Uchwały organu zatwierdzającego upraszczające sprawozdawczość
W poprzednim roku organ zatwierdzający naszej jednostki podjął uchwałę w sprawie przyjęcia uproszczonych zasad sporządzania sprawozdań finansowych przewidzianych dla jednostek małych, odwołując się do art. 48a ust. 4 i 48b ust. 5 ustawy o rachunkowości, które po ostatniej nowelizacji zostały uchylone. Czy w związku z tym należy podjąć nową uchwałę? Jaka powinna być treść tej uchwały w świetle nowych przepisów?
Nie ma potrzeby modyfikowania uchwał uproszczeniowych podjętych przed 1 stycznia 2025 r., w oparciu o które zostanie sporządzone roczne sprawozdanie za rok obrotowy 2024 tylko dlatego, że powołano w nich uchylone od 1 stycznia 2025 r. przepisy art. 48a ust. 4 i 48b ust. 5 ustawy o rachunkowości. |
Nowelizacja ustawy o rachunkowości wprowadziła zmiany w wielkościach progowych zarówno dla jednostek małych, jak i mikro. Wartości te dla jednostki małej określa obecnie art. 3 ust. 1 pkt 1b ustawy o rachunkowości. Według tego przepisu przez jednostkę małą rozumie się jednostkę niebędącą jednostką mikro, która w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy, a w przypadku jednostki rozpoczynającej działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą - w roku obrotowym, w którym rozpoczęła działalność albo prowadzenie ksiąg rachunkowych w sposób określony ustawą, nie przekroczyła co najmniej dwóch z następujących trzech wielkości:
a) 33.000.000 zł - w przypadku sumy aktywów bilansu na koniec roku obrotowego,
b) 66.000.000 zł - w przypadku przychodów netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy,
c) 50 osób - w przypadku średniorocznego zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty
- przy czym jednostka traci status jednostki małej, jeżeli w roku obrotowym, za który sporządza sprawozdanie finansowe, oraz w roku poprzedzającym ten rok obrotowy przekroczyła co najmniej dwie z trzech tych wielkości.
Przepis ten ma zastosowanie do sprawozdań finansowych za rok obrotowy rozpoczynający się po 31 grudnia 2023 r. (por. art. 14 ust. 3 ustawy z dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o rachunkowości, ustawy o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz niektórych innych ustaw - Dz. U. poz. 1863 - dalej zwanej ustawą zmieniającą).
Nowelizacja ustawy zmieniła podejście do nadawania jednostkom prowadzącym księgi rachunkowe statusu jednostki małej lub mikro. Przed zmianą o nadaniu takiego statusu dla jednostki spełniającej wówczas obowiązujące kryteria decydowała uchwała organu właścicielskiego jednostki (np. zgromadzenia wspólników w spółce z o.o.) odnośnie sporządzania sprawozdania finansowego z zastosowaniem któregokolwiek z uproszczeń dla tych jednostek. Obecnie status taki jednostka nabywa z mocy samej ustawy i nie jest do tego wymagana żadna uchwała. Nie oznacza to jednak dowolności w stosowaniu uproszczonych elementów sprawozdań finansowych. W art. 49c ust. 1 ustawy o rachunkowości zastrzeżono bowiem wybór uproszczonego bilansu, rachunku zysków i strat oraz informacji dodatkowej dla organu zatwierdzającego sprawozdania finansowe, co oczywiście jest logiczne z uwagi na to, że osoby wchodzące w skład tego organu są pierwszymi odbiorcami sprawozdawczości finansowej. Wpisuje się to w szerszą koncepcję stosowania uproszczeń, gdyż większość z nich obecnie dedykowana jest właśnie jednostkom małym lub mikro, przy czym uproszczenia w sprawozdawczości (polegające na sporządzaniu sprawozdań finansowych według załącznika nr 4 lub 5 do ustawy o rachunkowości) muszą znaleźć umocowanie w ważnej uchwale organu zatwierdzającego.
W myśl art. 14 ust. 9 ustawy zmieniającej, podjęte przez organ zatwierdzający przed dniem wejścia w życie tej ustawy (tj. przed dniem 1 stycznia 2025 r.) decyzje w sprawie sporządzania sprawozdań, o których mowa w art. 3 ust. 1a i 1c ustawy o rachunkowości (odpowiednio dla jednostek mikro i małych), w brzmieniu obowiązującym przed wprowadzeniem zmian, pozostają w mocy do sprawozdań sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w okresie od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia poprzedzającego dzień wejścia w życie ustawy zmieniającej. Warto dodać, iż Ministerstwo Finansów odnosząc się do regulacji wskazanych w tym przepisie, w piśmie z 27 stycznia 2025 r., będącym odpowiedzią na pytanie naszego Wydawnictwa, wskazało:
"(...) jednostka, która korzystała z określonych uproszczeń sprawozdawczych na podstawie decyzji organu zatwierdzającego podjętej przed dniem wejścia w życie ww. ustawy i dalej ma prawo do korzystania z tych uproszczeń, nie ma obowiązku podjęcia uchwały w sprawie stosowania tych uproszczeń sprawozdawczych w odniesieniu do sprawozdań sporządzonych za rok obrotowy rozpoczynający się w okresie od dnia 1 stycznia 2024 r. do dnia 31 grudnia 2024 r. Jednakże, w przypadku gdy jednostka chciałaby zmienić zakres dotychczas stosowanych uproszczeń sprawozdawczych, konieczne będzie podjęcie nowej uchwały w tym zakresie przez organ zatwierdzający".
