Użytkowanie samochodów w pytaniach Czytelników

1. Nieodpłatne przekazanie samochodu osobowego wspólnikowi spółki cywilnej

Spółka cywilna jest czynnym podatnikiem VAT. Wspólnicy tej spółki wyrazili zgodę na wycofanie i nieodpłatne przekazanie samochodu osobowego (stanowiącego środek trwały w firmie) jednemu ze wspólników (na jego cele osobiste). Jak rozliczyć takie przekazanie na gruncie podatku VAT?

W świetle przepisów ustawy o VAT podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Tak wynika z art. 15 ust. 1 ustawy o VAT. Zatem dla celów VAT podatnikiem jest również spółka cywilna.

Kwestię rozliczenia podatku VAT przy wycofaniu samochodu osobowego z działalności gospodarczej oraz jego przekazaniu na cele osobiste wspólnika reguluje art. 7 ust. 2 ustawy o VAT. W myśl tego przepisu opodatkowaniu podatkiem VAT, oprócz odpłatnej dostawy towarów podlega także nieodpłatne przekazanie przez podatnika towarów należących do jego przedsiębiorstwa, a w szczególności przekazanie lub zużycie towarów na cele osobiste podatnika lub jego pracowników, w tym byłych wspólników, udziałowców, akcjonariuszy, członków spółdzielni i ich domowników, członków organów stanowiących osób prawnych, członków stowarzyszenia oraz wszelkie inne darowizny. Należy jednak pamiętać, że wymienione czynności podlegają opodatkowaniu, pod warunkiem że podatnikowi przysługiwało, w całości lub w części, prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego z tytułu nabycia, importu lub wytworzenia tych towarów lub ich części składowych. W tej sytuacji bowiem dla czynności przekazania pojazdu wspólnikowi zostaną spełnione przesłanki warunkujące zrównanie nieodpłatnego przekazania towarów z odpłatną dostawą towarów, co w konsekwencji oznacza, że czynność ta będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem VAT. Jeżeli natomiast spółka cywilna nie miała prawa do odliczenia, to nieodpłatne przekazanie tego pojazdu samochodowego pozostaje poza zakresem opodatkowania VAT, bez względu na cel, na który został on przekazany.

Co do zasady w przypadku nieodpłatnej dostawy towarów (tj. samochodu osobowego) zrównanej - na podstawie art. 7 ust. 2 ustawy o VAT - z odpłatną dostawą towarów podlegającą opodatkowaniu, podstawą opodatkowania jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów (art. 29a ust. 2 ustawy o VAT). Oznacza to, że podstawą opodatkowania jest wprawdzie cena nabycia lub koszt wytworzenia towaru, lecz skorygowana na dzień, w którym dochodzi do nieodpłatnego przekazania przedmiotowego towaru.

Spółka wykazując VAT należny z tytułu nieodpłatnego przekazania pojazdu samochodowego powinna zastosować stawkę VAT w wysokości 23%.

Warto dodać, że przekazanie składnika majątku wspólnikowi spółki cywilnej może się wiązać z korektą VAT naliczonego, odliczonego od nabycia/wytworzenia składnika majątku przekazywanego wspólnikowi. Jeżeli spółka miała prawo odliczyć VAT od zakupu pojazdu samochodowego do wysokości określonego limitu (50% kwoty VAT naliczonego), to w związku z jego wycofaniem z działalności, może dokonać korekty VAT naliczonego in plus - o ile wycofanie to nastąpi w tzw. okresie korekty. Na skutek takiej korekty będzie mogła "odzyskać" część nieodliczonego VAT.

Przypomnijmy w tym miejscu, że zgodnie z art. 90b ustawy o VAT okres korekty, licząc od miesiąca, w którym nabyto pojazd samochodowy, wynosi: 60 miesięcy - gdy wartość początkowa samochodu przekracza 15.000 zł lub 12 miesięcy - gdy wartość początkowa samochodu nie przekracza 15.000 zł.

Przedmiotowej korekty dokonuje się w deklaracji podatkowej za okres rozliczeniowy (miesiąc/kwartał), w którym wycofano samochód z działalności gospodarczej (przekazano go na cele osobiste wspólnika). Kwotę tej korekty należy ustalić proporcjonalnie do pozostałego okresu korekty, liczonego od miesiąca wycofania samochodu.

