Odpowiedzi na pytania Czytelników

3.1. Zakup nieruchomości - VAT czy PCC?

Kupiliśmy nieruchomość - budynek użytkowy. Sprzedawca poinformował nas, że jeżeli do wartości transakcji doliczy VAT, to nie zapłacimy PCC. Czy to stanowisko jest prawidłowe?

Sprzedaż nieruchomości - zwolnienie z VAT

Sprzedaż budynku, budowli lub ich części jest zwolniona z VAT, jeżeli m.in. następuje po upływie dwóch lat od tzw. pierwszego zasiedlenia (art. 43 ust. 1 pkt 10 ustawy o VAT).

Pierwsze zasiedleniu to oddanie do użytkowania pierwszemu nabywcy lub użytkownikowi lub rozpoczęcie użytkowania na potrzeby własne budynków, budowli lub ich części, po ich:

a) wybudowaniu lub

b) ulepszeniu, jeżeli wydatki poniesione na ulepszenie, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym, stanowiły co najmniej 30% wartości początkowej.

Co istotne - podatnik może zrezygnować z ww. zwolnienia z VAT i wybrać opodatkowanie dostawy budynku, budowli lub ich części, pod warunkiem że dwie strony transakcji:

1) są zarejestrowani jako podatnicy VAT czynni;

2) złożą przed dniem dokonania dostawy budynku (budowli itp.) właściwemu dla ich nabywcy naczelnikowi urzędu skarbowego lub w akcie notarialnym, do zawarcia którego dochodzi w związku z dostawą tych obiektów, zgodne oświadczenie, że wybierają opodatkowanie transakcji.

Oświadczenie, o którym mowa w pkt 2, musi również zawierać:

1) imiona i nazwiska lub nazwę, adresy oraz numery identyfikacji podatkowej dokonującego dostawy oraz nabywcy,

2) planowaną datę zawarcia umowy dostawy budynku (budowli itp.) - jeżeli oświadczenie nie jest składane w akcie notarialnym,

3) adres budynku (budowli itp.).

Powyższe wynika z art. 43 ust. 10-11 ustawy o VAT.

Są także inne zwolnienia z VAT, które mogą być stosowane do sprzedaży nieruchomości, ale te kwestie tu pomijamy. Zakładamy bowiem, że w sytuacji wskazanej w pytaniu sprzedawca wybrał opodatkowanie transakcji na podstawie ww. regulacji, rezygnując tym samym ze zwolnienia z VAT.

Obowiązek zapłaty PCC

Umowa sprzedaży nieruchomości generalnie podlega opodatkowaniu PCC. Obowiązek zapłaty podatku ciąży na kupującym.

Ustawa z dnia 9 września 2000 r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 170 ze zm.) przewiduje jednak pewne wyłączenia i zwolnienia od tego podatku. Przykładowo, na podstawie art. 2 pkt 4 lit. a) i b) ww. ustawy, nie podlegają podatkowi czynności cywilnoprawne (inne niż umowa spółki i jej zmiany):

a) w zakresie, w jakim są opodatkowane podatkiem od towarów i usług (z nieistotnym tu wyjątkiem dotyczącym lokali mieszkalnych),

b) jeżeli przynajmniej jedna ze stron jest zwolniona od podatku od towarów i usług z tytułu dokonania tej czynności, z wyjątkiem m.in. umów sprzedaży i zamiany, których przedmiotem jest nieruchomość lub jej część albo prawo użytkowania wieczystego itp.

Odnosząc się do powyższych regulacji Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 16 stycznia 2024 r., nr 0111-KDIB2-3.4014.452.2023.6.BZ, uznał:

"(...) o wyłączeniu z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych nie decyduje okoliczność, że strony tej umowy posiadają generalnie status podatnika podatku od towarów i usług, lecz wyłącznie fakt, że dana czynność (ta konkretna) jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub przynajmniej jedna ze stron tej czynności jest z tego podatku zwolniona (z zastrzeżeniem wyjątków określonych w art. 2 pkt 4 lit. a) i b) ww. ustawy).

