Wysokość wynagrodzenia za miesiąc, w którym wystąpiło zwolnienie od pracy z powodu działania siły wyższej

Pracownicy wnioskują o zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej na godziny. Czy pracodawca może udzielić tego zwolnienia na niepełną godzinę? Jak ustalić wynagrodzenie za miesiąc, w którym wystąpiła tylko taka absencja w pracy?

Zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej udziela się w dniach lub w godzinach, przy czym w tym drugim przypadku najmniejszą jednostką jest pełna godzina. Pracodawca powinien obliczyć osobno wynagrodzenie za czas tego zwolnienia oraz za okres przepracowany.

W roku kalendarzowym pracownik ma prawo do 2 dni lub co do zasady 16 godzin zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej w pilnych sprawach rodzinnych spowodowanych chorobą lub wypadkiem, jeżeli jest niezbędna natychmiastowa obecność pracownika, dalej zwane zwolnieniem (art. 148¹ § 1 zd. 1 K.p.). W pierwszym wniosku o jego udzielenie złożonym w danym roku kalendarzowym pracownik decyduje, czy będzie je w tym roku wykorzystywał w dniach, czy w godzinach (art. 148¹ § 2 K.p.). W sytuacji z pytania pracownik zdecydował o godzinowym korzystaniu z tego uprawnienia, a pracodawca uwzględnił jego wniosek (art. 148¹ § 3 K.p.).

Zwracamy uwagę! Zdaniem resortu pracy, najmniejszą jednostką omawianego zwolnienia jest pełna godzina (por. stanowisko MRiPS z 4 października 2023 r., będące odpowiedzią na pytanie naszego Wydawnictwa cyt. w UiPP nr 21/2023, str. 4).

Za czas omawianego zwolnienia pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia w wysokości połowy wynagrodzenia (art. 148¹ § 1 zd. 2 K.p.). Przy jego obliczaniu stosuje się § 5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy... (Dz. U. z 2017 r. poz. 927), dalej rozporządzenia o wynagrodzeniu. W myśl tego przepisu, wynagrodzenie to ustala się według zasad obowiązujących przy obliczaniu wynagrodzenia za urlop, przy czym składniki zmienne przyjmuje się z miesiąca, w którym przypadło to zwolnienie.

W świetle powyższego, ustalenie wynagrodzenia za omawiane zwolnienie polega na:

• podzieleniu sumy składników stałych przez nominalną liczbę godzin pracy w miesiącu wystąpienia zwolnienia i pomnożeniu uzyskanej stawki godzinowej ze składników stałych przez 50%,
• podzieleniu sumy składników zmiennych przysługujących pracownikowi w miesiącu korzystania ze zwolnienia przez liczbę faktycznie przepracowanych godzin w tym miesiącu i pomnożeniu uzyskanej stawki godzinowej ze składników zmiennych przez 50%,
• pomnożeniu pomniejszonych stawek ze składników stałych i zmiennych przez liczbę godzin zwolnienia i zsumowaniu obydwu wyników.

Z kolei w celu obliczenia wynagrodzenia, ustalonego w stawce miesięcznej w stałej wysokości, za przepracowaną część miesiąca, w którym pracownik korzystał ze zwolnienia zastosowanie ma § 12 rozporządzenia o wynagrodzeniu, zgodnie z którym:

• miesięczną stawkę wynagrodzenia dzieli się przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu i otrzymaną kwotę mnoży przez liczbę godzin zwolnienia,
• uzyskany wynik odejmuje się od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc.

Przyjmujemy, że pracownik w sierpniu br. (160 nominalnych godzin pracy) skorzystał z 3 godzin zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej oraz że w miesiącu tym nie wystąpiły inne absencje w pracy. Jest on wynagradzany stałą stawką miesięczną w wysokości 6.500 zł oraz otrzymuje zmienną premię miesięczną, która w sierpniu br. wyniosła 1.800 zł.

Za wykorzystane 3 godziny zwolnienia z powodu działania siły wyższej pracownik otrzymał wynagrodzenie w wysokości 78,15 zł, zgodnie z wyliczeniem:

• stawka z wynagrodzenia zasadniczego: 6.500 zł : 160 godz. = 40,63 zł; 40,63 zł x 50% = 20,32 zł,
• stawka ze zmiennej premii: 1.800 zł : 157 godz. = 11,46 zł; 11,46 zł x 50% = 5,73 zł,
• wynagrodzenie za czas zwolnienia: (20,32 zł x 3 godz.) + (5,73 zł x 3 godz.) = 78,15 zł.

Z kolei wynagrodzenie za pracę za sierpień br. wyniosło 6.378,11 zł, co wynika z następujących obliczeń: 40,63 zł x 3 godz. = 121,89 zł; 6.500 zł - 121,89 zł = 6.378,11 zł. Łącznie za sierpień br. pracownik uzyskał wynagrodzenie w wysokości 8.256,26 zł (78,15 zł + 1.800 zł + 6.378,11 zł).

Zwracamy uwagę! Na temat korzystania pracownika ze zwolnienia od pracy z powodu działania siły wyższej pisaliśmy m.in. w UiPP nr 8/2025, str. 47 i nr 14/2025, str. 39.