| w przypadku urodzenia dziecka | w wymiarze |
| przed ukończeniem 28. tygodnia ciąży lub z masą urodzeniową nie większą niż 1.000 g | tygodnia za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 15. tygodnia po porodzie |
| po ukończeniu 28. tygodnia ciąży i przed ukończeniem 37. tygodnia ciąży i z masą urodzeniową większą niż 1.000 g | tygodnia za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu do upływu 8. tygodnia po porodzie |
| po ukończeniu 37. tygodnia ciąży i jego pobytu w szpitalu, pod warunkiem że pobyt dziecka w szpitalu po porodzie będzie wynosił co najmniej 2 kolejne dni, przy czym pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie | tygodnia za każdy tydzień pobytu dziecka w szpitalu w okresie od 5. dnia do upływu 8. tygodnia po porodzie |
Przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego sumuje się okresy pobytu dziecka w szpitalu do upływu odpowiednio 8. albo 15. tygodnia po porodzie. Niepełny tydzień zaokrągla się w górę do pełnego tygodnia.
Przy udzielaniu tego urlopu tydzień odpowiada 7 dniom kalendarzowym (art. 1831 § 1 w zw. z art. 1802 § 7 K.p.).
| Przykład |
Zakładamy, że dziecko urodzi się 19 kwietnia 2025 r., tj. w 27 tygodniu ciąży, i po porodzie będzie hospitalizowane przez 12 tygodni i 3 dni. Pracownicy (odpowiednio pracownikowi) bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego (który zakończy się 5 września 2025 r.) będzie przysługiwał, począwszy od 6 września 2025 r., uzupełniający urlop macierzyński w wymiarze 13 tygodni, tj. do 5 grudnia 2025 r.
| Przykład |
Zakładamy, że urodzi dziecko 31 marca 2025 r. w 34 tygodniu ciąży o wadze 980 gram. Ze względu na niską masę urodzeniową dziecko będzie przebywało w szpitalu przez 10 tygodni i 5 dni. Pracownicy (odpowiednio pracownikowi) bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwał, począwszy od 18 sierpnia 2025 r., uzupełniający urlop macierzyński w wymiarze 11 tygodni, tj. do 2 listopada 2025 r.
| Przykład |
Zakładamy, że dziecko urodzi się 23 marca 2025 r. w 35 tygodniu ciąży z masą urodzeniową 1.855 gram. Po urodzeniu będzie hospitalizowane przez 9 tygodni i 2 dni. Pracownicy (odpowiednio pracownikowi) bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwał, począwszy od 10 sierpnia 2025 r., uzupełniający urlop macierzyński w wymiarze 8 tygodni.
| Przykład |
Zakładamy, że dziecko urodzi się 20 marca 2025 r., 24 marca 2025 r. zostanie wypisane do domu, a 31 marca 2025 r. ze względu na stan zdrowia ponownie zostanie skierowane do szpitala, w którym będzie przebywało do 2 kwietnia 2025 r. (3 dni).
Ponieważ pobyt dziecka w szpitalu będzie trwał co najmniej 2 dni i pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie, pracownicy (odpowiednio pracownikowi) bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego będzie przysługiwał, począwszy od 7 sierpnia 2025 r., uzupełniający urlop macierzyński w wymiarze 1 tygodnia.
| Przykład |
Zakładamy, że dziecko z poprzedniego przykładu zostanie skierowane do szpitala 16 kwietnia 2025 r. i będzie w nim przebywało do 4 maja 2025 r. (2 tyg. i 5 dni).
Ponieważ pobyt dziecka w szpitalu będzie trwał co najmniej 2 dni i pierwszy z tych dni będzie przypadał w okresie od 5. do 28. dnia po porodzie, pracownica (odpowiednio pracownik) bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego będzie uprawniona do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 3 tygodni.
