Dobrowolny Standard Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju dla Nienotowanych MŚP
Europejska Grupa Doradcza do spraw Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG) 17 grudnia 2024 r. opublikowała i przekazała Komisji Europejskiej Dobrowolny Standard Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju dla Nienotowanych MŚP (VSME), zwany dalej standardem.
Na stronie internetowej EFRAG https://www.efrag.org/en standard dostępny jest w języku angielskim. Polska wersja Dobrowolnego Standardu Raportowania Zrównoważonego Rozwoju dla mikro, małych i średnich przedsiębiorstw nienotowanych na giełdzie, przygotowana na zlecenie Ministerstwa Rozwoju i Technologii, zweryfikowana przez ekspertów Ministerstwa Finansów oraz Krajową Izbę Gospodarczą, dostępna jest na stronie internetowej https://www.gov.pl/web/rozwoj-technologia/dobrowolne-wytyczne-do-raportowania-esg-dla-msp-esrs-vsme-przekazane-do-komisji-europejskiej.
Standard może służyć jako dobrowolne narzędzie sprawozdawcze wykorzystywane przez mikro, małe i średnie jednostki do monitorowania ich działań w zakresie zrównoważonego rozwoju (ESG) oraz zaspokajania rosnącego zapotrzebowania na takie dane ze strony ich partnerów biznesowych (np. banków, inwestorów lub większych przedsiębiorstw w łańcuchu wartości). Opracowując standard, zwrócono szczególną uwagę na zapewnienie spójności z europejskimi standardami sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju (ESRS) dla dużych jednostek, mając na celu określenie proporcjonalnych wymogów. W przeciwieństwie do ESRS, standard nie ma mocy prawnej.
Cel standardu i jego zastosowanie
Celem standardu jest zapewnienie wsparcia dla mikro, małych oraz średnich przedsiębiorstw poprzez:
- zapewnianie informacji, które umożliwią zaspokojenie potrzeb dużych jednostek wymagających od swoich dostawców informacji na temat zrównoważonego rozwoju,
- zapewnianie informacji, które umożliwią zaspokojenie potrzeb banków i inwestorów dotyczących dostarczania danych, ułatwiając w ten sposób jednostkom dostęp do finansowania,
- poprawę zarządzania w zakresie kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem, które ich dotyczą, tj. wyzwań środowiskowych i społecznych, takich jak zanieczyszczenie oraz zdrowie i bezpieczeństwo własnych zasobów pracowniczych; co umożliwi wzrost ich konkurencyjności i zwiększy ich odporność w perspektywie krótko-, średnio - i długoterminowej oraz
- umożliwienie rozwoju bardziej zrównoważonej gospodarki sprzyjającej zaangażowaniu społecznemu.
Standard ma dobrowolny charakter i generalnie może być stosowany przez jednostki (tj. osoby prowadzące działalność na własny rachunek, przedsiębiorstwa niemające osobowości prawnej), których papiery wartościowe nie są dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym w Unii Europejskiej (nie są notowane na giełdzie). Dodatkowo standard mogą stosować notowane na giełdzie mikroprzedsiębiorstwa, gdyż nie są one objęte obowiązkiem stosowania dyrektywy w sprawie sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju (CSRD). W art. 3 dyrektywy 2013/34/UE (dyrektywa o rachunkowości) zdefiniowano jednostki mikro, małe i średnie w oparciu o wartość ich sumy bilansowej, przychodów netto ze sprzedaży oraz średnią liczbę zatrudnionych pracowników w roku obrotowym. Jednostki te nie są objęte zakresem dyrektywy CSRD, ale zachęca się je do korzystania z niniejszego standardu. Obejmuje on te same kwestie dotyczące zrównoważonego rozwoju, co standardy ESRS dla dużych jednostek. Opiera się on jednak na pojęciu proporcjonalności, a zatem uwzględnia podstawowe cechy mikro, małych i średnich jednostek. Co ważne mikro jednostki mogą, zależnie od ich decyzji, stosować tylko wybrane części standardu.