Jednocześnie podkreślić należy, że z treści cytowanego przepisu (lit. a) wynika, że wyłączona z opodatkowania podatkiem od czynności cywilnoprawnych jest czynność tylko w takim zakresie, w jakim jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług (z zastrzeżeniem wyjątku). Zatem czynność (np. umowa sprzedaży) w tej części, w której nie podlega regulacji w zakresie podatku od towarów i usług, bo nie jest traktowana dla celów podatku od towarów i usług jako dostawa lub świadczenie usługi, będzie podlegać opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych. (...)"

Z pytania wynika, że sprzedawca zamierza zrezygnować ze zwolnienia z VAT i opodatkować sprzedaż budynku (zakładamy, że spełnione będą warunki do takiego postępowania, tj. m.in. nabywca zgodzi się na powyższe składając stosowne oświadczenie). Skoro więc transakcja będzie podlegała faktycznemu opodatkowaniu VAT, to zastosowanie znajdzie ww. wyłączenie z opodatkowania PCC (zawarte w art. 2 pkt 4 lit. a) ustawy o PCC). Na nabywcy nie będzie więc ciążył obowiązek zapłaty PCC.

3.2. Leasing finansowy ZCP na gruncie VAT

Prowadzę działalność gospodarczą jako czynny podatnik VAT. Zamierzam zawrzeć notarialną umowę leasingu finansowego zorganizowanej części przedsiębiorstwa ze spółką z o.o. Raty leasingowe zawarte w harmonogramie płatności będą obejmowały opłatę wstępną, część kapitałową i odsetkową oraz opłatę końcową. Czy transakcja ta będzie opodatkowana VAT? Czy powinienem wystawiać z tego tytułu faktury?

Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatna dostawa towarów na terytorium kraju. Na gruncie ustawy o VAT wydanie towaru leasingobiorcy na podstawie umowy leasingu finansowego uznawane jest za dostawę towaru. Przez dostawę towarów rozumie się bowiem wydanie towarów na podstawie umowy dzierżawy, najmu, leasingu lub innej umowy o podobnym charakterze zawartej na czas określony lub umowy sprzedaży na warunkach odroczonej płatności, jeżeli umowa przewiduje, że w następstwie normalnych zdarzeń przewidzianych tą umową lub z chwilą zapłaty ostatniej raty prawo własności zostanie przeniesione. Chodzi tu o umowy, w wyniku których, zgodnie z przepisami o podatku dochodowym, odpisów amortyzacyjnych dokonuje korzystający oraz umowy leasingu w rozumieniu tych przepisów, których przedmiotami są grunty. Tak stanowi art. 7 ust. 1 pkt 2 i ust. 9 ustawy o VAT).

Przepisów ustawy o VAT nie stosuje się natomiast do transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa (patrz: art. 6 pkt 1 ww. ustawy). Zorganizowana część przedsiębiorstwa (dalej: ZCP) oznacza zaś organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania (patrz: art. 2 pkt 27e ustawy o VAT).

Na gruncie ustawy o VAT organy podatkowe przyjmują, że ZCP występuje, jeżeli spełnione są łącznie następujące przesłanki:

• istnieje zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania;
• zespół ten jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie;
• składniki te przeznaczone są do realizacji określonych zadań gospodarczych;
• zespół tych składników mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące ww. zadania gospodarcze.