Jeśli przy jednym porodzie urodziło się więcej niż jedno dziecko, przy ustalaniu wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego uwzględnia się wagę dziecka o najniższej masie urodzeniowej oraz okres pobytu w szpitalu dziecka najdłużej hospitalizowanego.
| Przykład |
Zakładamy, że pracownica 4 kwietnia 2025 r. urodzi bliźnięta w 30 tygodniu ciąży o wadze odpowiednio 950 gram i 1.800 gram, a ponadto, że dziecko z wyższą masą urodzeniową zostanie wypisane do domu po 8 tygodniach pobytu w szpitalu, z kolei dziecko z niższą masą urodzeniową - po 15 tygodniach.
Pracownica (odpowiednio pracownik) bezpośrednio po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego będzie miała prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 15 tygodni.
Zwracamy uwagę! W przypadku zgonu dziecka w trakcie korzystania przez pracownika z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, zachowuje on prawo do tego urlopu przez okres 7 dni od dnia zgonu dziecka. Z kolei gdy pracownica urodziła więcej niż jedno dziecko przy jednym porodzie, w takim przypadku uzupełniający urlop macierzyński przysługuje na drugie dziecko w pozostałym do wykorzystania wymiarze (art. 1801 § 2 w zw. z art. 1802 § 7 K.p.).
1.3. Udzielanie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany bezpośrednio po urlopie macierzyńskim/ /urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego. Jeżeli pracownik nie wykorzysta tego urlopu bezpośrednio po urlopie macierzyńskim (urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego), nie będzie mógł z niego skorzystać w innym terminie.
Uzupełniający urlop macierzyński jest udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika - ojca wychowującego dziecko w terminie nie krótszym niż 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.
Do dnia oddania niniejszego numeru UiPP do druku nie ogłoszono rozporządzenia określającego treść wniosku o omawiany urlop oraz wykazu dokumentów do niego dołączanych. Zgodnie z projektem z 10 stycznia 2025 r. rozporządzenia w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków (dostępnym na stronie internetowej www.legislacja.gov.pl, nr z wykazu 39), wniosek ten będzie zawierał: imię i nazwisko pracownika, termin zakończenia urlopu macierzyńskiego, wskazanie okresu, na który ma być udzielony uzupełniający urlop macierzyński. Do wniosku trzeba będzie dołączyć:
- zaświadczenie wydane przez szpital, zawierające informacje o tygodniu ciąży, w którym urodziło się dziecko, jego masie urodzeniowej oraz o okresie pobytu dziecka w szpitalu,
- oświadczenie o braku zamiaru korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego albo z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przez drugiego z rodziców dziecka (§ 14 ust. 2 ww. projektu rozporządzenia).
Pracownik będący rodzicem adopcyjnym lub zastępczym do wniosku, oprócz ww. dokumentów, będzie musiał dołączyć także oświadczenie o dacie przyjęcia dziecka (dzieci) na wychowanie oraz:
- kopię wniosku o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka (dzieci), zawierającego datę urodzenia dziecka (dzieci) z poświadczeniem sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu, lub
- zaświadczenie sądu opiekuńczego o dacie wystąpienia do sądu o przysposobienie dziecka (dzieci), zawierające datę urodzenia dziecka (dzieci), albo
- kopię prawomocnego orzeczenia sądu opiekuńczego o umieszczeniu dziecka (dzieci) w rodzinie zastępczej, albo
- kopię umowy cywilnoprawnej zawartej pomiędzy rodziną zastępczą a starostą.
