Zapłata na rachunek depozytowy notariusza a zwrot VAT w terminie 25 dni

Sp. z o.o. (czynny podatnik VAT) nabyła nieruchomość do celów opodatkowanej działalności gospodarczej. Płatność została dokonana na rachunek depozytowy notariusza, który następnie przekazał środki na rachunek bankowy kontrahenta (sprzedającego) wskazany na fakturze. Czy taki sposób rozliczenia transakcji uprawnia spółkę do skorzystania z prawa do przyspieszonego zwrotu, o którym mowa w art. 87 ust. 6 ustawy o VAT?

Podatnik w myśl art. 87 ust. 6 ustawy o VAT może otrzymać zwrot VAT w terminie 25 dni od daty złożenia rozliczenia na rachunek bankowy lub rachunek w SKOK po spełnieniu szeregu warunków ustawowych. Urząd skarbowy jest bowiem obowiązany dokonać zwrotu różnicy podatku w terminie 25 dni, o której mowa w art. 87 ust. 2, licząc od dnia złożenia rozliczenia, w przypadku gdy łącznie spełnione są następujące warunki:

1) kwoty podatku naliczonego, wykazane w deklaracji podatkowej, z wyłączeniem kwoty podatku naliczonego lub różnicy podatku, nierozliczonej w poprzednich okresach rozliczeniowych i wykazanej w deklaracji, wynikają z:

a) faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone za pośrednictwem rachunku bankowego podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju albo rachunku podatnika w SKOK, której jest członkiem, wskazanego w zgłoszeniu identyfikacyjnym, o którym mowa w odrębnych przepisach,

b) faktur, innych niż wymienione w lit. a), dokumentujących należności, jeżeli łączna kwota tych należności nie przekracza 15.000 zł,

c) dokumentów celnych, deklaracji importowej oraz decyzji (o których mowa w art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34 ustawy o VAT) i zostały przez podatnika zapłacone,

d) importu towarów rozliczanego w deklaracji (zgodnie z art. 33a ww. ustawy), wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, świadczenia usług, dla którego podatnikiem jest ich usługobiorca lub dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, jeżeli w deklaracji podatkowej została wykazana kwota podatku należnego od tych transakcji;

2) kwota podatku naliczonego lub różnicy podatku, nierozliczona w poprzednich okresach rozliczeniowych i wykazana w deklaracji nie przekracza 3.000 zł;

3) podatnik złoży w urzędzie skarbowym, nie później niż w dniu złożenia deklaracji, potwierdzenie zapłaty należności, o których mowa w pkt 1 lit. a);

4) podatnik przez kolejne 12 miesięcy poprzedzających bezpośrednio okres, w rozliczeniu za który występuje z wnioskiem o zwrot w terminie 25 dni:

a) był zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,

b) składał za każdy okres rozliczeniowy deklaracje, o których mowa w art. 99 ust. 1-3.

Niedopełnienie któregokolwiek z powyższych warunków nie pozwala na zwrot różnicy podatku w przyspieszonym 25 - dniowym terminie.

Co istotne należy pamiętać, że podatnikowi nie przysługuje zwrot różnicy podatku w terminie 25 dni na rachunek bankowy lub rachunek w SKOK, w przypadku którego stwierdzono, że wbrew obowiązkowi nie zapewniał możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego (w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych; Dz. U. z 2024 r. poz. 30 ze zm.) w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego. Zwrot w tym terminie nie przysługuje za okres rozliczeniowy:

• w którym naruszenie tego obowiązku zostało stwierdzone oraz za 6 kolejnych okresów rozliczeniowych następujących po tym okresie rozliczeniowym,
• za który podatnik wykazał zwrot różnicy podatku.

Wątpliwości Czytelnika dotyczą ustalenia, czy spółka jest uprawniona do uzyskania zwrotu różnicy podatku w terminie 25 dni na rachunek bankowy, jeżeli płatność została dokonana na rachunek depozytowy notariusza, który następnie przekazał środki na rachunek bankowy kontrahenta (sprzedającego) wskazany na fakturze.

W pierwszej kolejności należy wyjaśnić, że zgodnie z art. 108 § 1 i 2 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (Dz. U. z 2022 r. poz. 1799 ze zm.) notariusz w związku z dokonywaną w jego kancelarii czynnością ma prawo przyjąć na przechowanie, w celu wydania ich osobie wskazanej przy złożeniu lub jej następcy prawnemu, papiery wartościowe albo pieniądze w walucie polskiej lub obcej. Dla udokumentowania tych czynności notariusz prowadzi specjalne konto bankowe. Z przyjęcia depozytu notariusz spisuje protokół, w którym wymienia datę przyjęcia, ustala tożsamość osoby składającej, datę mającego nastąpić wydania oraz imię, nazwisko i miejsce zamieszkania osoby odbierającej depozyt. Wydanie depozytu następuje za pokwitowaniem.