Zasady sporządzania sprawozdania wskazane w standardzie
Standard określa wymogi, które umożliwiają przekazanie istotnych informacji na temat tego w jaki sposób jednostka miała i może mieć pozytywny lub negatywny wpływ na ludzi lub środowisko w perspektywie krótko-, średnio - lub długoterminowej, oraz w jaki sposób kwestie środowiskowe i społeczne wpłynęły lub mogą wpłynąć na jej sytuację finansową, wyniki i przepływy pieniężne w ww. perspektywie.
Według standardu jednostka powinna zgłaszać informacje, które są istotne, wiarygodne, porównywalne, zrozumiałe i możliwe do zweryfikowania. W zależności od rodzaju prowadzonej działalności, właściwe może być przedstawienie dodatkowych informacji (mierników i/lub ujawnień o charakterze opisowym), które nie są objęte treścią standardu. Taki zabieg pozwoli uwzględnić kwestie związane ze zrównoważonym rozwojem, powszechne w sektorze działalności jednostki (tj. zazwyczaj napotykane przez przedsiębiorstwa lub podmioty w danej branży lub dziedzinie) lub specyficzne dla tej jednostki, wspierając tym samym przygotowanie informacji istotnych, wiarygodnych, porównywalnych, zrozumiałych i możliwych do zweryfikowania. Obejmuje to uwzględnienie informacji na temat emisji gazów cieplarnianych.
Standard podkreśla, że w sprawozdaniu należy ujawnić informacje porównawcze za poprzedni rok z wyjątkiem mierników ujawnionych po raz pierwszy. Informacje porównawcze powinny być zgłaszane począwszy od drugiego roku prowadzenia sprawozdawczości. Ponadto niektóre ujawnienia mają zastosowanie tylko w określonych okolicznościach, które precyzują w szczególności instrukcje zawarte w każdym ujawnieniu, wraz z informacjami, które należy zgłaszać tylko wtedy, gdy jednostka uzna je za mające zastosowanie. W przypadku pominięcia jednego z tych ujawnień, przyjmuje się, że nie ma ono zastosowania.
Dodatkowo jeśli jednostka jest spółką dominującą w grupie kapitałowej, to standard zaleca sporządzanie sprawozdań w zakresie zrównoważonego rozwoju w ujęciu skonsolidowanym, z uwzględnieniem informacji o spółkach zależnych. Jeśli jednostka dominująca takie sprawozdanie sporządzi, to spółki zależne, będą zwolnione z obowiązku sporządzania sprawozdań.
Spójność i powiązania z ujawnieniami w sprawozdaniu finansowym
Według standardu, jeżeli jednostka sporządza sprawozdanie finansowe, informacje uwzględnione w jej sprawozdaniu w zakresie zrównoważonego rozwoju powinny być spójne z informacjami zawartymi w sprawozdaniu finansowym za ten sam okres oraz przedstawione w sposób ułatwiający zrozumienie powiązań z informacjami wykazywanymi w sprawozdaniu finansowym, na przykład poprzez zastosowanie odpowiednich odniesień. Standard wymaga, aby jednostka zgłaszała informacje dotyczące kwestii środowiskowych i społecznych oraz kwestii dotyczących postępowania w biznesie z zastosowaniem ujawnień określonych w module podstawowym. Jeżeli jednostka będzie chciała przedstawić bardziej kompleksowe informacje, może zintegrować mierniki wymagane w module podstawowym, wybierając je z modułu kompleksowego.
Moduły wchodzące w skład ujawnianych informacji
Standard składa się z modułu podstawowego, w skład którego wchodzi 11 ujawnień, oraz z modułu kompleksowego, w skład którego wchodzi 9 ujawnień.
