Powstanie zobowiązania warunkowego z tytułu poręczenia kredytu
Udzielone przez spółkę z o.o. innej jednostce poręczenie kredytu powoduje powstanie w spółce zobowiązania warunkowego, o którym mowa w art. 3 ust. 1 pkt 28 ustawy o rachunkowości. W myśl tego przepisu przez zobowiązania warunkowe rozumie się obowiązek wykonania świadczeń, których powstanie jest uzależnione od zaistnienia określonych zdarzeń. Przykładowo w sytuacji, gdy dłużnik kredytu nie spłaci, będzie musiała spłacić go spółka z o.o., która kredyt ten poręczyła.
Szerzej zagadnienie zobowiązań warunkowych opisuje Krajowy Standard Rachunkowości nr 6 "Rezerwy, bierne rozliczenia międzyokresowe kosztów, zobowiązania warunkowe" (KSR nr 6). Standard stosuje się do zobowiązań warunkowych, które są rezultatem zdarzeń przeszłych i mogą spowodować powstanie zobowiązania, np. z tytułu udzielonej gwarancji, poręczenia, indosowania weksla, toczącego się postępowania sądowego, podpisania umowy przewłaszczenia składników aktywów (por. pkt 1.5 KSR nr 6).
W przypadku gdy jednostka podlega odpowiedzialności solidarnej ta część obowiązku, która może nie zostać wypełniona przez strony trzecie, jest traktowana jako zobowiązanie warunkowe. Zobowiązania warunkowe nie są ujmowane w ewidencji bilansowej. Spełnienie kryteriów dotyczących ujmowania pozycji jako zobowiązania wymaga nie tylko istnienia obecnego obowiązku świadczenia, ale także prawdopodobieństwa nastąpienia wypływu środków w celu wypełnienia przez jednostkę tego obowiązku. W przypadku gdy spełnienie obowiązku nie jest prawdopodobne, tzn. jeśli bardziej możliwe jest, że do zaistnienia zdarzenia nie dojdzie niż to, że do niego dojdzie (prawdopodobieństwo zaistnienia zdarzenia jest mniejsze od prawdopodobieństwa, że zdarzenie nie nastąpi). Jednostka sama ocenia, czy możliwość nastąpienia wypływu środków jest znikoma, czy też nie. W przypadku odpowiedzi negatywnej (prawdopodobieństwo nie jest znikome), jednostka ujawnia informację o istnieniu zobowiązania warunkowego. W razie odpowiedzi pozytywnej (prawdopodobieństwo jest znikome) nie powstaje obowiązek ujawnienia zobowiązania warunkowego (por. pkt 3.17-3.19 KSR nr 6). Jednostka w ramach uproszczeń może zrezygnować z ujawniania zobowiązań warunkowych o ile uproszczenie to nie wywiera istotnie ujemnego wpływu na jasne i rzetelne przedstawienie sytuacji majątkowej i finansowej oraz wyniku finansowego jednostki (por. pkt 3.21 KSR nr 6).
Wartość udzielonego poręczenia ujmuje się wyłącznie w ewidencji pozabilansowej, zapisem jednostronnym po stronie Ma konta 29-1 "Zobowiązania warunkowe". Kwota ta pozostanie na koncie 29-1 do czasu wystąpienia zdarzenia powodującego wzrost prawdopodobieństwa spłaty kredytu przez poręczyciela. Natomiast po spłacie kredytu przez kredytobiorcę bez realizacji poręczenia, zobowiązanie warunkowe podlega wyksięgowaniu, zapisem jednostronnym po stronie Wn konta 29-1.
