Ujawnianie informacji niefinansowych oraz podniesienie progów definiujących kategorie poszczególnych jednostek

PROJEKT USTAWY

Na stronie internetowej Kancelarii Prezesa Rady Ministrów https://www.gov.pl/web/premier w zakładce O Radzie Ministrów/Wykaz prac legislacyjnych i programowych Rady Ministrów zamieszczono informację o projekcie ustawy o zmianie ustawy o rachunkowości oraz niektórych innych ustaw (numer z wykazu prac legislacyjnych rządu: UC14). Na dzień oddania niniejszej publikacji do druku treść projektu nie została udostępniona.

Celem projektowanej regulacji jest implementacja do krajowego porządku prawnego:

• dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2022/2464 z dnia 14 grudnia 2022 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (UE) nr 537/2014, dyrektywy 2004/109/WE, dyrektywy 2006/43/WE oraz dyrektywy 2013/34/UE w odniesieniu do sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Dz. Urz. UE L 322 z 16.12.2022 r.), zwanej dalej dyrektywą 2022/2464,
• dyrektywy delegowanej Komisji (UE) 2023/2775 z dnia 17 października 2023 r. zmieniającej dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2013/34/UE w odniesieniu do dostosowania kryteriów wielkości przedsiębiorstwa dla mikro-, małych, średnich i dużych jednostek lub grup (Dz. Urz. UE L z 21.12.2023 r.), zwanej dalej dyrektywą delegowaną.

Konsekwencją przyjęcia dyrektywy 2022/2464 oraz dyrektywy delegowanej jest potrzeba ich wdrożenia do krajowego porządku prawnego poprzez dokonanie odpowiednich zmian w ustawie o rachunkowości, ustawie o biegłych rewidentach, firmach audytorskich oraz nadzorze publicznym oraz ustawie o Krajowym Rejestrze Sądowym.

Przepisy dyrektywy 2022/2464 stanowią kolejny krok na drodze rozwoju sprawozdawczości informacji niefinansowych, zwanej obecnie sprawozdawczością przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Kluczowym celem dyrektywy 2022/2464 jest zapewnienie, aby większa grupa przedsiębiorstw raportowała istotne, porównywalne i wiarygodne informacje na temat zrównoważonego rozwoju - w większym stopniu użyteczne dla inwestorów i innych interesariuszy. Jest to m.in. niezbędne do realizacji celu, jakim jest zmiana przepływu kapitałów w kierunku finansowania przedsiębiorstw rozwijających się w sposób zrównoważony lub dążących do takiej transformacji. Zmiany prawne w tym zakresie wpisują się w szersze działania mające na celu przekształcenie UE w nowoczesną, oszczędną i konkurencyjną gospodarkę o zerowym poziomie emisji gazów cieplarnianych netto do 2050 r.

Wdrożenie zmian dotyczących dyrektywy 2022/2464 do prawa krajowego wymaga wprowadzenia do ustawy o rachunkowości zmian dotyczących sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju, w tym:

1) rozszerzenia zakresu jednostek zobowiązanych do raportowania - obowiązkiem zostaną objęte: wszystkie duże jednostki, jednostki będące jednostką dominującą dużej grupy kapitałowej, małe i średnie jednostki dopuszczone do obrotu na rynku regulowanym (z wyłączeniem notowanych mikroprzedsiębiorstw) oraz spełniające określone warunki i kryteria wielkości jednostki zależne i oddziały z siedzibą w państwie członkowskim UE, których odpowiednio jednostka dominująca najwyższego szczebla lub jednostka samodzielna podlega przepisom prawa państwa trzeciego, a jej przychód netto ze sprzedaży wygenerowany w UE przekracza 150 mln EUR,

2) ujednolicenia rodzaju standardu raportowania - nastąpi odejście od dotychczasowej dowolności w wyborze standardów raportowania na rzecz obowiązkowo stosowanych Europejskich Standardów Sprawozdawczości Zrównoważonego Rozwoju,

3) poszerzenia zakresu raportowanych informacji - informacje na temat kwestii zrównoważonego rozwoju z obszaru środowiskowego, społecznego (w tym praw człowieka) oraz ładu korporacyjnego będą bardziej szczegółowe niż dotychczas,

