Nieodpłatne przekazanie samochodu osobowego wspólnikowi spółki cywilnej

Spółka cywilna jest czynnym podatnikiem VAT. Wspólnicy tej spółki wyrazili zgodę na wycofanie i nieodpłatne przekazanie samochodu osobowego (stanowiącego środek trwały w firmie) jednemu ze wspólników (na jego cele osobiste). Jak rozliczyć takie przekazanie na gruncie podatku VAT?

W świetle przepisów ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Tak wynika z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Zatem dla celów VAT podatnikiem jest również spółka cywilna.

Kwestię rozliczenia podatku VAT przy wycofaniu samochodu osobowego z działalności gospodarczej oraz jego przekazaniu na cele osobiste wspólnika reguluje art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. W myśl tego przepisu opodatkowaniu podatkiem VAT, oprócz odpłatnej dostawy towarów podlega także nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, a w szczególności przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia oraz wszelkie inne darowizny. Należy jednak pamiętać, że wymienione czynności podlegają opodatkowaniu, pod warunkiem że podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. W tej sytuacji bowiem dla czynności przekazania pojazdu wspólnikowi zostaną spełnione przesłanki warunkujące zrównanie nieodpłatnego przekazania towarów z odpłatną dostawą towarów, co w konsekwencji oznacza, że czynność ta będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. Jeżeli natomiast spółka cywilna nie miała prawa do odliczenia, to nieodpłatne przekazanie tego pojazdu samochodowego pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT, bez względu na cel, na który został on przekazany.

Co do zasady w przypadku nieodpłatnej dostawy towarów (tj. samochodu osobowego) zrównanej - na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT - z odpłatną dostawą towarów podlegającą opodatkowaniu, podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów (art. 29a ust. 2 ustawy o VAT). Oznacza to, że podstawą opodatkowania jest wprawdzie cena nabycia lub koszt wytworzenia towaru, lecz skorygowana na dzień, w którym dochodzi do nieodpłatnego przekazania przedmiotowego towaru.

Spółka wykazując VAT należny z tytułu nieodpłatnego przekazania pojazdu samochodowego powinna zastosować stawkę VAT w wysokości 23%.

Warto dodać, że przekazanie składnika majątku wspólnikowi spółki cywilnej może się wiązać z korektą VAT naliczonego, odliczonego od nabycia/wytworzenia składnika majątku przekazywanego wspólnikowi. Jeżeli spółka miała prawo odliczyć VAT od zakupu pojazdu samochodowego do wysokości określonego limitu (50% kwoty VAT naliczonego), to w związku z jego wycofaniem z działalności, może dokonać korekty VAT naliczonego in plus - o ile wycofanie to nastąpi w tzw. okresie korekty. Na skutek takiej korekty będzie mogła "odzyskać" część nieodliczonego VAT.

Przypomnijmy w tym miejscu, że zgodnie z art. 90b ustawy o VAT okres korekty, licząc od miesiąca, w którym nabyto pojazd samochodowy, wynosi: 60 miesięcy - gdy wartość początkowa samochodu przekracza 15.000 zł lub 12 miesięcy - gdy wartość początkowa samochodu nie przekracza 15.000 zł.

Przedmiotowej korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy (miesiąc/kwartał), w którym wycofano samochód z działalności gospodarczej (przekazano go na cele osobiste wspólnika). Kwotę tej korekty należy ustalić proporcjonalnie do pozostałego okresu korekty, liczonego od miesiąca wycofania samochodu.

Pamiętać także należy, że system korekt ma zastosowanie wyłącznie w sytuacji gdy podatnik zakupił pojazd samochodowy i odliczył podatek naliczony, a następnie w okresie korekty dokonał zmian w zakresie jego wykorzystania. Nie będzie on dotyczył zatem czynności wycofania tego samochodu z firmy na cele osobiste wspólnika/jego sprzedaży (czyli czynności podlegającej opodatkowaniu VAT), jeśli z tytułu zakupu przedmiotowego pojazdu spółka odliczyła 100% VAT. W takim bowiem przypadku nie dojdzie do zmiany w zakresie jego wykorzystywania.

Jeśli natomiast - co również nie wynika z pytania - nieodpłatne przekazanie samochodu na cele prywatne wspólnika nastąpi po upływie ww. terminów, to wszelkie zmiany sposobu wykorzystywania pojazdu pozostają bez wpływu na zrealizowane przy jego nabyciu prawo do odliczenia VAT.

Reasumując, jeżeli spółce cywilnej przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego od nabycia samochodu osobowego (w całości lub w części), to z tytułu jego nieodpłatnego przekazania wspólnikowi spółka jest zobowiązana do wykazania VAT należnego. Gdyby jednak podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT, wówczas czynność taka jest neutralna na gruncie ustawy o VAT, tj. nie powoduje obowiązku wykazania VAT należnego.

W przypadku konieczności opodatkowania takiej czynności podstawą opodatkowania będzie cena nabycia lub koszt wytworzenia towaru, czyli cena zaktualizowana na moment dokonania nieodpłatnego przekazania samochodu osobowego. Wykazując VAT należny z tego tytułu należy zastosować stawkę VAT, jaka byłaby właściwa przy sprzedaży tego samochodu, tj. 23%. Przekazując pojazd wspólnikowi spółki cywilnej należy mieć także na uwadze przepisy w zakresie korekt VAT naliczonego.