Rozliczenie depozytu energii powstałego w ramach użytkowania instalacji fotowoltaicznej

Spółka posiada instalację fotowoltaiczną i rozlicza się za energię elektryczną metodą net-billing. W związku z powyższym wartość wyprodukowanej energii elektrycznej z paneli jest rozliczana jako depozyt energii na fakturze i pomniejszana o kwotę do zapłaty. W ewidencji księgowej widnieją zapisy zgodnie z wystawioną fakturą. Po opłaceniu faktury na koncie rozrachunków widnieje saldo w wysokości kwoty rozliczonej depozytem energii. Na jakich kontach spółka powinna ewidencjonować powyższe zdarzenia gospodarcze? Czy na depozyt energii założyć konto pozabilansowe?

Zasady rozliczania energii elektrycznej wytwarzanej ze źródeł odnawialnych zawarte są w ustawie z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2023 r. poz. 1436 ze zm.), dalej zwanej ustawą o OZE. Przepisy te wprowadzają pojęcie prosumenta - odbiorcy końcowego wytwarzającego energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł, przy czym w przypadku przedsiębiorcy wytwarzanie energii nie może stanowić przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej.

Schemat działania rozliczenia net-bilingowego wygląda w pewnym uproszczeniu następująco:

1) w instalacji fotowoltaicznej wytwarzana jest energia, której część jest zużywana na bieżące potrzeby prosumenta (autokonsumpcja),

2) powstające nadwyżki są wprowadzane do sieci energetycznej - wartość wprowadzonej energii podlega ustaleniu według cen rynkowych i zapisywana jest na prowadzonym przez dostawcę energii koncie prosumenta - wartość ta to właśnie depozyt, który uwidaczniany jest na fakturach od dostawcy energii,

3) depozyt może podlegać rozliczeniu (skompensowaniu) ze zobowiązaniami za dostawy energii - do rozliczenia w pierwszej kolejności przyjmuje się depozyt przypisany najdawniej; depozyt można wykorzystać w ciągu 12 miesięcy od dnia przypisania na koncie prosumenckim,

4) po upływie 12 miesięcy depozyt w części jest umarzany, a w części (nie więcej jak 20%) zwracany prosumentowi.

Należy pamiętać, że wprowadzenie nadwyżki energii do sieci w omawianej metodzie rozliczeniowej z punktu widzenia ustawy o VAT jest odpłatną dostawą towaru. Podstawą opodatkowania będzie przypisany w danym okresie rozliczeniowym depozyt, pomniejszony o wartość podatku według stawki podstawowej (podatek należny liczymy metodą "w stu"). Pewne wątpliwości wiążą się z kwestią momentu powstania obowiązku podatkowego. W odniesieniu do dostaw energii elektrycznej obowiązek w VAT powstaje zgodnie z art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. a) ustawy o VAT w momencie wystawienia faktury, co z kolei powinno nastąpić nie później niż z upływem terminu płatności (por. art. 106i ust. 3 pkt 4 ustawy o VAT). Co przyjąć za upływ terminu płatności? Naszym zdaniem, jeśli tej kwestii nie uregulowano inaczej w umowie z dostawcą energii można uznać, że termin zapłaty jest tożsamy z momentem potrącenia depozytu przez dostawcę energii.

Co do zasady koszty i przychody powstające w związku z wytwarzaniem energii elektrycznej przez firmowe panele fotowoltaiczne podlegają rozliczeniu dla celów bilansowych na zasadach dotyczących własnej produkcji. Taki sposób ewidencji oparty jest na jednostkowym koszcie wytworzenia energii stanowiącej produkt. Koszt bilansowy obciąża wynik finansowy równolegle do wykazania przychodów ze sprzedaży. Jednostki, dla których wytwarzanie energii elektrycznej (także z OZE) jest podstawowym przedmiotem działalności, powinny zatem zorganizować ewidencję w sposób umożliwiający kalkulację jednostkowego kosztu wytworzenia. U prosumenta wytwarzającego energię zasadniczo na własne potrzeby, u którego skala takiej działalności nie jest istotna, warto rozważyć uproszczenie polegające na odstąpieniu od ustalania kosztu jednostkowego. Księgowania będą odbywać się wówczas w oparciu o wartości wynikające z faktur zakupu energii i faktur sprzedaży wytworzonych nadwyżek.