Obciążenia składkowe wynagrodzenia pracownika młodocianego

Czy od wynagrodzenia pracownika młodocianego - ucznia pierwszej klasy szkoły branżowej należy rozliczać wszystkie składki ZUS? Nadmieniamy, że jego wynagrodzenie zostało określone w stawce najniższej wynikającej z rozporządzenia w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania.

Osoba zatrudniona na podstawie umowy o pracę, w tym w celu przygotowania zawodowego, podlega obligatoryjnie ubezpieczeniom społecznym wszystkich ryzyk i ubezpieczeniu zdrowotnemu (art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1, art. 12 ust. 1 ustawy o sus i art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy zdrowotnej). Zgłoszenia do przedmiotowych ubezpieczeń dokonuje się na druku ZUS ZUA, z kodem tytułu ubezpieczenia rozpoczynającym się cyframi 01 20.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracownika stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy (art. 18 ust. 1 w zw. z art. 4 pkt 9 i art. 20 ust. 1 ustawy o sus). W przychodzie tym nie uwzględnia się wynagrodzenia chorobowego i zasiłków (art. 18 ust. 2 ustawy o sus) oraz rodzajów przychodów wymienionych w rozporządzeniu składkowym. Do ustalenia podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe tych osób, z tym że m.in. w tej podstawie uwzględnia się wynagrodzenie chorobowe oraz pomniejsza się ją o kwoty składek na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika (art. 81 ust. 1, 5, 6 ustawy zdrowotnej).

Młodocianemu w okresie nauki zawodu przysługuje wynagrodzenie obliczane w stosunku procentowym do przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale, obowiązującego od pierwszego dnia następnego miesiąca po ogłoszeniu przez Prezesa GUS w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski". Tak stanowi § 19 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 28 maja 1996 r. w sprawie przygotowania zawodowego młodocianych i ich wynagradzania (Dz. U. z 2018 r. poz. 2010 z późn. zm.), dalej rozporządzenia.

Stosunek procentowy ww. wynagrodzenia, w pierwszym roku nauki lub klasie I branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole, wynosi nie mniej niż 8%.

Zwracamy uwagę! Od 1 września 2025 r. nastąpiła zmiana minimalnych stawek wynagrodzenia przysługującego pracownikowi młodocianemu. W pierwszym roku nauki lub klasie I branżowej szkoły I stopnia w przypadku młodocianego realizującego dokształcanie teoretyczne w tej szkole nie może być ono niższe niż 699,89 zł. Taka stawka obowiązuje we wrześniu, w październiku i w listopadzie 2025 r. (od 1 grudnia 2025 r. ulegnie ona zmianie).

Młodociany z pytania będzie wynagradzany na poziomie minimalnym, zatem pracodawca nie będzie opłacał za niego składek na Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy. Składki na te Fundusze są opłacane przez pracodawcę od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia) wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. Tak wynika z art. 259 ust. 1 pkt 1 lit. a ustawy z dnia 20 marca 2025 r. o rynku pracy i służbach zatrudnienia (Dz. U. poz. 620) i art. 4 ust. 1 ustawy z dnia 23 października 2018 r. o Funduszu Solidarnościowym (Dz. U. z 2024 r. poz. 1848).

Pracodawca objęty przepisami ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2025 r. poz. 433 ze zm.) opłaca za pracownika młodocianego składkę na FGŚP. Składkę tę, zgodnie z art. 29 ust. 1 tej ustawy, ustala się od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia).

Przychody ze stosunku pracy otrzymane przez pracownika młodocianego nie podlegają opodatkowaniu na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 lit. a ustawy o pdof. Powołany przepis ma zastosowanie do przychodów podatnika, do ukończenia przez niego 26. roku życia, do wysokości nieprzekraczającej w roku podatkowym kwoty 85.528 zł.

