Etapy ustalania kosztu wytworzenia produktów przy uwzględnieniu niewykorzystanych zdolności produkcyjnych
Źródło:
Zeszyty Metodyczne Rachunkowości nr 5 (605) z dnia 01.03.2024, strona 51
W celu prawidłowego ustalenia kosztu wytworzenia poszczególnych produktów należy im przypisać bezpośrednie koszty produkcji, zmienne pośrednie koszty produkcji oraz uzasadnioną część stałych pośrednich kosztów produkcji. Przy rozliczaniu kosztów pośrednich produkcji na produkty stosuje się odrębne stawki dla kosztów zmiennych i kosztów stałych. Z uwagi na trudności ustalenia kosztów pośrednich rzeczywiście poniesionych w podziale na zmienne i stałe, KSR nr 13 zaleca przypisywanie produktom kosztów pośrednich produkcji w wysokości kosztów planowanych. Przy czym w przypadku stosowania kosztów planowanych, w celu ustalenia rzeczywistego kosztu wytworzenia produktu (produktów), rozliczenia wymagają różnice pomiędzy kosztami planowanymi i kosztami rzeczywiście poniesionymi (odchylenia). KSR nr 13 wskazuje etapy ustalania kosztu wytworzenia w zależności od doboru kosztów pośrednich.
| Etap | Ustalanie kosztu wytworzenia, przy uwzględnieniu niewykorzystanych zdolności produkcyjnych, gdy: | ||
| produktowi przypisuje się koszty bezpośrednie w wysokości rzeczywiście poniesionej oraz koszty pośrednie produkcji w wysokości planowanej | produktowi przypisuje się koszty bezpośrednie i koszty pośrednie produkcji w wysokości planowanej | ustala się normalne zdolności produkcyjne dla poszczególnych zasobów generujących koszty stałe | |
| I | Ustalenie stawek planowanych zmiennych kosztów pośrednich produkcji mpk* | Ustalenie planowanych kosztów bezpośrednich poszczególnych produktów | Ustalenie rzeczywistych kosztów bezpośrednich poszczególnych produktów |
| II | Ustalenie normalnych zdolności produkcyjnych dla mpk | Ustalenie stawek planowanych zmiennych pośrednich kosztów produkcji | Ustalenie stawek planowanych pośrednich kosztów zmiennych mpk - zasobów |
| III | Ustalenie stawek planowanych stałych kosztów pośrednich produkcji mpk dla normalnego wykorzystania zdolności produkcyjnych | Ustalenie normalnych zdolności produkcyjnych dla mpk | Ustalenie normalnego poziomu zdolności produkcyjnych dla poszczególnych mpk - zasobów powodujących powstanie kosztów stałych |
| IV | Ustalenie kosztów niewykorzystanych zdolności produkcyjnych mpk na podstawie informacji o planowanych stałych kosztach pośrednich produkcji i wielkości niewykorzystanych w okresie zdolnościach produkcyjnych | Ustalenie stawek planowanych stałych pośrednich kosztów produkcji mpk dla normalnego wykorzystania zdolności produkcyjnych | Ustalenie planowanych stawek kosztów zasobów powodujących, powstanie kosztów stałych przy normalnym wykorzystaniu zdolności produkcyjnych |
| V | Ustalenie rzeczywistych kosztów bezpośrednich poszczególnych produktów | Ustalenie kosztów niewykorzystanych zdolności produkcyjnych mpk na podstawie informacji o planowanych stałych kosztach pośrednich produkcji i wielkości niewykorzystanych zdolności produkcyjnych | Ustalenie rzeczywistego wykorzystania mpk - zasobów powodujących powstanie kosztów stałych |
| VI | Ustalenie jednostkowego kosztu wytworzenia produktu (produktów) obejmującego rzeczywiste koszty bezpośrednie oraz planowane stawki zmiennych i stałych kosztów pośrednich produkcji poszczególnych mpk | Ustalenie jednostkowego planowanego kosztu wytworzenia produktu (produktów) obejmującego planowane koszty bezpośrednie oraz planowane stawki zmiennych i stałych kosztów pośrednich produkcji po szczególnych mpk | Ustalenie kosztów niewykorzystanych zdolności produkcyjnych na podstawie informacji o planowanych stałych kosztach zasobów powodujących powstanie kosztów stałych i wielkości niewykorzystanych zdolności produkcyjnych |
| VII | Ustalenie rzeczywistych kosztów pośrednich produkcji mpk | Ustalenie kosztów rzeczywistych | Ustalenie jednostkowego kosztu wytworzenia produktu (produktów) obejmującego rzeczywiście poniesione koszty bezpośrednie oraz planowane stawki zmiennych i stałych kosztów pośrednich produkcji |
| VIII | Ustalenie różnic pomiędzy planowanymi i rzeczywistymi kosztami pośrednimi produkcji (odchyleń od kosztów planowanych) | Ustalenie różnic pomiędzy planowanymi a rzeczywistymi kosztami (odchyleń od kosztów planowanych) | Ustalenie różnic pomiędzy planowanymi i rzeczywistymi kosztami pośrednimi (odchyleń od kosztów planowanych) |
| IX | Rozliczenie odchyleń od kosztów planowanych przypadających na niewykorzystane zdolności produkcyjne oraz wytworzone produkty | Rozliczenie odchyleń od kosztów planowanych przypadających na niewykorzystane zdolności produkcyjne oraz wytworzone produkty | Rozliczenie odchyleń od kosztów planowanych przypadających na niewykorzystane zdolności produkcyjne oraz wytworzone produkty |
| X | Ustalenie rzeczywistego kosztu wytworzenia sprzedanych produktów i wartości zapasu produktów; na tym etapie określamy odchylenia od kosztów planowanych przypadające na produkty sprzedane i zapas produktów | Rozliczenie odchyleń od kosztów planowanych między produkty sprzedane i zapas oraz na ustalenie rzeczywistych kosztów wytworzenia produktów sprzedanych i zapasu produktu | Rozliczenie odchyleń od kosztów planowanych między produkty sprzedane i zapas oraz na ustalenie rzeczywistych kosztów wytworzenia produktów sprzedanych i zapasu produktu |
| * mpk - miejsce powstania kosztów |
