Ustalanie limitu dni sprawowania osobistej opieki nad chorym rodzicem w roku kalendarzowym

Pracownik chciałby skorzystać z zasiłku opiekuńczego w związku z koniecznością sprawowania osobistej opieki nad chorym ojcem w wymiarze 14 dni. Czy ma do tego prawo, skoro jego siostra w 2025 r. otrzymała to świadczenie za 7 dni opieki sprawowanej nad chorą teściową?

Tak, pracownik, zakładając, że spełnia warunki wymienione poniżej, może skorzystać z zasiłku opiekuńczego w pełnym wymiarze.

Z tytułu sprawowania osobistej opieki nad innym chorym członkiem rodziny pracownikowi zwolnionemu od wykonywania pracy przysługuje zasiłek opiekuńczy (art. 32 ust. 1 pkt 3 ustawy zasiłkowej). Za członka rodziny, nad którym sprawowanie opieki uprawnia do zasiłku, uważa się małżonka, rodziców, rodzica dziecka, ojczyma, macochę, teściów, dziadków, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku powyżej 14 lat, o ile pozostają z pracownikiem we wspólnym gospodarstwie domowym w okresie sprawowania opieki (art. 32 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Warunek ten uważa się za spełniony także, gdy pozostawanie we wspólnym gospodarstwie domowym ma miejsce tylko przez okres choroby. W takim przypadku należy zwrócić uwagę, aby lekarz, wystawiając zwolnienie lekarskie ZUS ZLA, w danych adresowych ubezpieczonego wpisał adres faktycznego pobytu w okresie sprawowania opieki (np. adres zamieszkania rodzica).

Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeśli w czasie sprawowania opieki poza pracownikiem są inni członkowie rodziny pozostający we wspólnym gospodarstwie domowym, mogący zapewnić opiekę choremu (art. 34 ustawy zasiłkowej). Nie uważa się za domownika mogącego zapewnić opiekę osoby:

• całkowicie niezdolnej do pracy, chorej, która ze względu na wiek jest niesprawna fizycznie lub psychicznie,
• będącej pracownikiem odpoczywającym po pracy na nocnej zmianie,
• prowadzącej gospodarstwo rolne lub działalność pozarolniczą,
• niezobowiązanej do sprawowania opieki na podstawie przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli odmawia ona sprawowania tej opieki (por. komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej).

Liczba dni sprawowania przez pracownika opieki jest ograniczona w ciągu roku kalendarzowego. Opieka nad chorym członkiem rodziny uprawnia do zasiłku opiekuńczego nie dłużej niż przez 14 dni w roku kalendarzowym (art. 33 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej).

Dla pracownika z pytania członkiem rodziny, o którym mowa wyżej, nie jest teściowa jego siostry. Tym samym dni opieki sprawowanej nad nią nie wchodzą do limitu 14 dni, z których potencjalnie może skorzystać pracownik. Rozstrzygając prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad innym chorym członkiem rodziny w przypadku pracownika i jego siostry, należałoby zbadać, czy w bieżącym roku kalendarzowym skorzystali już oni z opieki nad osobami z tego samego kręgu rodziny (tj. nad matką, ojcem, dziadkami, wspólnie na siebie).

O konieczności sprawowania opieki nad chorym członkiem rodziny decyduje lekarz, wystawiając w tym celu zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA. Pracodawca, dokonując oceny, czy w danym roku kalendarzowym pracownikowi przysługuje zasiłek opiekuńczy, musi wziąć pod uwagę dni opieki wykorzystane w bieżącym roku zarówno przez pracownika, jak i członków jego rodziny. Informacje na ten temat pracownik przekazuje we wniosku o zasiłek opiekuńczy (tu Z-15B).

Miesięczna wysokość zasiłku opiekuńczego wynosi 80% podstawy wymiaru i jest on wypłacany za każdy dzień sprawowania osobistej opieki, w tym również za dni wolne od pracy, objęte zaświadczeniem lekarskim, wskazane we wniosku.

Zwracamy uwagę! Limit 14 dni opieki sprawowanej nad innym chorym członkiem rodziny jest uwzględniany w ogólnym limicie 60 dni przysługujących w roku kalendarzowym na opiekę nad dziećmi w wieku do 14 lat i do limitu 30 dni w roku kalendarzowym przewidzianych na opiekę nad dziećmi z niepełnosprawnością (art. 33 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Pracownik otrzymał zwolnienie lekarskie z tytułu konieczności sprawowania osobistej opieki nad chorym ojcem przypadającej na okres od 18 do 31 sierpnia 2025 r. (14 dni). We wniosku Z-15B przekazanym pracodawcy wskazał, iż ubiega się o zasiłek opiekuńczy od 18 do 22 sierpnia oraz od 25 do 29 sierpnia 2025 r. (łącznie za 10 dni), czyli z pominięciem sobót i niedziel, które są dla niego wolne od pracy. Ponadto oświadczył w nim, że w czasie sprawowania opieki pozostaje z ojcem we wspólnym gospodarstwie domowym oraz że nie ma innego domownika mogącego zaopiekować się chorym ojcem.

Zakładamy, że do osób bliskich, które mogą skorzystać z zasiłku opiekuńczego należy tylko siostra pracownika, która w bieżącym roku otrzymała zasiłek opiekuńczy łącznie za 11 dni, w tym za 4 dni opieki nad chorą matką i za 7 dni opieki nad chorą teściową.

Pracownik jest uprawniony do zasiłku opiekuńczego za cały wskazany we wniosku okres. Przysługujący mu limit tego zasiłku w 2025 r. wynosi 10 dni, tj. po pomniejszeniu o dni opieki sprawowanej przez siostrę nad wspólnym członkiem rodziny, czyli nad chorą matką (14 dni - 4 dni). W limicie tym nie uwzględniono natomiast okresu pobierania przez siostrę zasiłku opiekuńczego nad jej teściową, gdyż nie należy ona do kręgu rodziny pracownika.

Zakładamy, że pracownik z poprzedniego przykładu we wniosku Z-15B wskazał, że ubiega się o zasiłek opiekuńczy za cały okres (14 dni), na który wystawiono zwolnienie lekarskie (od 18 do 31 sierpnia 2025 r.).

Pomimo tak złożonego wniosku, pracodawca wypłacił pracownikowi zasiłek opiekuńczy tylko za 10 dni (tj. do wyczerpania limitu). Pozostałe 4 dni z tego okresu uznał za usprawiedliwioną nieobecność pracownika w pracy, bez prawa do wynagrodzenia i zasiłku.