Relacja z dyżuru telefonicznego

1. Korekta błędnego numeru faktury

Na fakturze sprzedaży błędnie wpisałam jej numer. Czy powinnam błąd ten skorygować fakturą korygującą czy też mogę wystawić notę korygującą?

Dane, jakie powinna zawierać faktura wymienione zostały w art. 106e ust. 1 ustawy o VAT. W myśl tego przepisu faktura stwierdzająca dokonanie sprzedaży powinna zawierać m.in. datę wystawienia, kolejny numer nadany w ramach jednej lub więcej serii, który w sposób jednoznaczny identyfikuje fakturę, imiona i nazwiska lub nazwy podatnika i nabywcy towarów lub usług oraz ich adresy.

W przypadku stwierdzenia pomyłek czy też błędów w wystawionych fakturach podatnicy mają dwa narzędzia umożliwiające ich poprawienie: fakturę korygującą i notę korygującą.

Przy czym należy zauważyć, że fakturę korygującą wystawia sprzedawca towaru bądź usługi. Nota korygująca, o której mowa w art. 106k ustawy, jest z kolei dokumentem, do którego wystawienia ma prawo wyłącznie nabywca towaru (bądź usługi).

W sytuacji gdy podatnik w wystawionej przez siebie fakturze popełnił błąd w jej numeracji, to może go skorygować jedynie poprzez wystawienie faktury korygującej. Zarówno treść takiej faktury, jak i przypadki, w których jest ona wystawiana, określa art. 106j ustawy o VAT. Z art. 106j ust. 1 pkt 5 tej ustawy wynika, iż fakturę korygującą wystawia się również w przypadku stwierdzenia pomyłki w jakiejkolwiek pozycji faktury.

Zatem uznać należy, iż faktury korygujące mogą służyć do poprawiania wszystkich elementów faktury pierwotnej, tj. nie tylko danych liczbowych, ale również elementów identyfikujących strony transakcji, daty jej zawarcia, numeru dokumentu itd.

2. Nieruchomość w spisie z natury

W prowadzonej działalności zajmuję się budową i następnie sprzedażą domów mieszkalnych. Sprzedaż gotowych domów opodatkowuję 8% stawką VAT. Materiały służące do budowy, jakie nabywałem opodatkowane były w większości 23% stawką VAT. Od dokonywanych zakupów odliczałem VAT naliczony. Zamierzam zlikwidować działalność gospodarczą. Na dzień likwidacji działalności pozostał mi jeden wybudowany dom, którego nie sprzedałem. Czy muszę go ująć w spisie z natury? Jeśli tak, to jaką stawkę VAT należy zastosować?

Podstawowa stawka VAT na sprzedaż towarów i usług wynosi 23%. Obniżoną do 8% stawkę VAT stosuje się na mocy art. 41 ust. 12 pkt 1 ustawy o VAT do dostawy, budowy, remontu, modernizacji, termomodernizacji lub przebudowy obiektów budowlanych lub ich części zaliczonych do budownictwa objętego społecznym programem mieszkaniowym.

Przez budownictwo objęte społecznym programem mieszkaniowym rozumie się, w myśl art. 41 ust. 12a ww. ustawy:

• obiekty budownictwa mieszkaniowego lub ich części, z wyłączeniem lokali użytkowych,
• lokale mieszkalne w budynkach niemieszkalnych sklasyfikowanych w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 12, oraz
• obiekty sklasyfikowane w PKOB w klasie ex 1264 - wyłącznie budynki instytucji ochrony zdrowia świadczących usługi zakwaterowania z opieką lekarską i pielęgniarską, zwłaszcza dla ludzi starszych i niepełnosprawnych, a także
• mikroinstalację, o której mowa w art. 2 pkt 19 ustawy z dnia 20 lutego 2015 r. o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2024 r. poz. 1361 ze zm), funkcjonalnie z nimi związaną, z zastrzeżeniem art. 41 ust. 12b.

Z kolei obiekty budownictwa mieszkaniowego zostały zdefiniowane w art. 2 pkt 12 ustawy o VAT jako budynki mieszkalne stałego zamieszkania sklasyfikowane w Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych w dziale 11, gdzie wskazano następujące budynki mieszkalne:

• symbol PKOB 111 - budynki mieszkalne jednorodzinne,
• symbol PKOB 112 - budynki o dwóch mieszkaniach i wielomieszkaniowe,
• symbol PKOB 113 - budynki zbiorowego zamieszkania - klasa ta obejmuje m.in. budynki zbiorowego zamieszkania, w tym domy mieszkalne dla ludzi starszych, studentów, dzieci i innych grup społecznych, np. domy opieki społecznej, hotele robotnicze, internaty i bursy szkolne, domy studenckie, domy dziecka, domy dla bezdomnych itp.

