Leasing finansowy ZCP na gruncie VAT

Prowadzę działalność gospodarczą jako czynny podatnik VAT. Zamierzam zawrzeć notarialną umowę leasingu finansowego zorganizowanej części przedsiębiorstwa ze spółką z o.o. Raty leasingowe zawarte w harmonogramie płatności będą obejmowały opłatę wstępną, część kapitałową i odsetkową oraz opłatę końcową. Czy transakcja ta będzie opodatkowana VAT? Czy powinienem wystawiać z tego tytułu faktury?

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju. Na gruncie ustawy o VAT wydanie towaru leasingobiorcy na podstawie umowy leasingu finansowego uznawane jest za dostawę towaru. Przez dostawę towarów rozumie się bowiem wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione. Chodzi tu o umowy, w wyniku których, zgodnie z przepisami o podatku dochodowym, odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający oraz umowy leasingu w rozumieniu tych przepisów, których przedmiotami są grunty. Tak stanowi art. 7 ust. 1 pkt 2 i ust. 9 ustawy o VAT).

Przepisów ustawy o VAT nie stosuje się natomiast do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa (patrz: art. 6 pkt 1 ww. ustawy). Zorganizowana część przedsiębiorstwa (dalej: ZCP) oznacza zaś organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania (patrz: art. 2 pkt 27e ustawy o VAT).

Na gruncie ustawy o VAT organy podatkowe przyjmują, że ZCP występuje, jeżeli spełnione są łącznie następujące przesłanki:

• istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania;
• zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie;
• składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych;
• zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze.

Brak zaistnienia którejkolwiek z omawianych powyżej przesłanek wyklucza uznanie zespołu składników majątkowych przedsiębiorstwa za jego zorganizowaną część w rozumieniu ustawy o VAT. Ponadto warto podkreślić, że ZCP tworzą składniki będące w takich wzajemnych relacjach, by można było mówić o nich jako o zespole, a nie o zbiorze przypadkowych elementów, których jedyną cechą wspólną jest własność jednego podmiotu gospodarczego. Tak wskazał Dyrektor KIS np. w interpretacji indywidualnej z 8 lutego 2024 r., nr 0111-KDIB3-2.4012.678.2023.2.SR. Organ wyjaśnił także, jak należy rozumieć wyodrębnienie organizacyjne, finansowe i funkcjonalne. W tym zakresie organ wskazał:

"(...) Wyodrębnienie organizacyjne oznacza, że zorganizowana część przedsiębiorstwa ma swoje miejsce w strukturze organizacyjnej podatnika jako dział, wydział, oddział itp. Przy czym w doktrynie zwraca się uwagę, że organizacyjne wyodrębnienie powinno być dokonane na bazie statutu, regulaminu lub innego aktu o podobnym charakterze. Organizacyjny aspekt wyodrębnienia oznacza, że składniki tworzące "część przedsiębiorstwa" powinny posiadać cechę zorganizowania. Cecha ta powinna występować w "istniejącym przedsiębiorstwie", a więc w ramach prowadzonej działalności i dotyczyć określonego zespołu składników tworzących część tego przedsiębiorstwa.

Wyodrębnienie finansowe najpełniej realizowane jest w przypadku zakładu lub oddziału osoby prawnej. Wyodrębnienie finansowe nie oznacza samodzielności finansowej, ale sytuację, w której przez odpowiednią ewidencję zdarzeń gospodarczych możliwe jest przyporządkowanie przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań do zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Natomiast wyodrębnienie funkcjonalne należy rozumieć jako przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych. Zorganizowana część przedsiębiorstwa musi stanowić funkcjonalnie odrębną całość - obejmować elementy niezbędne do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, którym służy w strukturze przedsiębiorstwa. Aby zatem część mienia przedsiębiorstwa mogła być uznana za jego zorganizowaną część, musi ona - obiektywnie oceniając - posiadać potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy. Składniki majątkowe materialne i niematerialne wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa muszą umożliwić nabywcy podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego przedsiębiorstwa. (...)

Biorąc powyższe pod uwagę należy uznać, że umowa leasingu finansowego - co do zasady - podlega opodatkowaniu VAT. W sytuacji opisanej w pytaniu przedmiotem tej umowy będzie jednak ZCP i dlatego będzie ona poza VAT. Transakcji tej, jako niepodlegającej opodatkowaniu VAT, Czytelnik nie powinien dokumentować fakturą. Obciążając leasingobiorcę opłatami leasingowymi Czytelnik może wystawiać noty księgowe.