Zasady wypłaty zasiłków

1. Wynagrodzenie chorobowe za dzień orzeczonej niezdolności do pracy przypadającej w dniu wolnym od pracy

Pracownik jest wynagradzany w stałej miesięcznej wysokości. Wynagrodzenie za dany miesiąc otrzymuje ostatniego roboczego dnia tego miesiąca (tj. 29 sierpnia 2025 r. uzyskał wynagrodzenie za sierpień). Na PUE/eZUS wpłynęło jego zwolnienie lekarskie na okres od 31 sierpnia do 7 września 2025 r. Czy za dzień 31 sierpnia 2025 r. (niedziela) powinniśmy mu wypłacić wynagrodzenie chorobowe, skoro w tym miesiącu przepracował pełny obowiązujący go wymiar czasu pracy i jego wynagrodzenie nie uległo zmniejszeniu?

Pracownikowi należy wypłacić wynagrodzenie chorobowe za wszystkie dni niezdolności do pracy orzeczonej w zwolnieniu lekarskim, w tym także za dzień 31 sierpnia 2025 r., pomimo iż przypadał w niedzielę.

Wynagrodzenie chorobowe oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu podstawy wymiaru zasiłku chorobowego i wypłaca za każdy dzień niezdolności do pracy, nie wyłączając dni wolnych od pracy (art. 92 § 2 K.p.). Dla nabycia prawa do wynagrodzenia chorobowego za dzień niezdolności do pracy (bez względu na to, czy przypada w dniu roboczym, czy wolnym od pracy), pracownik musi spełniać m.in. warunki określone w art. 17 ustawy zasiłkowej.

Pracownik, o którym mowa w pytaniu, przepracował w sierpniu 2025 r. wszystkie obowiązujące go dni robocze i otrzymał pełne wynagrodzenie za pracę. Jego niezdolność do pracy z powodu choroby powstała w ostatnim dniu kalendarzowym tego miesiąca, będącym dniem wolnym od pracy (niedziela). Okoliczność wypracowania pełnego wymiaru czasu pracy i wypłaty pracownikowi wynagrodzenia za cały sierpień 2025 r. nie ma jednak wpływu na uprawnienia do wynagrodzenia chorobowego.

Pracownik świadczy pracę w pełnym wymiarze czasu pracy, w systemie podstawowym od poniedziałku do piątku i otrzymuje wynagrodzenie określone w stałej stawce miesięcznej (7.000 zł). W dniu 29 sierpnia 2025 r. wypłacono mu wynagrodzenie za pracę wykonaną w sierpniu br. w wysokości 7.000 zł.

Od 31 sierpnia (niedziela) do 7 września 2025 r. (8 dni) pracownik jest niezdolny do pracy z powodu choroby. Pracodawca we wrześniu 2025 r., oprócz wynagrodzenia za pracę w wysokości 5.366,69 zł (7.000 zł : 30 = 233,33 zł; 233,33 zł x 7 dni choroby = 1.633,31 zł; 7.000 zł - 1.633,31 zł = 5.366,69 zł), wypłaci mu wynagrodzenie chorobowe za cały okres orzeczonej niezdolności do pracy, w tym także za dzień choroby przypadającej w niedzielę 31 sierpnia 2025 r.

Przyjmując, że podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego wyniesie 6.040,30 zł, a stawka dzienna tego świadczenia - 161,07 zł (6.040,30 zł : 30 = 201,34 zł; 201,34 zł x 80% = 161,07 zł), to za wskazany okres niezdolności do pracy pracownik otrzyma wynagrodzenie chorobowe w wysokości 1.288,56 zł (8 dni x 161,07 zł).

2. Ustalanie limitu dni sprawowania osobistej opieki nad chorym rodzicem w roku kalendarzowym

Pracownik chciałby skorzystać z zasiłku opiekuńczego w związku z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad chorym ojcem w wymiarze 14 dni. Czy ma do tego prawo, skoro jego siostra w 2025 r. otrzymała to świadczenie za 7 dni opieki sprawowanej nad chorą teściową?

Tak, pracownik, zakładając, że spełnia warunki wymienione poniżej, może skorzystać z zasiłku opiekuńczego w pełnym wymiarze.

Z tytułu sprawowania osobistej opieki nad innym chorym członkiem rodziny pracownikowi zwolnionemu od wykonywania pracy przysługuje zasiłek opiekuńczy (art. 32 ust. 1 pkt 3 ustawy zasiłkowej). Za członka rodziny, nad którym sprawowanie opieki uprawnia do zasiłku, uważa się małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat, o ile pozostają z pracownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym w okresie sprawowania opieki (art. 32 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Warunek ten uważa się za spełniony także, gdy pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym ma miejsce tylko przez okres choroby. W takim przypadku należy zwrócić uwagę, aby lekarz, wystawiając zwolnienie lekarskie ZUS ZLA, w danych adresowych ubezpieczonego wpisał adres faktycznego pobytu w okresie sprawowania opieki (np. adres zamieszkania rodzica).

