Metody unikania podwójnego opodatkowania

Osoba fizyczna, która ma status polskiego rezydenta podatkowego, ma nieograniczony obowiązek podatkowy (zasady ustalania obowiązku podatkowego omówiliśmy w Przeglądzie Podatku Dochodowego nr 4 z 2025 r., w artykule pt. "Ustalenie obowiązku podatkowego w Polsce"). To oznacza, że zobowiązana jest do rozliczenia podatku od każdego dochodu - osiągniętego w kraju i za granicą. Możliwa jest również sytuacja, w której osiągnięty za granicą dochód będzie podlegał opodatkowaniu zarówno w państwie rezydencji (w Polsce), jak i w państwie źródła dochodu (kraju osiągnięcia dochodu).

Aby zniwelować niekorzystne dla podatnika skutki podwójnego opodatkowania, zastosować należy odpowiednią metodę unikania podwójnego opodatkowania, przewidzianą we właściwej umowie w sprawie unikania podwójnego opodatkowania oraz w polskiej ustawie.

Polskie regulacje, podobnie jak i umowy międzynarodowe, przewidują zasadniczo dwie metody unikania podwójnego opodatkowania:

• metodę wyłączenia z progresją,
• metodę proporcjonalnego odliczenia.

O tym, którą z metod unikania podwójnego opodatkowania podatnik ma zastosować w swoim przypadku, decydują przepisy umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Jednak w niektórych przypadkach, za sprawą Konwencji MLI zawarta w umowie metoda unikania podwójnego opodatkowania jest zmieniona - z metody wyłączenia z progresją na metodę proporcjonalnego odliczenia (patrz tabela).

Na gruncie polskich przepisów metodę wyłączenia z progresją reguluje art. 27 ust. 8 updof, a metodę proporcjonalnego odliczenia - art. 27 ust. 9 i 9a updof.

Gdy dochód został uzyskany w kraju, z którym Polska nie zawarła umowy w sprawie unikania podwójnego opodatkowania, stosowana jest metoda proporcjonalnego odliczenia.

Metoda wyłączenia z progresją

Metoda wyłączenia z progresją oznacza, że dochód osiągnięty za granicą wyłącza się z podstawy opodatkowania w Polsce. Jego wysokość bierze się pod uwagę jedynie przy ustalaniu stawki podatku stosowanej do pozostałych dochodów podlegających opodatkowaniu w Polsce według skali podatkowej.

Metoda proporcjonalnego odliczenia

W przypadku metody proporcjonalnego odliczenia dochody krajowe i zagraniczne łączy się ze sobą. Następnie od podatku obliczonego od łącznej sumy dochodów odlicza się kwotę równą podatkowi dochodowemu zapłaconemu w obcym państwie. Odliczenie to nie może jednak przekroczyć tej części podatku obliczonego przed dokonaniem odliczenia, która proporcjonalnie przypada na dochód uzyskany w obcym państwie.