Moduły te jednostka może wykorzystać jako podstawę do sporządzenia sprawozdania w zakresie zrównoważonego rozwoju. W standardzie przedstawiono dostępne opcje przygotowania sprawozdania w zakresie zrównoważonego rozwoju z wykorzystaniem jednego lub dwóch modułów. Po wyborze modułu należy przestrzegać jego postanowień w całości (z uwzględnieniem marginesu elastyczności), przekazując jednak w ramach każdego ujawnienia wyłącznie informacje istotne dla okoliczności dotyczących jednostki. Co istotne zastosowanie modułu podstawowego jest warunkiem wstępnym do zastosowania modułu kompleksowego. Moduł podstawowy określa podejście docelowe dla mikro jednostek i stanowi minimalny wymóg dla jednostek pozostałych.
| Moduł podstawowy | |
| Wyszczególnienie ujawnień | Opis ujawnianych informacji |
| Informacje ogólne | |
| B1 - Podstawa sporządzenia | Informacje dotyczące wyboru wyłącznie modułu podstawowego lub modułu podstawowego i modułu kompleksowego, informacje czy pewne ujawnienia są pominięte z uwagi na tajemnicę przedsiębiorstwa oraz czy raport jest skonsolidowany (uwzględnia spółki zależne), a także informacje odnośnie liczby pracowników, obrotów przedsiębiorstwa, kodów NACE, otrzymanych certyfikatów potwierdzających zrównoważoną działalność |
| B2 - Praktyki, polityki i przyszłe inicjatywy na rzecz przejścia na bardziej zrównoważoną gospodarkę | Informacje na temat praktyk, polityk, inicjatyw lub planów perspektywicznych i celów z zakresu zrównoważonego rozwoju oraz działań podejmowanych w celu redukcji negatywnego wpływu w tym zakresie |
| Mierniki dotyczące środowiska naturalnego | |
| B3 - Energia i emisje gazów cieplarnianych | Informacje w zakresie zużycia energii w podziale na energię elektryczną i paliwa z dodatkowym wskazaniem jaka część przypada na energię pochodzącą ze źródeł odnawialnych i nieodnawialnych oraz informacje o emisji gazów cieplarnianych z zakresu 1 (obejmuje bezpośrednie emisje ze źródeł, które stanowią własność jednostki lub są przez nią zarządzane) i zakresu 2 (obejmuje emisje pośrednie z wytworzenia energii kupowanej od dostawcy mediów) |
| B4 - Zanieczyszczenie powietrza, wody i gleby | Informacje z zakresu zanieczyszczeń emitowanych przez jednostkę do powietrza, wód i gleby w ramach własnej działalności operacyjnej |
| B5 - Bioróżnorodność | Dane dotyczące liczby i powierzchni lokalizacji posiadanych, dzierżawionych lub zarządzanych na obszarach wrażliwych pod względem bioróżnorodności lub w ich pobliżu |
| B6 - Woda | Informacje o całkowitym poborze wody, tj. ilość wody pobranej w granicach organizacji (lub zakładu), oraz ilość wody pobranej w lokalizacjach znajdujących się na obszarach o znacznym deficycie wody; jeśli procesy produkcyjne wiążą się ze znacznym zużyciem wody ujawnia się również jej zużycie |
| B7 - Wykorzystanie zasobów, gospodarka o obiegu zamkniętym i gospodarowanie odpadami | Informacje czy i w jaki sposób stosuje się zasady gospodarki o obiegu zamkniętym, tj. wskazuje się roczne ilości wytwarzanych odpadów (w podziale na odpady niebezpieczne i inne) oraz roczne ilości odpadów skierowanych do recyklingu lub ponownego użycia, a jeśli jednostka prowadzi działalność w sektorze, w którym mają miejsce znaczące przepływy materiałów, ujawnia roczny przepływ masy odpowiednich materiałów, które wykorzystuje |
| Mierniki odnoszące się do kwestii społecznych | |