Jeżeli podatnik w sytuacji przedstawionej w pytaniu dokonuje sprzedaży gotowych domów mieszkalnych, to sprzedaż ta opodatkowana jest stawką preferencyjną w wysokości 8%.

Czynny podatnik, który zamierza zlikwidować prowadzoną działalność gospodarczą musi pamiętać o obowiązku wynikającym z art. 14 ust. 5 ustawy o VAT w związku z art. 14 ust. 1. Oznacza to, że na dzień zaprzestania wykonywania czynności opodatkowanych musi on sporządzić spis z natury towarów. Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają bowiem towary własnej produkcji oraz towary, które po nabyciu nie były przedmiotem dostawy, a przy nabyciu których podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Spis obejmuje zarówno towary handlowe, jak i środki trwałe czy też wyposażenie, przy nabyciu których podatnikowi przysługiwało prawo do odliczenia VAT. Z art. 14 ustawy wynika, że nie ma znaczenia okoliczność, czy środki trwałe zostały zamortyzowane oraz to, czy elementy wyposażenia są obecnie niewielkiej wartości. Informację o dokonanym spisie z natury podatnik musi złożyć nie później niż w dniu złożenia deklaracji podatkowej składanej za okres obejmujący dzień zaprzestania wykonywania czynności podlegających opodatkowaniu.

Podstawą opodatkowania towarów objętych spisem - stosownie do art. 14 ust. 8 w związku z art. 29a ust. 2 ustawy o VAT - jest cena nabycia towarów lub towarów podobnych, a gdy nie ma ceny nabycia - koszt wytworzenia, określone w momencie dostawy tych towarów. W praktyce przyjmuje się, że jest to cena rynkowa towaru netto na dzień zaprzestania wykonywania działalności.

Ponieważ w sytuacji przedstawionej w pytaniu podatnik przy budowie domu mieszkalnego przeznaczonego do sprzedaży odliczał VAT naliczony od dokonywanych na ten cel zakupów towarów i usług, dom ten, jeżeli do dnia zakończenia działalności nie został sprzedany, powinien zostać ujęty w spisie z natury sporządzanym na dzień zaprzestania wykonywania czynności opodatkowanych. Podlega on opodatkowaniu podatkiem VAT według stawki właściwej dla tej nieruchomości, czyli według 8% stawki VAT. Dla ustalenia stawki VAT w tym przypadku nie ma znaczenia fakt, że dokonywane wcześniej zakupy towarów i usług służące wybudowaniu nieruchomości, opodatkowane były w większości stawką podstawową. Przy ustalaniu stawki VAT odnoszącej się do towaru czy usługi bierze się bowiem pod uwagę ostateczny przedmiot sprzedaży (w tym przypadku dom mieszkalny).

Podsumowując, likwidując działalność gospodarczą podatnik musi ująć w spisie z natury towary, które nie zostały sprzedane, a przy nabyciu których odliczył VAT naliczony. Zatem w spisie z natury ująć należy wybudowany przez podatnika dom mieszkalny, który nie został sprzedany do czasu zakończenia działalności, a podatnik odliczał VAT naliczony przy jego budowie. W stosunku do ww. budynku należy zastosować 8% stawkę podatku VAT.

3. Faktura wystawiona w systemie VAT marża a odliczenie VAT

Na potrzeby działalności opodatkowanej VAT kupiliśmy używany samochód osobowy. Otrzymaliśmy fakturę "procedura marży - towary używane" na kwotę 36.000 zł. Czy z takiej faktury będziemy mogli odliczyć 50% VAT?

Zgodnie z ogólną zasadą określoną w art. 86 ust. 1 ustawy o VAT, podatnikowi przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego w takim zakresie, w jakim nabywane towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych.

Z kolei w myśl art. 86a ust. 1 ustawy o VAT, podatnik wykorzystujący do działalności gospodarczej pojazdy samochodowe ma prawo do odliczenia 50% kwoty VAT wynikającego z faktur dokumentujących wydatki związane z tymi pojazdami. Przy czym ograniczenie to stosuje się do wydatków dotyczących pojazdów samochodowych tylko w sytuacji, gdy są one używane zarówno do celów związanych z opodatkowaną działalnością gospodarczą, jak i do celów prywatnych, czyli tzw. celów mieszanych. Natomiast prawo do odliczenia 100% kwoty VAT z faktur dokumentujących wydatki związane z samochodem osobowym przysługuje, gdy pojazd ten wykorzystywany jest wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika.