Pamiętać także należy, że system korekt ma zastosowanie wyłącznie w sytuacji gdy podatnik zakupił pojazd samochodowy i odliczył podatek naliczony, a następnie w okresie korekty dokonał zmian w zakresie jego wykorzystania. Nie będzie on dotyczył zatem czynności wycofania tego samochodu z firmy na cele osobiste wspólnika/jego sprzedaży (czyli czynności podlegającej opodatkowaniu VAT), jeśli z tytułu zakupu przedmiotowego pojazdu spółka odliczyła 100% VAT. W takim bowiem przypadku nie dojdzie do zmiany w zakresie jego wykorzystywania.

Jeśli natomiast - co również nie wynika z pytania - nieodpłatne przekazanie samochodu na cele prywatne wspólnika nastąpi po upływie ww. terminów, to wszelkie zmiany sposobu wykorzystywania pojazdu pozostają bez wpływu na zrealizowane przy jego nabyciu prawo do odliczenia VAT.

Reasumując, jeżeli spółce cywilnej przysługiwało prawo do odliczenia VAT naliczonego od nabycia samochodu osobowego (w całości lub w części), to z tytułu jego nieodpłatnego przekazania wspólnikowi spółka jest zobowiązana do wykazania VAT należnego. Gdyby jednak podatnikowi nie przysługiwało prawo do odliczenia VAT, wówczas czynność taka jest neutralna na gruncie ustawy o VAT, tj. nie powoduje obowiązku wykazania VAT należnego.

W przypadku konieczności opodatkowania takiej czynności podstawą opodatkowania będzie cena nabycia lub koszt wytworzenia towaru, czyli cena zaktualizowana na moment dokonania nieodpłatnego przekazania samochodu osobowego. Wykazując VAT należny z tego tytułu należy zastosować stawkę VAT, jaka byłaby właściwa przy sprzedaży tego samochodu, tj. 23%. Przekazując pojazd wspólnikowi spółki cywilnej należy mieć także na uwadze przepisy w zakresie korekt VAT naliczonego.

2. Prawo do odliczenia VAT przy umowie dzierżawy samochodu

W prowadzonej działalności gospodarczej wykorzystuję samochód osobowy na podstawie umowy dzierżawy. Z tego tytułu ponoszę koszty dzierżawy określone w umowie. Czy mam prawo do odliczenia 50% VAT od wszelkich wydatków związanych z tym pojazdem samochodowym?

Podatnik może, co do zasady, odliczać 50% VAT od wydatków na pojazdy samochodowe (tj. pojazdy o dopuszczalnej masie całkowitej nieprzekraczającej 3,5 tony). Z przepisu art. 86a ust. 2 ustawy o VAT wynika, że do wydatków związanych z pojazdami samochodowymi zalicza się wydatki dotyczące m.in.:

• używania tych pojazdów na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze, związane z tą umową,
• nabycia lub importu paliw silnikowych, oleju napędowego i gazu, wykorzystywanych do napędu tych pojazdów, usług naprawy lub konserwacji tych pojazdów oraz innych towarów i usług związanych z eksploatacją lub używaniem tych pojazdów.

W pytaniu wskazano, że na podstawie umowy dzierżawy podatnik użytkuje na potrzeby działalności samochód osobowy. Tak więc, co do zasady, przysługuje mu prawo do odliczenia 50% kwoty VAT z faktur dokumentujących wszelkie wydatki związane z użytkowaniem tego samochodu.

W tym miejscu warto dodać, że może on odliczać całą kwotę VAT od wydatków związanych z tym samochodem. W myśl bowiem art. 86a ust. 3 pkt 1 lit. a) i ust. 4 ustawy o VAT pełne odliczenie podatku naliczonego od wydatków związanych z pojazdami samochodowymi przysługuje podatnikom, w przypadku gdy pojazdy te są uznawane za wykorzystywane wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika, pod warunkiem że:

• sposób wykorzystywania tych pojazdów przez podatnika, zwłaszcza na określonych przez podatnika zasadach ich używania, dodatkowo potwierdzony prowadzoną ewidencją przebiegu pojazdu, wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub
• konstrukcja tych pojazdów wyklucza ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą lub powoduje, że ich użycie do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą jest nieistotne.

