Konsekwencje w VAT wniesienia aportu przez JST - odpowiedź na interpelację poselską

Czynność wniesienia aportu do spółki, zgodnie z przepisami ustawy o VAT oraz regulacjami dyrektywy w sprawie VAT, podlega opodatkowaniu podatkiem VAT na zasadach ogólnych. Zasadniczo wniesienie aportu na gruncie przepisów dotyczących VAT traktowane jest - w zależności od przedmiotu tego aportu - jako odpłatna dostawa towarów lub odpłatne świadczenie usług.

Takiego wyjaśnienia udzielił Minister Finansów w odpowiedzi z dnia 29 stycznia 2024 r., nr PT1.054.1.2024.PSG.17 na interpelację poselską nr 746 w sprawie opodatkowania czynności przeniesienia własności mienia pomiędzy jednostką samorządu terytorialnego (JST) a jej spółką komunalną.

MF zwrócił uwagę, że objęcie prawa krajowego w zakresie opodatkowania podatkiem od wartości dodanej obowiązkiem harmonizacji z prawem unijnym (w szczególności dyrektywy w sprawie VAT) powoduje, iż Polska, podobnie jak inne państwa członkowskie UE, nie posiada nieograniczonej swobody kreowania własnych rozwiązań w tym przedmiocie. W konsekwencji polskie przepisy dotyczące VAT powinny być zgodne z unijnymi przepisami prawa dotyczącymi podatku od wartości dodanej. Dotyczy to m.in. zakresu czynności podlegających opodatkowaniu, jak również zwolnień od podatku.

W kontekście poruszonego przez autora interpelacji zagadnienia, MF zauważył, że organy podatkowe w swoich rozstrzygnięciach, co do zasady, prezentują jednolite stanowisko, uznając, że transakcje przeniesienia własności mienia przez JST w formie wniesienia wkładu niepieniężnego (aportu) do spółek komunalnych spełniają przesłanki do uznania ich za czynności podlegające opodatkowaniu VAT w świetle art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT. Czynności te, wykonywane na podstawie umów cywilnoprawnych, mają charakter działalności gospodarczej w rozumieniu art. 15 ust. 2 ustawy o VAT, a JST występują w roli podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Tym samym, w opinii MF, nie znajdzie w takich sytuacjach zastosowania art. 15 ust. 6 ustawy o VAT wyłączający z grona podatników organy władzy publicznej.

Odnosząc się do przywołanego w interpelacji wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku z dnia 22 listopada 2023 r., sygn. akt I SA/Gd 682/23, resort finansów podkreślił, że wyrok ten jest nieprawomocny - został zaskarżony i będzie w przyszłości przedmiotem orzekania Naczelnego Sądu Administracyjnego.

Przedmiotem sporu w ww. wyroku była wykładnia art. 15 ust. 6 ustawy o VAT, zgodnie z którym nie uznaje się za podatnika organów władzy publicznej oraz urzędów obsługujących te organy w zakresie realizowanych zadań nałożonych odrębnymi przepisami prawa, dla realizacji których zostały one powołane, z wyłączeniem czynności wykonywanych na podstawie zawartych umów cywilnoprawnych.

Zwrócono także uwagę, że w omawianej kwestii istnieją również odmienne rozstrzygnięcia sądów. Przykładowo Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gorzowie Wlkp. w wyroku z dnia 5 września 2023 r., sygn. akt I SA/Go 150/23 (orzeczenie nieprawomocne), stwierdził, że wykonywanie przez spółkę zależną od gminy (poprzez większościowy udział w kapitale zakładowym spółki) zadań tej gminy nie wyłącza automatycznie takiej działalności z opodatkowania podatkiem VAT na podstawie art. 15 ust. 6 ustawy o VAT.

W konsekwencji WSA uznał, że przy czynności wniesienia aportem nieruchomości do spółki gmina wystąpi w charakterze podatnika w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o VAT.

Ostatecznie uznano, że:

"(...) W kontekście zadanych przez Pana posła pytań uprzejmie informuję, że ewentualne działania dotyczące jednolitego traktowania czynności w obszarze będącym przedmiotem interpelacji będą rozważane po analizie wyroków NSA, które zapadną w związku ze złożonymi kasacjami od wyroków WSA, w sprawach traktowania aportów wnoszonych przez JST do utworzonych przez nie spółek komunalnych (...)".