Otrzymując fakturę w systemie marża, nabywcy nie mają niestety możliwości odliczenia podatku VAT. Fakturę taką wystawiają m.in. podatnicy dokonujący dostawy towarów używanych, dla których podstawą opodatkowania jest marża. Wynika to z art. 120 ustawy o VAT. Ta szczególna procedura rozliczania podatku VAT polega na tym, że podstawą opodatkowania jest różnica pomiędzy kwotą sprzedaży a kwotą nabycia towarów, pomniejszona o kwotę podatku. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 15 maja 2025 r., nr 0112-KDIL1-3.4012.250.2025.3.KK w tym zakresie wyjaśnił: "(...) podstawą opodatkowania przy sprzedaży przez Pana towaru używanego (samochodu) jest różnica między całkowitą kwotą, którą ma zapłacić nabywca tego towaru, a kwotą nabycia (kwotą należną pierwotnemu sprzedawcy samochodu zapłaconą przez Pana), pomniejszona o kwotę podatku od towarów i usług. Przy czym przy określaniu kwoty nabycia powinien Pan uwzględnić tylko kwotę wynikającą z faktury za zakup samochodu bez uwzględnienia kwot wynikających z faktur za obsługę dokumentów, obsługę auta, opłatę aukcyjną oraz za transport pojazdu, które są należne innemu podmiotowi, a nie pierwotnemu sprzedawcy samochodu. Tym samym, do kwoty nabycia samochodu nie może Pan zaliczyć kwot wynikających z faktur za obsługę dokumentów, obsługę auta, opłatę aukcyjną oraz za transport pojazdu (...)".

Faktura wystawiona w systemie VAT marża jest dokumentem bardziej uproszczonym w porównaniu do zwykłej faktury. Zgodnie z art. 106e ust. 3 ustawy o VAT w przypadku dostawy towarów używanych, dla których podstawę opodatkowania stanowi marża, faktura powinna zawierać wyłącznie dane określone w art. 106e ust. 1 pkt 1-8 i 15-17 ustawy, a także odpowiednio wyrazy "procedura marży - towary używane". Nie zawiera ona zatem ceny jednostkowej netto, wartości sprzedaży netto, stawki VAT, sumy wartości sprzedaży z podziałem na stawki, kwoty podatku od sumy wartości sprzedaży netto.

Ponadto podatnicy uprawnieni do stosowania szczególnej procedury rozliczania VAT nie mają obowiązku wyszczególniać na fakturze swojej marży. Wpisują w niej wyłącznie kwotę należności ogółem.

W związku z tym, że faktura, o której mowa w pytaniu, nie zawiera wyszczególnionej kwoty VAT, podatnik nie ma prawa do odliczenia VAT od zakupu samochodu.

4. Obowiązek podatkowy przy wpłacie zaliczki

Pod koniec lipca br. otrzymaliśmy na rachunek bankowy zaliczkę na poczet dostawy towaru. Fakturę wystawiliśmy w sierpniu. Kiedy powstał obowiązek podatkowy od tej zaliczki?

Obowiązek podatkowy w podatku VAT powstaje generalnie z chwilą dokonania dostawy towarów lub wykonania usługi. Jeżeli jednak przed tym terminem otrzymano całość lub część zapłaty, m.in. zaliczkę - obowiązek podatkowy powstaje z chwilą jej otrzymania w odniesieniu do otrzymanej kwoty (art. 19a ust. 1 i 8 ustawy o VAT).

Podatnik, który otrzymał zaliczkę, co do zasady, ma obowiązek wystawić fakturę zaliczkową. Należy ją sporządzić nie później niż 15. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymano zaliczkę. Fakturę zaliczkową można również wystawić przed otrzymaniem zaliczki, jednak nie wcześniej niż 60 dni przed tym terminem. Kwestie te reguluje art. 106i ust. 2 i ust. 7 ustawy o VAT.

Reasumując, obowiązek podatkowy w sytuacji przedstawionej w pytaniu powstał w lipcu 2025 r. - z chwilą otrzymania zaliczki. Wystawienie faktury zaliczkowej w sierpniu pozostaje bez wpływu dla momentu powstania obowiązku podatkowego.