Ochrona zatrudnienia w świetle przepisów ustawy o obronie Ojczyzny
Osoba powołana do zarządu spółki z o.o. jest jednocześnie żołnierzem służby terytorialnej. Czy w razie powołania jej na szkolenia wojskowe będzie ona chroniona przed możliwością rozwiązania z nią stosunku pracy?
Powołanie na członka zarządu spółki z o.o. nie tworzy stosunku pracy, lecz organizacyjny. Tym samym nie dotyczą go przepisy ochronne przed jego zakończeniem.
Rozwiązanie stosunku pracy z osobą powołaną do pełnienia zasadniczej służby wojskowej albo terytorialnej służby wojskowej (TSW) może nastąpić tylko za zgodą pracownika. Taki wymóg ustanawia art. 303 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2022 r. o obronie Ojczyzny (Dz. U. z 2025 r. poz. 825 z późn. zm.), dalej ustawy. Jednocześnie ust. 2 tego przepisu określa wyjątki, w których zgoda pracownika nie jest wymagana.
Od 12 sierpnia 2025 r. liczba wyjątków, o których mowa wyżej, została rozszerzona na podstawie art. 1 pkt 36 ustawy z dnia 25 czerwca 2025 r. o zmianie ustawy o obronie Ojczyzny... (Dz. U. poz. 1014), dalej ustawy zmieniającej. W efekcie powołanego już wcześniej art. 303 ust. 1 ustawy nie stosuje się:
- do umów o pracę zawartych na okres próbny,
- do umów o pracę zawartych na czas określony nie dłuższy niż 12 miesięcy,
- do stosunku pracy nawiązanego na podstawie powołania,
- jeżeli pracodawca może rozwiązać stosunek pracy bez wypowiedzenia z winy pracownika (gdy są spełnione kryteria do zastosowania tego trybu wskazane w art. 52 K.p.),
- w przypadku otwarcia likwidacji lub ogłoszenia upadłości pracodawcy.
Nowością jest wyłączenie spod ochrony stosunku pracy nawiązanego na podstawie powołania. Należy to odnosić do art. 68 K.p., w myśl którego powołanie jest podstawą nawiązania stosunku pracy w sytuacjach określonych w przepisach szczególnych. Takim przepisem jest przykładowo art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 21 listopada 2008 r. o pracownikach samorządowych (Dz. U. z 2024 r. poz. 1135), który przesądza o stosunku pracy z powołania na stanowisko zastępcy wójta (burmistrza, prezydenta miasta) oraz skarbnika: gminy, powiatu i województwa.
| Ważne: Powołanie na członka zarządu spółki z o.o. nie podlega pod art. 68 K.p., ponieważ nie tworzy stosunku pracy (por. uzasadnienie wyroku SN z 19 listopada 2013 r., sygn. akt I PK 120/13 i wyrok SN z 2 grudnia 2004 r., sygn. akt I PK 51/04, M.P.Pr. 2005/2/30). |
Konsekwencją takiego powołania jest wyłącznie powstanie stosunku organizacyjnego, a o tym, czy spółkę z o.o. z członkiem zarządu łączy inny stosunek prawny decydują zdarzenia, takie jak np. zawarcie umowy o pracę lub umowy zlecenia (por. m.in. wyrok SN z 14 lutego 2001 r., sygn. akt I PKN 258/00, OSNP 2002/23/565). Zatem art. 303 ust. 2 pkt 3 ustawy nie ma zastosowania w takiej sytuacji. Może natomiast obowiązywać, gdy członek zarządu - powołany do zasadniczej służby wojskowej albo TSW - wykonuje swoje obowiązki na podstawie umowy terminowej zawartej ze spółką z o.o. na okres dłuższy niż 12 miesięcy (a contrario art. 303 ust. 1 pkt 2 ustawy).
Z tych samych powodów oraz z racji rodzaju służby wojskowej do przypadku z pytania nie odnosi się również art. 304 ust. 3 ustawy w brzmieniu obowiązującym od 12 sierpnia br. (nadanym przez art. 1 pkt 37 ustawy zmieniającej). Przepis ten wyłącza ochronę przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem stosunku pracy pracownikowi, który w ramach dobrowolnej zasadniczej służby wojskowej korzysta z urlopu bezpłatnego udzielonego przez pracodawcę, zgodnie z art. 304 ust. 1 ustawy, na czas trwania:
- szkolenia podstawowego w wymiarze do 28 dni, które kończy się przysięgą wojskową i wydaniem książeczki wojskowej (art. 143 ust. 2 pkt 1 ustawy) - ochrona przed utratą pracy obejmuje okres od dnia poinformowania pracodawcy o terminie rozpoczęcia szkolenia do dnia jego zakończenia,
- szkolenia specjalistycznego w wymiarze do 11 miesięcy, połączonego z wykonywaniem obowiązków na stanowisku służbowym albo w trakcie kształcenia kandydata do zawodowej służby wojskowej, o jakim mowa w art. 95 ust. 4 ustawy (art. 143 ust. 2 pkt 2 ustawy) - ochrona przed utratą pracy ma miejsce w okresie trwania szkolenia oraz przez okres 12 miesięcy od dnia jego zakończenia.
Wyłączenie ww. ochrony dotyczy:
- umów o pracę zawartych na okres próbny,
- umów o pracę zawartych na czas określony nie dłuższy niż 24 miesiące,
- stosunku pracy nawiązanego na podstawie powołania (nowość),
- przypadku otwarcia likwidacji lub ogłoszenia upadłości pracodawcy,
- sytuacji określonych w art. 52 K.p. (tzw. zwolnień dyscyplinarnych),
- sytuacji określonych w art. 1 ust. 1 ustawy z dnia 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników (Dz. U. z 2025 r. poz. 570).
Przepisów art. 304 ust. 1-3 ustawy nie stosuje się, jeżeli pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika oraz w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. W tych przypadkach rozwiązanie stosunku pracy następuje na zasadach ogólnych.