| B8 - Własne zasoby pracownicze - Ogólna charakterystyka | Informacje na temat pracowników (m.in. liczba pracowników, rodzaje umów, płeć, kraj zatrudnienia) a w przypadku jednostki zatrudniającej 50 lub więcej pracowników, ujawnia się wskaźnik rotacji pracowników w okresie sprawozdawczym |
| B9 - Własne zasoby pracownicze - Bezpieczeństwo i higiena pracy | Informacje na temat liczby wypadków oraz wskaźnik wypadków związanych z pracą podlegających zgłoszeniu, a także liczbę zgonów czy chorób związanych z wykonywaniem pracy |
| B10 - Własne zasoby pracownicze - Wynagrodzenia, rokowania zbiorowe i szkolenia | Informacje na temat płac, różnic płacowych w zależności od płci, układów zbiorowych pracy, oraz godzin przeznaczonych na przeszkolenie pracowników |
| Mierniki odnoszące się do ładu korporacyjnego | |
| B11 - Wyroki skazujące i grzywny za naruszenie przepisów antykorupcyjnych i przepisów w sprawie zwalczania przekupstwa | Informacje na temat liczby wyroków skazujących i łączną kwotę grzywien za naruszenie przepisów antykorupcyjnych i przepisów w sprawie zwalczania przekupstwa |
Moduł kompleksowy określa dodatkowe punkty danych poza wskazanymi w module podstawowym. Zawiera ujawnienia, które w sposób całościowy spełniają potrzeby informacyjne partnerów biznesowych jednostki, takich jak inwestorzy, banki i klienci korporacyjni, uzupełniając ujawnienia uwzględnione w module podstawowym. Ujawnienia te odzwierciedlają obowiązki uczestników rynku finansowego i klientów korporacyjnych wynikające z odpowiednich przepisów prawa i regulacji. Odzwierciedlają również informacje potrzebne partnerom biznesowym do oceny odnoszącego się do jednostki profilu ryzyka dla zrównoważonego rozwoju, np. jako (potencjalnego) dostawcy lub (potencjalnego) pożyczkobiorcy. W module tym znajduje się wykaz ujawnień, które wskazane jest rozważyć i które należy zgłosić, jeśli mają zastosowanie do działalności i organizacji jednostki. W przypadku pominięcia jednego z tych ujawnień, przyjmuje się, że nie ma ono zastosowania.
| Moduł kompleksowy | |
| Wyszczególnienie ujawnień | Opis ujawnianych informacji |
| Informacje ogólne | |
| C1 - Strategia: model biznesowy i strategia zrównoważonego rozwoju - powiązane inicjatywy | Kluczowe elementy składające się na model biznesowy oraz strategię, w tym opis znaczących grup oferowanych produktów i/lub usług, opis istotnego rynku, na którym jednostka prowadzi działalność, opis głównych relacji biznesowych (np. kluczowi dostawcy, klienci, kanały dystrybucji i konsumenci), oraz jeśli strategia zawiera kluczowe elementy, które odnoszą się do kwestii związanych ze zrównoważonym rozwojem lub mają na nie wpływ, to zwięzły opis tych elementów |
| C2 - Opis praktyk, polityk i przyszłych inicjatyw na rzecz przejścia na bardziej zrównoważoną gospodarkę | Opis wdrożonych praktyk, polityk lub przyszłych inicjatyw na rzecz przejścia na bardziej zrównoważoną gospodarkę, które zgłoszono w ramach ujawnień B2 w module podstawowym oraz wskazanie ewentualnego najwyższego organu odpowiedzialnego za ich wdrożenie |
| Mierniki dotyczące środowiska naturalnego | |
| C3 - Cele redukcji emisji gazów cieplarnianych i transformacja klimatyczna | Podaje się ustanowione przez jednostkę cele redukcji emisji gazów cieplarnianych w wartościach bezwzględnych dla emisji z zakresu 1 i 2, a jeśli wyznaczono cele redukcji dla emisji z zakresu 3, również podaje się cele dla tych znaczących emisji; jeżeli jednostka prowadzi działalność w sektorach o znacznym oddziaływaniu na klimat i przyjęła plan transformacji na potrzeby łagodzenia zmiany klimatu może wyjaśnić, w jaki sposób przyczynia się on do redukcji emisji |