Reasumując, w sytuacji przedstawionej w pytaniu, podatnik ma prawo do odliczenia 50% kwoty VAT naliczonego z otrzymanych faktur dokumentujących wszelkie wydatki związane z użytkowaniem tego samochodu.

Natomiast w celu pełnego odliczenia VAT z tytułu wydatków związanych z tym pojazdem podatnik powinien prowadzić ewidencję przebiegu danego pojazdu i stworzyć regulamin jego użytkowania, które wykluczą użytek na cele niezwiązane z działalnością gospodarczą. Powinien również złożyć w urzędzie skarbowym informację o tym pojeździe (VAT-26). Bez znaczenia jest tu fakt, że samochód wykorzystywany jest na podstawie umowy dzierżawy.

3. Darowizna pojazdu samochodowego

Na podstawie umowy leasingu operacyjnego w prowadzonej działalności gospodarczej wykorzystywałem samochód osobowy. Po zakończeniu tego leasingu w sierpniu 2024 r. wykupiłem ten samochód na cele prywatne. Czy dokonana obecnie darowizna tego samochodu na rzecz brata będzie podlegała opodatkowaniu VAT?

Obowiązujące przepisy ustawy o VAT pozwalają, aby osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą, która użytkuje samochód na podstawie leasingu, po zakończeniu umowy samochód ten wykupiła przeznaczając go na cele firmowe lub prywatne.

Jeżeli w opisywanej sytuacji samochód w sierpniu 2024 r. został przez podatnika wykupiony z leasingu na cele prywatne, to jego późniejsza sprzedaż nie wywołuje żadnych skutków w podatku VAT. Sprzedający nie występuje tu bowiem w roli podatnika VAT, gdyż transakcji dotyczącej przedmiotowego samochodu stanowiącego po przekazaniu jego majątek prywatny będzie dokonywał jako osoba fizyczna. W takim przypadku sprzedaż samochodu nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT.

Takie stanowisko zaprezentował m.in. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 30 czerwca 2025 r., nr 0112-KDIL1-3.4012.444.2025.1.ŁW, w której stwierdził, że: "(...) Mając na uwadze przedstawione we wniosku okoliczności sprawy oraz obowiązujące przepisy prawa podatkowego stwierdzić należy, że w rozpatrywanym przypadku dokonując darowizny pojazdu na rzecz żony nie będzie Pan działał w charakterze podatnika podatku od towarów i usług, a czynność ta nie będzie nosiła znamion działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy.

Z opisu sprawy wynika bowiem, że pojazd po zakończeniu leasingu nie został wprowadzony do ewidencji środków trwałych i od momentu wykupu służył wyłącznie celom prywatnym.

Nie odliczył Pan podatku VAT od faktury wykupu, nie ujmował pojazdu w księgowości działalności gospodarczej i nie ponosił kosztów eksploatacji jako firmowych.

W świetle przedstawionych we wniosku okoliczności uznać należy, że przekaże Pan żonie samochód osobowy w formie darowizny, stanowiący Pana majątek prywatny, korzystając z przysługującego Panu prawa do rozporządzania własnym majątkiem. Skutkiem tego, zamierzona czynność nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług.

Zatem stwierdzić należy, że planowane przez Pana dokonanie na rzecz żony darowizny samochodu, wykupionego z leasingu na cele prywatne, nie będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od towarów i usług. W związku z darowizną tego samochodu nie będzie Pan działał w charakterze podatnika, w rozumieniu art. 15 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, lecz dokona Pan zarządu majątkiem osobistym.

Podsumowując stwierdzić należy, że darowizna na rzecz Pana żony samochodu osobowego, wykupionego po zakończeniu leasingu na cele prywatne, nie będzie podlegała opodatkowaniu podatkiem VAT (...)".

Reasumując, jeżeli Czytelnik dokonał wykupu samochodu z leasingu do majątku prywatnego i nie wykorzystywał tego samochodu w prowadzonej działalności gospodarczej, to jego późniejsza darowizna na rzecz brata nie będzie podlegała opodatkowaniu VAT, gdyż będzie ona stanowić jedynie przejaw zarządu majątkiem osobistym.