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeśli w czasie sprawowania opieki poza pracownikiem są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę choremu (art. 34 ustawy zasiłkowej). Nie uważa się za domownika mogącego zapewnić opiekę osoby:

• całkowicie niezdolnej do pracy, chorej, która ze względu na wiek jest niesprawna fizycznie lub psychicznie,
• będącej pracownikiem odpoczywającym po pracy na nocnej zmianie,
• prowadzącej gospodarstwo rolne lub działalność pozarolniczą,
• niezobowiązanej do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli odmawia ona sprawowania tej opieki (por. komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej).

Liczba dni sprawowania przez pracownika opieki jest ograniczona w ciągu roku kalendarzowego. Opieka nad chorym członkiem rodziny uprawnia do zasiłku opiekuńczego nie dłużej niż przez 14 dni w roku kalendarzowym (art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej).

Dla pracownika z pytania członkiem rodziny, o którym mowa wyżej, nie jest teściowa jego siostry. Tym samym dni opieki sprawowanej nad nią nie wchodzą do limitu 14 dni, z których potencjalnie może skorzystać pracownik. Rozstrzygając prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad innym chorym członkiem rodziny w przypadku pracownika i jego siostry, należałoby zbadać, czy w bieżącym roku kalendarzowym skorzystali już oni z opieki nad osobami z tego samego kręgu rodziny (tj. nad matką, ojcem, dziadkami, wspólnie na siebie).

O konieczności sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny decyduje lekarz, wystawiając w tym celu zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA. Pracodawca, dokonując oceny, czy w danym roku kalendarzowym pracownikowi przysługuje zasiłek opiekuńczy, musi wziąć pod uwagę dni opieki wykorzystane w bieżącym roku zarówno przez pracownika, jak i członków jego rodziny. Informacje na ten temat pracownik przekazuje we wniosku o zasiłek opiekuńczy (tu Z-15B).

Miesięczna wysokość zasiłku opiekuńczego wynosi 80% podstawy wymiaru i jest on wypłacany za każdy dzień sprawowania osobistej opieki, w tym również za dni wolne od pracy, objęte zaświadczeniem lekarskim, wskazane we wniosku.

Zwracamy uwagę! Limit 14 dni opieki sprawowanej nad innym chorym członkiem rodziny jest uwzględniany w ogólnym limicie 60 dni przysługujących w roku kalendarzowym na opiekę nad dziećmi w wieku do 14 lat i do limitu 30 dni w roku kalendarzowym przewidzianych na opiekę nad dziećmi z niepełnosprawnością (art. 33 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Pracownik otrzymał zwolnienie lekarskie z tytułu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym ojcem przypadającej na okres od 18 do 31 sierpnia 2025 r. (14 dni). We wniosku Z-15B przekazanym pracodawcy wskazał, iż ubiega się o zasiłek opiekuńczy od 18 do 22 sierpnia oraz od 25 do 29 sierpnia 2025 r. (łącznie za 10 dni), czyli z pominięciem sobót i niedziel, które są dla niego wolne od pracy. Ponadto oświadczył w nim, że w czasie sprawowania opieki pozostaje z ojcem we wspólnym gospodarstwie domowym oraz że nie ma innego domownika mogącego zaopiekować się chorym ojcem.

Zakładamy, że do osób bliskich, które mogą skorzystać z zasiłku opiekuńczego należy tylko siostra pracownika, która w bieżącym roku otrzymała zasiłek opiekuńczy łącznie za 11 dni, w tym za 4 dni opieki nad chorą matką i za 7 dni opieki nad chorą teściową.

Pracownik jest uprawniony do zasiłku opiekuńczego za cały wskazany we wniosku okres. Przysługujący mu limit tego zasiłku w 2025 r. wynosi 10 dni, tj. po pomniejszeniu o dni opieki sprawowanej przez siostrę nad wspólnym członkiem rodziny, czyli nad chorą matką (14 dni - 4 dni). W limicie tym nie uwzględniono natomiast okresu pobierania przez siostrę zasiłku opiekuńczego nad jej teściową, gdyż nie należy ona do kręgu rodziny pracownika.

Zakładamy, że pracownik z poprzedniego przykładu we wniosku Z-15B wskazał, że ubiega się o zasiłek opiekuńczy za cały okres (14 dni), na który wystawiono zwolnienie lekarskie (od 18 do 31 sierpnia 2025 r.).

Pomimo tak złożonego wniosku, pracodawca wypłacił pracownikowi zasiłek opiekuńczy tylko za 10 dni (tj. do wyczerpania limitu). Pozostałe 4 dni z tego okresu uznał za usprawiedliwioną nieobecność pracownika w pracy, bez prawa do wynagrodzenia i zasiłku.