| C4 - Ryzyka związane z klimatem | Informacje czy jednostka zidentyfikowała zagrożenia związane z klimatem i zdarzenia dotyczące przejścia związanego z klimatem, powodujące poważne ryzyka związane z klimatem, które jej dotyczą |
| Mierniki odnoszące się do kwestii społecznych | |
| C5 - Dodatkowe (ogólne) cechy własnych zasobów pracowniczych | W przypadku jednostki zatrudniającej 50 lub więcej pracowników - informacje na temat stosunku płci pracowników na szczeblu zarządczym oraz osób samozatrudnionych pracujących wyłącznie dla danego przedsiębiorstwa |
| C6 - Dodatkowe informacje na temat własnych zasobów pracowniczych - Polityki i procesy dotyczące praw człowieka | Informacje na temat polityk i procesów z zakresu praw człowieka związanych m.in. z pracą nieletnich, pracą przymusową, dyskryminacją, handlem ludźmi, zapobieganiem wypadkom, itp., oraz wskazanie czy istnieje mechanizm rozpatrywania skarg własnych pracowników |
| C7 - Poważne incydenty dotyczące praw człowieka | Informacje czy jednostka ma potwierdzone zdarzenia dotyczące własnych pracowników związane z łamaniem praw człowieka oraz wskazanie działań jakie podjęto w celu przeciwdziałania takim incydentom |
| Mierniki odnoszące się do ładu korporacyjnego | |
| C8 - Przychody z niektórych sektorów i wykluczenie z unijnych wskaźników referencyjnych | W przypadku jednostki, która prowadzi działalność w jednym lub kilku z następujących sektorów, tj. produkcja kontrowersyjnych rodzajów broni, uprawa i produkcja tytoniu, sektor paliw kopalnych lub produkcja chemikaliów - powiązane z nim lub nimi przychody |
| C9 - Wskaźnik zróżnicowania organu zarządzającego pod względem płci | Podaje się wskaźnik zróżnicowania organu zarządzającego pod względem płci, obliczony jako średni stosunek liczby kobiet do liczby mężczyzn wśród członków zarządu; przy czym organ zarządzający oznacza najwyższy organ decyzyjny w przedsiębiorstwie |
Termin i miejsce publikacji sprawozdania
Według standardu, jeśli sprawozdanie w zakresie zrównoważonego rozwoju jest sporządzane na potrzeby dużych jednostek lub banków, które wymagają corocznej aktualizacji, należy je sporządzać corocznie. Jeśli natomiast jednostka sporządza sprawozdanie finansowe, sprawozdanie w zakresie zrównoważonego rozwoju należy sporządzić w tym samym terminie co sprawozdanie finansowe. W przypadku braku zmian w określonych punktach danych od poprzedniego roku sprawozdawczego, jednostka może wskazać, że nie zaszły żadne zmiany w tym zakresie i zamieścić odniesienie do informacji podanych dla określonego punktu danych w sprawozdaniu z poprzedniego roku. W związku z tym, że podstawową funkcją sprawozdania w zakresie zrównoważonego rozwoju jest zapewnienie informacji dla rzeczywistych lub potencjalnych partnerów biznesowych jednostka może zdecydować o jego udostępnieniu opinii publicznej. W takim przypadku może przedstawić swoje sprawozdanie w zakresie zrównoważonego rozwoju w oddzielnej sekcji sprawozdania z działalności, jeśli takowe posiada. W przeciwnym razie może przedstawić swoje sprawozdanie jako oddzielny dokument. W standardzie wskazano ponadto, iż w celu uniknięcia dwukrotnego publikowania tych samych informacji, w sprawozdaniu w zakresie zrównoważonego rozwoju jednostka może zamieścić odniesienie do ujawnień opublikowanych w innych dokumentach, do których dostęp można uzyskać w tym samym czasie co do sprawozdania w zakresie zrównoważonego rozwoju.