1.4. Zasiłek macierzyński za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
Za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przysługuje zasiłek macierzyński na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej. Jego miesięczna wysokość wynosi 100% podstawy wymiaru i jest on wypłacany za każdy dzień urlopu, nie wyłączając dni wolnych od pracy (nowe brzmienie art. 31 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Podstawę wymiaru tego zasiłku stanowi kwota przyjęta jako podstawa wymiaru zasiłku macierzyńskiego wypłacanego za okres urlopu macierzyńskiego (art. 43 ustawy zasiłkowej).
| Przykład |
Zakładamy, że pracownica od 4 listopada 2024 r. do 23 marca 2025 r. (20 tyg.) przebywa na urlopie macierzyńskim, a od 24 marca do 18 maja 2025 r. (8 tyg.) będzie korzystała z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Bezpośrednio po tym urlopie zamierza skorzystać z urlopu rodzicielskiego w wymiarze 32 tygodni. Pracownica w ciągu 21 dni po porodzie złożyła wniosek, o którym mowa w art. 30a ust. 1 ustawy zasiłkowej.
Podstawę wymiaru zasiłku macierzyńskiego stanowi podstawa wymiaru zasiłku chorobowego wypłacanego pracownicy przed porodem, czyli kwota 5.436,27 zł. Zasiłek macierzyński za okres:
- urlopu macierzyńskiego wynosi 81,5% podstawy wymiaru, zatem stawka dzienna zasiłku w okresie od 4 listopada 2024 r. do 23 marca 2025 r. wynosi 147,69 zł, zgodnie z wyliczeniem: 5.436,27 zł : 30 = 181,21 zł; 181,21 zł x 81,5% = 147,69 zł,
- uzupełniającego urlopu macierzyńskiego będzie wynosił 100% podstawy wymiaru, zatem stawka dzienna zasiłku w okresie od 24 marca do 18 maja 2025 r. wyniesie 181,21 zł (181,21 zł x 100%),
- urlopu rodzicielskiego będzie wynosił 81,5% podstawy wymiaru, zatem stawka dzienna zasiłku w okresie od 19 maja do 28 grudnia 2025 r. wyniesie 147,69 zł.
1.5. Uzupełniający urlop macierzyński i zasiłek macierzyński w świetle przepisów przejściowych
Do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego mają prawo pracownicy, którzy w dniu 19 marca 2025 r. są uprawnieni do korzystania lub korzystają z urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Urlop ten jest udzielany jednorazowo na wniosek składany w postaci papierowej lub elektronicznej przez pracownicę albo pracownika - ojca wychowującego dziecko najpóźniej w ostatnim dniu urlopu macierzyńskiego albo urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego (art. 26 ustawy zmieniającej).
| Przykład |
Pracownica przebywa na urlopie macierzyńskim do 20 marca 2025 r. Dziecko bezpośrednio po porodzie z uwagi na niską masę urodzeniową (1.920 gram) przebywało przez 6 tygodni w szpitalu. Jeśli pracownica (odpowiednio pracownik) najpóźniej 20 marca 2025 r. złoży wniosek o udzielenie jej uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w wymiarze 6 tygodni, to od 21 marca 2025 r. będzie uprawniona do tego urlopu. Złożenie wniosku już po zakończeniu urlopu macierzyńskiego będzie skutkowało utratą prawa do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.
| Przykład |
Pracownica do 16 marca 2025 r. korzysta z urlopu macierzyńskiego, a następnie od 17 marca 2025 r. rozpocznie urlop rodzicielski. Dziecko pracownicy urodziło się w 33 tygodniu ciąży z masą urodzeniową 2.100 gram i po porodzie przez 5 tygodni przebywało w szpitalu. Osoba ta nie jest uprawniona do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, ponieważ w dniu wejścia w życie ustawy zmieniającej, tj. 19 marca 2025 r., nie będzie już uprawniona do urlopu macierzyńskiego lub korzystała z tego urlopu.
Na analogicznych zasadach osobom ubezpieczonym niebędącym pracownikami (zleceniobiorcom, osobom prowadzącym działalność gospodarczą) przysługuje zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi uzupełniającego urlopu macierzyńskiego (art. 27 ustawy zmieniającej).