W związku z tym nie ma konieczności zwoływania zgromadzenia organu właścicielskiego, aby móc zastosować uproszczone wersje sprawozdań dla roku obrotowego 2024, jeśli stosowne uchwały zostały podjęte nie później jak 31 grudnia 2024 r., o ile z uchwał tych wprost wynika wola zastosowania określonych uproszczeń sprawozdawczych i jednostka nadal ma prawo do korzystania z tych uproszczeń.
Odnośnie poruszonej w pytaniu kwestii powoływania się przez uchwały organu zatwierdzającego podjęte w 2024 r. na art. 48a ust. 4 i art. 48b ust. 5 ustawy o rachunkowości nie obowiązujące od 1 stycznia 2025 r. zwrócić należy uwagę, że na dzień powzięcia tych uchwał przepisy te obowiązywały i w starym stanie prawnym umożliwiały jednostce małej odstąpienie od sporządzania odpowiednio: zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym i rachunku przepływów pieniężnych. W nowym (obecnym) stanie prawnym brak obowiązku sporządzania nadmienionych elementów sprawozdawczych przez m.in. jednostki o statusie mikro i małej wynika z samej ustawy o rachunkowości, a mianowicie z jej art. 45 ust. 3. Przepis ten wymóg włączenia do sprawozdania finansowego rachunku przepływów pieniężnych i zestawienia zmian w kapitale (funduszu) własnym dedykuje:
1) jednostkom innym niż jednostka mikro i jednostka mała oraz jednostka, o której mowa w art. 80 ust. 4 ustawy o rachunkowości,
2) jednostkom sektora finansów publicznych, które w poprzedzającym roku obrotowym, za który sporządzono sprawozdania finansowe, spełniły co najmniej dwa warunki, o których mowa w art. 64 ust. 1 pkt 4 ustawy o rachunkowości,
3) alternatywnym spółkom inwestycyjnym.
Wobec powyższego nie ma potrzeby modyfikowania uchwał uproszczeniowych podjętych przed 1 stycznia 2025 r., w oparciu o które zostanie sporządzone roczne sprawozdanie za rok obrotowy 2024 tylko dlatego, że powołano w nich przepisy art. 48a ust. 4 i art. 48b ust. 5 ustawy o rachunkowości uchylone od 1 stycznia 2025 r.
Natomiast nowe uchwały, z powołaniem już nowych jednostek redakcyjnych znowelizowanej ustawy o rachunkowości będzie należało podjąć:
1) dla sprawozdań finansowych, które będą sporządzane za rok obrotowy 2025 r. (i lata kolejne) - stosowny punkt można np. włączyć do projektu uchwał zwyczajnego zgromadzenia wspólników, które będzie zatwierdzać sprawozdanie finansowe za 2024 r.; dotyczy to także przypadku, gdy sprawozdanie finansowe za 2024 r. sporządzane jest w uproszczonej wersji na mocy dotychczasowej uchwały i art. 14 ust. 9 ustawy zmieniającej, a jednostka ma zamiar kontynuować uproszczoną sprawozdawczość w kolejnych latach obrotowych - dotychczasowe uchwały utracą moc w odniesieniu do tych kolejnych sprawozdań,
2) dla sprawozdań finansowych sporządzanych za 2024 r., jeśli do końca 2024 r. nie podjęto w tej sprawie uchwały (lub gdy podjęto ją po 31 grudnia 2024 r. z mylnym powołaniem nie obowiązujących już jednostek redakcyjnych ustawy o rachunkowości) - uchwała taka musi oczywiście mieć datę wcześniejszą, niż data sporządzenia rocznego sprawozdania finansowego za 2024 r.,
3) w sytuacji gdy jednostka miała przed 1 stycznia 2025 r. podjętą uchwałę o sporządzaniu sprawozdań według załącznika nr 5 dla jednostek małych, jednak wskutek nowelizacji ustawy mieści się w limitach dla jednostek mikro - w przypadku zamiaru ograniczenia któregoś z elementów sprawozdania finansowego do właściwego dla jednostek mikro także konieczne będzie podjęcie nowej uchwały; bez jej podjęcia obowiązuje ta dotychczasowa, redukująca zakres całego sprawozdania lub wybranych jego składowych do tych przewidzianych dla jednostki małej,
4) w sytuacji gdy jednostka mała ma podjętą przed 1 stycznia 2025 r. uchwałę uproszczeniową i dotąd sporządzała sprawozdania finansowe według załącznika nr 4 lub 5, jednak uznano, że sprawozdanie finansowe (lub któreś z jego składowych) za 2024 r. będzie należało sporządzić bez uproszczeń (całkowite lub częściowe uchylenie uchwały upraszczającej),
5) w sytuacji gdy jednostka mikro ma podjętą przed 1 stycznia 2025 r. uchwałę uproszczeniową i dotąd sporządzała sprawozdania finansowe według załącznika nr 4, jednak uznano, że sprawozdanie finansowe (lub któreś z jego składowych) za 2024 r. będzie należało sporządzić z mniejszym zakresem uproszczeń, tj. jak dla jednostki małej.