Jeżeli podstawę obliczenia składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowi przychód ubezpieczonego wolny od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o pdof, od którego płatnik nie oblicza zaliczki na ten podatek, składkę na ubezpieczenie zdrowotne płatnik, o którym mowa w art. 85 ust. 1-13 ustawy zdrowotnej (m.in. pracodawca), oblicza zgodnie z przepisami art. 79 i 81 ustawy zdrowotnej, czyli w wysokości 9% podstawy wymiaru. Tak wynika z art. 83 ust. 3 pkt 1 ustawy zdrowotnej. Przy czym przy ustalaniu tej składki stosuje się art. 83 ust. 2a ustawy zdrowotnej, w myśl którego, w przypadku gdy składka na ubezpieczenie zdrowotne obliczona od przychodu wolnego od podatku dochodowego na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 148 ustawy o pdof jest wyższa od kwoty ustalonej zgodnie z art. 83 ust. 2b ustawy zdrowotnej, którą płatnik obliczyłby, gdyby przychód ubezpieczonego nie był zwolniony od podatku dochodowego na podstawie tego przepisu, składkę obliczoną za poszczególne miesiące obniża się do wysokości tej kwoty. Kwotę, o której mowa w poprzednim zdaniu, stanowi zaliczka na podatek dochodowy, obliczona zgodnie z przepisami ustawy o pdof w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2021 r. (tj. stawka podatku w wysokości 17%, kwota zmniejszająca zaliczkę na podatek dochodowy w wysokości 43,76 zł).

Przyjmujemy, że pracownik młodociany w pierwszym roku nauki za wrzesień 2025 r. uzyska wynagrodzenie w wysokości 699,89 zł. Od tego wynagrodzenia stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracodawca obliczy i pobierze ze środków młodocianego składki w łącznej wysokości 95,96 zł, w tym:

• składkę na ubezpieczenie emerytalne w wysokości 68,31 zł (699,89 zł x 9,76%),
• składkę na ubezpieczenia rentowe w wysokości 10,50 zł (699,89 zł x 1,5%),
• składkę na ubezpieczenie chorobowe w wysokości 17,15 zł (699,89 zł x 2,45%).

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne będzie stanowiła kwota 603,93 zł (699,89 zł - 68,31 zł - 10,50 zł - 17,15 zł).

Wariant 1 - zakładamy, że pracownikowi przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodów (250 zł) i złożył pracodawcy oświadczenie upoważniające go do obniżania zaliczki na podatek dochodowy o kwotę zmniejszającą podatek w wysokości 300 zł.

Wyliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 54,35 zł (603,93 zł x 9%) i jest wyższa od hipotetycznej zaliczki na podatek dochodowy obliczonej zgodnie z przepisami ustawy o pdof w brzmieniu obowiązującym na dzień 31 grudnia 2021 r., która wynosi 16,42 zł (699,89 zł - 250 zł - 95,96 zł = 354 zł, po zaokrągleniu; 354 zł x 17% - 43,76 zł = 16,42 zł). Zatem na podstawie art. 83 ust. 2a ustawy zdrowotnej wyliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości 54,35 zł została obniżona do kwoty 16,42 zł. Pracodawca wypłaci pracownikowi 587,51 zł (699,89 zł - 95,96 zł - 16,42 zł).

Wariant 2 - zakładamy, że pracownikowi przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodów (250 zł) i nie złożył pracodawcy oświadczenia upoważniającego go do pomniejszenia zaliczki na podatek dochodowy o kwotę zmniejszającą podatek.

W tym przypadku nie ma zastosowania art. 83 ust. 2a ustawy zdrowotnej, gdyż wyliczona składka na ubezpieczenie zdrowotne - 54,35 zł (603,93 zł x 9%) jest niższa od hipotetycznej zaliczki na podatek dochodowy, która wynosi 60,18 zł (699,89 zł - 250 zł - 95,96 zł = 354 zł, po zaokrągleniu; 354 zł x 17% = 60,18 zł). Pracodawca wypłaci pracownikowi 549,58 zł (699,89 zł - 95,96 zł - 54,35 zł).