Zmiany w ustawie o podatku od spadków i darowizn
W dniu 20 sierpnia 2025 r. weszła w życie ustawa z dnia 25 lipca 2025 r. o zmianie ustawy o podatku od spadków i darowizn (Dz. U. poz. 1064). Zasadniczym celem ustawy jest uproszczenie rozliczania podatku w przypadku nabycia prawa majątkowego polegającego na obowiązku świadczeń powtarzających się na rzecz nabywcy, jak również ułatwienie i przyspieszenie obrotu majątkiem nabytym tytułem spadku lub w inny nieodpłatny sposób, objęty zakresem ustawy o podatku od spadków i darowizn, od osób z kręgu najbliższej rodziny.
Opodatkowanie świadczeń powtarzających się
Nowelizacja wprowadziła regulację, zgodnie z którą, jeśli przedmiotem nabycia jest prawo majątkowe polegające na obowiązku świadczeń powtarzających się na rzecz nabywcy tego prawa, obowiązek podatkowy powstaje z chwilą:
a) ustanowienia tych świadczeń - w przypadku gdy wartość świadczeń powtarzających się za cały okres trwania obowiązku tych świadczeń jest ustalona na dzień ich ustanowienia albo została uprawdopodobniona zgodnie z art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy, tj. za zgodą podatnika, przez naczelnika urzędu skarbowego,
b) wykonania poszczególnych świadczeń - w pozostałych przypadkach.
Ustawa w nowy sposób określiła zasady ustalania wartości prawa majątkowego polegającego na obowiązku świadczeń powtarzających się na rzecz nabywcy tego prawa. Po zmianie, zgodnie z nowym brzmieniem art. 12 ust. 1 ustawy, jako wartość tego prawa przyjmuje się:
1) łączną wartość świadczeń powtarzających się za okres, na jaki zostały ustanowione, a jeżeli zostały ustanowione na czas nieokreślony - za okres 10 lat, w przypadku gdy wartość świadczeń powtarzających się jest ustalona na dzień ich ustanowienia za cały okres trwania obowiązku tych świadczeń,
2) łączną uprawdopodobnioną wartość świadczeń powtarzających się za okres, na jaki zostały ustanowione, a jeżeli zostały ustanowione na czas nieokreślony - za okres 10 lat, w przypadku gdy wartość świadczeń powtarzających się nie jest ustalona na dzień ich ustanowienia za cały okres trwania obowiązku tych świadczeń, a naczelnik urzędu skarbowego, za zgodą podatnika, uprawdopodobni ich wartość,
3) wartość poszczególnych świadczeń w przypadkach innych niż określone w pkt 1 i 2.
Natomiast do obliczenia wartości prawa użytkowania i służebności stosuje się odpowiednio regulację wskazaną w punkcie 1 powyżej, przy czym ich roczną wartość ustala się w wysokości 4% wartości rzeczy oddanej w użytkowanie lub obciążonej służebnością. Ustawa zawiera również przepis przejściowy, zgodnie z którym do praw majątkowych polegających na obowiązku świadczeń powtarzających się, użytkowania i służebności ustanowionych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Częściowe zniesienie obowiązku przedkładania zaświadczenia z urzędu skarbowego
Przed nowelizacją przepisów notariusze mogli dokonywać czynności notarialnych, w których przedmiotem obrotu lub obciążenia były rzeczy lub prawa majątkowe nabyte przez zbywcę tytułem spadku lub w inny nieodpłatny sposób objęty zakresem ustawy o podatku od spadków i darowizn tylko wtedy, gdy zbywca przedstawił z urzędu skarbowego odpowiednie zaświadczenie (nie dotyczyło to składników majątku nabytych na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego). Zaświadczenie takie potwierdzało, że nabycie rzeczy, której ma dotyczyć zbycie (obciążenie), jest zwolnione od podatku, że należny podatek został zapłacony albo że zobowiązanie podatkowe wygasło wskutek przedawnienia. Stanowiło ono zabezpieczenie przed wyzbyciem się majątku przez podatników w tych przypadkach, gdy uchylają się oni od zapłaty podatku. Po zmianie przepisów, w aktualnym stanie prawnym, powyższy wymóg przedkładania zaświadczenia z US nie jest aktualny, nie tylko w sytuacji, gdy nabycie nastąpiło na podstawie umowy zawartej w formie aktu notarialnego (jak miało to już miejsce przed nowelizacją), ale również wtedy, gdy nabycie było zwolnione od podatku od spadków i darowizn na podstawie zwolnienia określonego w art. 4a ustawy (chodzi o tzw. całkowite zwolnienie podatkowe przewidziane dla członków najbliższej rodziny, należących do tzw. zerowej grupy podatkowej). Należy pamiętać, że znowelizowana regulacja ma zastosowanie do zbywanych bądź obciążanych rzeczy lub praw majątkowych nabytych po dniu 31 grudnia 2006 r.
