Opodatkowanie pdof zatrzymanego zadatku

Otrzymany zadatek w momencie jego zachowania przez podatnika stanowi na gruncie pdof przychód z innych źródeł podlegający opodatkowaniu na zasadach ogólnych, zgodnie z art. 27 ustawy o pdof, czyli według skali podatkowej. Kwota tego zadatku powinna być przez podatnika wykazana w zeznaniu rocznym składanym za rok podatkowy, w którym ten zadatek zatrzymał i powinna zostać zsumowana z pozostałymi dochodami opodatkowanymi na tych samych zasadach, uzyskanymi przez niego w tym roku podatkowym. Zadatek ma bowiem wpływ na wysokość podstawy opodatkowania za ten rok podatkowy, a ewentualna zapłata należnego podatku z tytułu jego zatrzymania powinna nastąpić w terminie złożenia zeznania podatkowego za ten rok podatkowy.

O CO PYTAŁ PODATNIK?

W 2024 r. podatniczka wspólnie z małżonkiem zawarła umowę przedwstępną sprzedaży nieruchomości i otrzymała na poczet jej sprzedaży zadatek w wysokości 50.000 zł. Do finalizacji sprzedaży miało dojść z końcem sierpnia 2024 r., jednak transakcja nie doszła do skutku z winy kupującego, który nie uzyskał kredytu. Zgodnie z zapisami umowy zadatek został przez małżonków zatrzymany.

W opinii podatniczki zatrzymany zadatek nie stanowi dla niej realnego przysporzenia majątkowego, ponieważ został przeznaczony na spłatę bieżących zobowiązań - w tym kredytu hipotecznego. Mając jednak wątpliwości co do tej kwestii, podatniczka wystąpiła do Dyrektora KIS z pytaniem, czy zatrzymany przez nią zadatek podlega opodatkowaniu pdof.

ZDANIEM DYREKTORA KIS:

Dyrektor KIS w wydanej interpretacji przypomniał w pierwszej kolejności, że podstawową zasadą obowiązującą w ustawie o pdof jest zasada powszechności opodatkowania, która została wyrażona w art. 9 ust. 1 tej ustawy. Z przepisu tego wynika, że opodatkowaniu podatkiem dochodowym podlegają wszelkiego rodzaju dochody, z wyjątkiem dochodów wymienionych w art. 21, art. 52, art. 52a i art. 52c oraz dochodów, od których na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku. Opodatkowaniu pdof podlegają zatem wszelkie dochody osiągane przez podatnika, z wyjątkiem tych dochodów, które zostały enumeratywnie wymienione przez ustawodawcę jako zwolnione z podatku bądź od których zaniechano poboru podatku.

Następnie Dyrektor KIS wskazał, że zadatek jest instytucją prawa cywilnego. Zapłacenie zadatku ma służyć zabezpieczeniu wykonania świadczenia umownego. Może również stanowić rodzaj świadczenia odszkodowawczego na wypadek niewykonania zobowiązania. Z art. 394 § 1 Kodeksu cywilnego wynika, że w braku odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron, druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego odstąpić od umowy i otrzymany zadatek zachować.

W związku z tym, że w analizowanej sprawie nie doszło do zawarcia umowy sprzedaży z winy leżącej po stronie kupującego i podatniczka zachowała otrzymany zadatek, to jego kwota bez wątpienia stanowi przysporzenie majątkowe skutkujące powstaniem przychodu na gruncie pdof. Przychód ten jako mieszczący się w dyspozycji art. 20 ust. 1 w związku z art. 10 ust. 1 pkt 9 ustawy o pdof podlega opodatkowaniu jako przychód z innych źródeł. Z przepisu tego wynika bowiem, że katalog przychodów z innych źródeł jest katalogiem otwartym, o czym przesądza użycie przez ustawodawcę sformułowania "w szczególności". Wyliczenie zawarte w art. 20 ust. 1 ustawy o pdof jest zatem jedynie wyliczeniem przykładowym, stąd zatrzymany zadatek mieści się w jego zakresie. Bez znaczenia dla powstania po stronie podatniczki przychodu z tytułu otrzymanego zadatku jest fakt, że zatrzymany zadatek został przeznaczony na spłatę innych jej zobowiązań.

(interpretacja indywidualna Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 27 maja 2025 r., nr 0115-KDIT3.4011.383.2025.1.JS)