4) uregulowania formy oraz miejsca raportowania - informacje będą prezentowane obowiązkowo w odrębnej sekcji w ramach sprawozdania z działalności jednostki,

5) wprowadzenia weryfikacji sprawozdawczości zrównoważonego rozwoju - zostanie wprowadzona obowiązkowa atestacja raportowanych informacji przez biegłych rewidentów,

6) zdigitalizowania sprawozdania - sprawozdania z działalności jednostek raportujących informacje o zrównoważonym rozwoju będą obowiązkowo sporządzane w formacie XHTML, a odrębna sekcja na temat zrównoważonego rozwoju oznakowana będzie w formacie in-line XBRL, co ma ułatwić maszynowy odczyt i analizę danych na temat zrównoważonego rozwoju.

Dyrektywa delegowana podnosi co do zasady o 25% progi finansowe definiujące poszczególne kategorie jednostek (mikro, małe, średnie i duże jednostki). Przynależność do danej kategorii jednostek ma bezpośredni wpływ m.in. na możliwość (bądź jej brak) korzystania z uproszczeń przewidzianych dyrektywą o rachunkowości (dyrektywa 2013/34/UE), czy na obowiązek (lub jego brak) badania sprawozdań finansowych. Podniesienie ww. progów jest odpowiedzią na wysoką inflację występującą w UE w 2021 r. i 2022 r. Ma ono na celu uniknięcie sytuacji, w której w wyniku inflacji mikro oraz małe i średnie jednostki podlegałyby w sposób niezamierzony nadmiernie obciążającym wymogom mającym zastosowanie do dużych jednostek.

W związku z powyższym - w ustawie o rachunkowości zaproponowano:

1) podniesienie o 25% progów definiujących poszczególne kategorie jednostek,

2) podniesienie o 25% progów określających obowiązek poddania badaniu sprawozdania finansowego.

W projekcie zaproponowano również zmiany w ustawie o rachunkowości mające na celu aktualizację, ujednolicenie i uproszczenie przepisów w zakresie ułatwień ewidencyjnych i prezentacyjnych polegające na:

1) podniesieniu o 25% progów wysokości przychodów netto ze sprzedaży, których przekroczenie powoduje obowiązek prowadzenia ksiąg rachunkowych i stosowania ustawy o rachunkowości,

2) podniesieniu o 25% progów wysokości kryteriów przychodów netto ze sprzedaży oraz sumy aktywów bilansu, których spełnienie umożliwia jednostkom stosowanie niektórych uproszczeń., tj.:

• klasyfikowania umów leasingu finansowego według kryteriów określonych przepisami prawa podatkowego, a nie ustawy o rachunkowości,
• zaniechania tworzenia rezerw i aktywów z tytułu odroczonego podatku dochodowego,
• stosowania do wyceny instrumentów finansowych wyłączenie przepisów ustawy o rachunkowości zamiast przepisów rozporządzenia w sprawie instrumentów finansowych,
• stosowania uproszczonego sposobu obliczania kosztu wytworzenia produktu,

3) bardziej czytelnym zdefiniowaniu jednostki mikro i małej oraz określeniu warunków uzyskiwania i utraty statusu takich jednostek w słowniczku ustawy zamiast dotychczasowych przepisów w art. 3 ust. 1a-1d; po zmianie jednostkę mikro i małą określać będą jedynie wielkości progowe, tj. przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów, suma aktywów bilansu oraz średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty; jednocześnie jednostki określone w obecnym art. 3 ust. 1a pkt 2, jak np. związki zawodowe, pomimo wyłączenia z definicji jednostek mikro, będą mogły nadal korzystać z uproszczeń na dotychczasowych zasadach,

4) ujednoliceniu zakresu pojęcia przychodów netto ze sprzedaży (odpowiednie usunięcie z tej kategorii materiałów i przychodów z operacji finansowych),

5) zapisaniu wprost, że jednostki mikro i małe nie są objęte obowiązkiem sporządzania zestawienia zmian w kapitale oraz rachunku przepływów pieniężnych.