Z kolei, jak wyżej wskazano, jednym z warunków otrzymania zwrotu różnicy podatku VAT w terminie 25 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia, jest dokonanie zapłaty za faktury dokumentujące kwoty należności, w całości za pośrednictwem rachunku bankowego podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju albo rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, wskazanego w zgłoszeniu identyfikacyjnym, o którym mowa w odrębnych przepisach.

Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 11 lipca 2023 r., nr 0112-KDIL1-1.4012.236.2023.2.HW wyjaśnił m.in., że: "(...) wszystkie wskazane w art. 87 ust. 6 ustawy warunki muszą być spełnione jednocześnie. Sam fakt posiadania faktur z wykazaną całą wartością sprzedaży nie spełnia wymaganego warunku. Elementem obowiązkowym jest całkowita zapłata należności wynikającej z faktury w sposób określony w art. 87 ust. 6 pkt 1 lit. a) ustawy. W sytuacji, gdy płatność nie jest dokonywana w całości i/lub w inny sposób, nie przysługuje prawo do wystąpienia o zwrot w terminie 25 dni (podkreślenie redakcji) (...)". W rozpatrywanej sprawie organ podatkowy powołując się na wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 listopada 2015 r., sygn. akt I FSK 1292/14 ostatecznie uznał, że:

"(...) Wnioskodawca nie ma/nie będzie miał prawa do ubiegania się o zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w terminie 25 dni, jeżeli w ramach rozliczeń z dystrybutorami pojazdów samochodowych Spółka stosuje kompensatę albo obciążenie salda pożyczkowego, które Spółka posiada u dystrybutora (Spółka posiada umowę pożyczki z spółką z grupy kapitałowej, do której należy dystrybutor) oraz, gdy stosuje mechanizm potrąceń przy transakcjach z klientami (dla uproszczenia rozliczeń stosuje kompensatę), gdy Spółka odkupuje od klienta dotychczas posiadany przez klienta samochód i sprzedaje klientowi nowy (cena sprzedaży samochodu klienta jest potrącana z ceną sprzedaży samochodu przez Spółkę), gdyż nie jest/nie zostanie spełniony warunek określony w art. 87 ust. 6 pkt 1 lit. a) ustawy, tj. zapłata całości należności wynikających z faktur nie nastąpi w sposób, o którym mowa w tym przepisie, pomimo spełnienia innych warunków wynikających z art. 87 ust. 6 ustawy (...)".

Zdaniem redakcji w analizowanym przypadku, jeżeli strony transakcji ustaliły, że płatność za nieruchomość ma być dokonana na rachunek depozytowy notariusza (a nie bezpośrednio na rachunek bankowy kontrahenta - sprzedawcy), który następnie przekaże środki na rachunek bankowy kontrahenta (sprzedającego) wskazany na fakturze, to nie wyłącza to prawa podatnika do ubiegania się o zwrot nadwyżki podatku naliczonego nad należnym w terminie 25 dni. Ustawodawca wskazuje bowiem na kwoty należności, które zostały w całości zapłacone za pośrednictwem rachunku bankowego podatnika, czyli ubiegającego się o zwrot (nabywcy). Zatem, zdaniem redakcji, zwrot taki będzie przysługiwał o ile zostaną spełnione pozostałe warunki wskazane w art. 87 ust. 6 ustawy o VAT (w tym m.in. podatnik złoży w urzędzie skarbowym, nie później niż w dniu złożenia deklaracji, potwierdzenie zapłaty należności). W powyższej sprawie chodzi jedynie o bezpieczeństwo transakcji poprzez przyjęcie depozytu, natomiast warunek zapłaty za pośrednictwem rachunku bankowego podatnika zostaje spełniony. Zaznaczamy, że jest to stanowisko naszej redakcji i nie wiadomo, czy podobnie uzna właściwy dla podatnika organ podatkowy.

Należy również wspomnieć w tym zakresie bardzo restrykcyjny wyrok NSA z dnia 27 listopada 2014 r., sygn. akt I FSK 1770/13, w którym Sąd uznał, że zapłata za fakturę, która została dokonana z rachunku depozytowego notariusza, a nie rachunku bankowego podatnika, nie spełnia warunków do otrzymania zwrotu VAT w przyspieszonym terminie.