3. Okres ubezpieczenia chorobowego uprawniający pracownika do świadczeń z tytułu choroby

Pracownik zatrudniony od 2 lat, od 1 maja do 31 lipca 2025 r. (3 m-ce) korzystał z urlopu bezpłatnego. Bezpośrednio po jego zakończeniu na PUE/eZUS wpłynęło jego zaświadczenie lekarskie o czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby obejmującej 10 dni. Czy pracownika po urlopie bezpłatnym ponownie obowiązuje okres wyczekiwania?

Pracownika z pytania nie obowiązuje okres wyczekiwania na prawo do świadczeń chorobowych.

Pracownik niezdolny do pracy z powodu choroby nabywa prawo do świadczeń chorobowych, co do zasady, o ile legitymuje się nieprzerwanym okresem podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, tzw. okresem wyczekiwania, który wynosi 30 dni (art. 4 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej).

Co prawda okres urlopu bezpłatnego stanowi przerwę w ubezpieczeniach pracowniczych, jednakże na mocy powołanego wcześniej art. 4 ust. 2 ustawy zasiłkowej, okres ubezpieczenia chorobowego trwający przed tym urlopem podlega zaliczeniu do okresu wyczekiwania. Nie ma przy tym znaczenia, że przerwa w ubezpieczeniu chorobowym trwała dłużej niż 30 dni.

W związku z powyższym pracownik z pytania od pierwszego dnia choroby ma prawo odpowiednio do wynagrodzenia lub zasiłku chorobowego.

Pracownik zatrudniony od 1 sierpnia 2023 r. korzystał z urlopu bezpłatnego w okresie od 1 maja do 31 lipca 2025 r. Na początku sierpnia 2025 r. stał się niezdolny do pracy z powodu choroby i otrzymał zwolnienie lekarskie na okres od 1 do 10 sierpnia 2025 r.

Przerwa w ubezpieczeniu chorobowym pracownika trwała wprawdzie 92 dni, ale przypadała na urlop bezpłatny. Zatem do okresu wyczekiwania na prawo do świadczenia chorobowego zaliczono mu okres ubezpieczenia chorobowego przypadający przed tym urlopem. Za wskazany okres absencji chorobowej pracodawca wypłacił mu wynagrodzenie chorobowe.

Pracownik został zatrudniony od 1 sierpnia 2025 r. W okresie od 25 do 29 sierpnia 2025 r. był on niezdolny do pracy z powodu choroby. Z przedłożonego świadectwa pracy od poprzedniego pracodawcy wynika, że wcześniej pracownik był zatrudniony w ramach stosunku pracy przez 5 lat, jednakże przez 3 ostatnie miesiące (od 1 maja do 31 lipca 2025 r.) przebywał na urlopie bezpłatnym.

Obecny pracodawca wypłacił pracownikowi wynagrodzenie chorobowe za cały okres niezdolności do pracy. Przerwa w ubezpieczeniu chorobowym była co prawda dłuższa niż 30 dni, ale przypadała na okres urlopu bezpłatnego (nie ma znaczenia okoliczność zmiany pracodawcy). Tym samym okres ubezpieczenia chorobowego u poprzedniego pracodawcy przypadający przed tym urlopem został zaliczony do okresu wyczekiwania.

Zwracamy uwagę! Gdyby niezdolność do pracy pracownika z pytania przypadała jeszcze na okres urlopu bezpłatnego, to nie miałby on prawa do świadczeń chorobowych za cały okres niezdolności do pracy trwającej w czasie tego urlopu, nabyłby natomiast do nich prawo za czas choroby przypadającej po zakończonym urlopie bezpłatnym (art. 12 ust. 2 pkt 1 ustawy zasiłkowej). Dni niezdolności do pracy przypadającej w okresie urlopu bezpłatnego nie zalicza się wówczas ani do okresu zasiłkowego (182 dni lub 270 dni), ani też do limitu dni w roku kalendarzowym, za które pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia chorobowego (33 dni lub 14 dni).

Pracownik jest zatrudniony od kilku lat. W okresie od 1 maja do 31 sierpnia 2025 r. (4 m-ce) przebywał na urlopie bezpłatnym. W trakcie tego urlopu na PUE/eZUS wpłynęło zwolnienie lekarskie orzekające o jego czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby od 26 sierpnia do 5 września 2025 r. (11 dni).

Pracodawca nie dokonał wypłaty wynagrodzenia chorobowego za część absencji chorobowej pracownika przypadającej na czas trwania urlopu bezpłatnego, tj. od 26 do 31 sierpnia 2025 r. (6 dni), natomiast wypłaci wynagrodzenie chorobowe za dni niezdolności do pracy przypadającej po zakończeniu tego urlopu, tj. od 1 do 5 września 2025 r. (5 dni).