1.6. Stosowanie innych przepisów kodeksowych w związku z wprowadzeniem uzupełniającego urlopu macierzyńskiego
Pracownik - rodzic dziecka korzystający z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego podlega ochronie. Na mocy zmienionego brzmienia art. 177 K.p., od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego do dnia zakończenia tego urlopu pracodawca nie może:
- prowadzić przygotowań do wypowiedzenia lub rozwiązania bez wypowiedzenia stosunku pracy z tym pracownikiem,
- wypowiedzieć ani rozwiązać stosunku pracy z tym pracownikiem, chyba że zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jego winy i reprezentująca pracownika zakładowa organizacja związkowa wyraziła zgodę na rozwiązanie umowy.
W razie złożenia wniosku o uzupełniający urlop macierzyński wcześniej niż w terminie 21 dni przed zakończeniem korzystania z urlopu macierzyńskiego, powyższy zakaz zacznie obowiązywać na 21 dni przed rozpoczęciem korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego.
Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie od dnia złożenia przez pracownika wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego do dnia zakończenia tego urlopu może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest obowiązany uzgodnić termin rozwiązania umowy o pracę z zakładową organizacją związkową reprezentującą tego pracownika. W przypadku niemożności zapewnienia pracownikowi w tym okresie innego zatrudnienia, przysługuje mu zasiłek w wysokości zasiłku macierzyńskiego, o którym mowa w art. 30 ust. 3 ustawy zasiłkowej. Okres pobierania tego świadczenia wlicza się do okresu zatrudnienia, od którego zależą uprawnienia pracownicze (nowe brzmienie § 4 w art. 177 K.p.).
| Ważne: Po zakończeniu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego pracodawca dopuszcza pracownika do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe - na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu na warunkach nie mniej korzystnych od tych, które obowiązywałyby, gdyby pracownik z niego nie korzystał (nowe brzmienie art. 1864 K.p.). |
Zgodnie z art. 1802 § 7 K.p., do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego odpowiednie zastosowanie mają następujące przepisy Kodeksu pracy:
| przepis K.p. | zakres działania |
| art. 45 § 3 | konieczność przywrócenia do pracy (zamiast przyznania odszkodowania) pracownika korzystającego z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, któremu w tym czasie wypowiedziano umowę o pracę |
| art. 47 | prawo do wynagrodzenia za cały czas pozostawania bez pracy po przywróceniu do pracy pracownika, z którym rozwiązano umowę o pracę za wypowiedzeniem w okresie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego lub po złożeniu przez niego wniosku o udzielenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego |
| art. 57 § 2 | prawo do wynagrodzenie za cały czas pozostawania bez pracy po przywróceniu do pracy pracownika, z którym rozwiązano umowę o pracę bez wypowiedzenia w okresie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego lub po złożeniu przez niego wniosku o udzielenie tego urlopu |
| art. 163 § 3 | prawo do urlopu wypoczynkowego, na wniosek pracownika, bezpośrednio po uzupełniającym urlopie macierzyńskim |
| art. 165 pkt 4 | obowiązek przesunięcia urlopu wypoczynkowego na termin późniejszy w przypadku niemożności rozpoczęcia tego urlopu z powodu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego |
| art. 166 pkt 4 | udzielenie w terminie późniejszym części urlopu wypoczynkowego niewykorzystanej z powodu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego |
| art. 180 § 6-17 | szczególne okoliczności uprawniające do przejęcia uzupełniającego urlopu macierzyńskiego przez pracownika ojca wychowującego dziecko lub pracownika - innego członka najbliższej rodziny |
| art. 1801 § 2 | skrócenie wymiaru uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w zgonu dziecka (patrz też str. 59) |
| art. 182 zd. pierwsze | skrócenie uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w przypadku porzucenia dziecka przez pracownicę lub umieszczenia dziecka, na podstawie orzeczenia sądu, w pieczy zastępczej, w zakładzie opiekuńczo-leczniczym, w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym albo w zakładzie rehabilitacji leczniczej |
| art. 1831 § 1 | przy udzielaniu uzupełniającego urlopu macierzyńskiego tydzień odpowiada 7 dniom kalendarzowym |