Brak zaistnienia którejkolwiek z omawianych powyżej przesłanek wyklucza uznanie zespołu składników majątkowych przedsiębiorstwa za jego zorganizowaną część w rozumieniu ustawy o VAT. Ponadto warto podkreślić, że ZCP tworzą składniki będące w takich wzajemnych relacjach, by można było mówić o nich jako o zespole, a nie o zbiorze przypadkowych elementów, których jedyną cechą wspólną jest własność jednego podmiotu gospodarczego. Tak wskazał Dyrektor KIS np. w interpretacji indywidualnej z 8 lutego 2024 r., nr 0111-KDIB3-2.4012.678.2023.2.SR. Organ wyjaśnił także, jak należy rozumieć wyodrębnienie organizacyjne, finansowe i funkcjonalne. W tym zakresie organ wskazał:

"(...) Wyodrębnienie organizacyjne oznacza, że zorganizowana część przedsiębiorstwa ma swoje miejsce w strukturze organizacyjnej podatnika jako dział, wydział, oddział itp. Przy czym w doktrynie zwraca się uwagę, że organizacyjne wyodrębnienie powinno być dokonane na bazie statutu, regulaminu lub innego aktu o podobnym charakterze. Organizacyjny aspekt wyodrębnienia oznacza, że składniki tworzące "część przedsiębiorstwa" powinny posiadać cechę zorganizowania. Cecha ta powinna występować w "istniejącym przedsiębiorstwie", a więc w ramach prowadzonej działalności i dotyczyć określonego zespołu składników tworzących część tego przedsiębiorstwa.

Wyodrębnienie finansowe najpełniej realizowane jest w przypadku zakładu lub oddziału osoby prawnej. Wyodrębnienie finansowe nie oznacza samodzielności finansowej, ale sytuację, w której przez odpowiednią ewidencję zdarzeń gospodarczych możliwe jest przyporządkowanie przychodów i kosztów oraz należności i zobowiązań do zorganizowanej części przedsiębiorstwa.

Natomiast wyodrębnienie funkcjonalne należy rozumieć jako przeznaczenie do realizacji określonych zadań gospodarczych. Zorganizowana część przedsiębiorstwa musi stanowić funkcjonalnie odrębną całość - obejmować elementy niezbędne do samodzielnego prowadzenia działań gospodarczych, którym służy w strukturze przedsiębiorstwa. Aby zatem część mienia przedsiębiorstwa mogła być uznana za jego zorganizowaną część, musi ona - obiektywnie oceniając - posiadać potencjalną zdolność do funkcjonowania jako samodzielny podmiot gospodarczy. Składniki majątkowe materialne i niematerialne wchodzące w skład zorganizowanej części przedsiębiorstwa muszą umożliwić nabywcy podjęcie działalności gospodarczej w ramach odrębnego przedsiębiorstwa. (...)

Biorąc powyższe pod uwagę należy uznać, że umowa leasingu finansowego - co do zasady - podlega opodatkowaniu VAT. W sytuacji opisanej w pytaniu przedmiotem tej umowy będzie jednak ZCP i dlatego będzie ona poza VAT. Transakcji tej, jako niepodlegającej opodatkowaniu VAT, Czytelnik nie powinien dokumentować fakturą. Obciążając leasingobiorcę opłatami leasingowymi Czytelnik może wystawiać noty księgowe.

3.3. Sprzedaż niezabudowanych działek stanowiących majątek prywatny a VAT

Zamierzam dokonać sprzedaży niezabudowanej działki z mojego majątku prywatnego. Jakie działania mogą spowodować obowiązek naliczenia VAT od tej sprzedaży?

Transakcje dokonywane w ramach zarządu majątkiem prywatnym, co do zasady, nie podlegają opodatkowaniu VAT. Należy jednak mieć na uwadze, że pewne działania mogą powodować, iż właściciel sprzedający prywatnie grunt zostanie uznany za podatnika, a transakcja będzie opodatkowana VAT.

Podatnik w świetle ustawy o VAT

W świetle ustawy podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą bez względu na cel lub rezultat takiej działalności. Natomiast działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.

Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 25 marca 2021 r., nr 0114-KDIP1-1.4012.718.2020.3.RR podkreślił, że zawarta w ustawie o VAT definicja działalności gospodarczej ma charakter uniwersalny, pozwalający na objęcie pojęciem "podatnik" tych wszystkich podmiotów, które prowadzą określoną działalność, występując w profesjonalnym obrocie gospodarczym. Nie jest zatem podatnikiem VAT ten, kto jako osoba fizyczna dokonuje okazjonalnych transakcji, za które nie jest przewidziana ściśle regularna zapłata oraz nie prowadzi zorganizowanej czy zarejestrowanej działalności gospodarczej. Dokonywanie określonych czynności incydentalnie, poza sferą prowadzonej działalności gospodarczej, nie pozwala na uznanie danego podmiotu za podatnika w zakresie tych czynności.

Czynności wykraczające poza zarząd majątkiem prywatnym

Odnosząc się do opodatkowania VAT sprzedaży działek organy podatkowe podkreślają, że istotne jest czy w celu dokonania sprzedaży działek sprzedawca podejmuje aktywne działania w zakresie obrotu nieruchomościami, angażując środki podobne do wykorzystywanych przez producenta, handlowca i usługodawcę w rozumieniu ustawy o VAT.

Za przejaw takiej aktywności określonej osoby w zakresie obrotu nieruchomościami, która może wskazywać, że jej czynności przybierają formę zorganizowaną, może być np.:

• nabycie terenu przeznaczonego pod zabudowę,
• uzbrojenie tego terenu,
• wydzielenie dróg wewnętrznych,
• działania marketingowe podjęte w celu sprzedaży działek, wykraczające poza zwykłe formy ogłoszenia,
• uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy terenu lub wystąpienie o opracowanie planu zagospodarowania przestrzennego dla sprzedawanego obszaru,
• prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie usług deweloperskich lub innych tego rodzaju usług o zbliżonym charakterze.

Przy czym na tego rodzaju aktywność "handlową" wskazywać musi ciąg powyżej przytoczonych okoliczności, a nie stwierdzenie jedynie faktu wystąpienia pojedynczych z nich. Tak wskazał Dyrektor KIS m.in. w interpretacjach indywidualnych z 22 kwietnia 2021 r., nr 0114-KDIP4-1.4012.94.2021.2.PS, z 13 czerwca 2023 r., nr 0112-KDIL3.4012.260.2023.1.EW i z 1 lutego 2024 r., nr 0114-KDIP1-2.4012.564.2023.2.SST.

Warto w tym miejscu przywołać także interpretację indywidualną z 2 lutego 2024 r., nr 0112-KDIL1-1.4012.634.2023.3.DS, w której Dyrektor KIS również wskazał, że dostawa towarów (w tym nieruchomości gruntowej) podlega opodatkowaniu VAT w sytuacji, gdy działaniom podmiotu dokonującego tej dostawy można przypisać znamiona prowadzenia działalności gospodarczej, co w efekcie przesądza o uzyskaniu przez niego statusu podatnika. Organ uważał jednak, że powyższe może mieć miejsce również w odniesieniu do czynności dokonanej jednorazowo. Dla uznania czynności za wykonywaną w ramach działalności gospodarczej nie ma bowiem znaczenia częstotliwość jej wykonywania, lecz zamiar, z jakim została zrealizowana i okoliczności, w jakich ją wykonano.

Zaznaczamy, że wprawdzie stanowisko organów podatkowych w kwestii opodatkowania VAT sprzedaży prywatnej nieruchomości gruntowej bywa rygorystyczne, ale sądy często opowiadają się po stronie sprzedających. Przykładem może być wyrok NSA z 8 grudnia 2022 r., sygn. akt I FSK 863/19, z którego wynika, że podział nieruchomości gruntowej przez sprzedających oraz zgoda na przygotowanie działek przez ich przyszłych nabywców, na podstawie przedwstępnej umowy sprzedaży, do pełnienia funkcji gruntów budowlanych (wykonanie przyłączy wodno-kanalizacyjnych, energetycznych i gazowych) oraz na rozpoczęcie budowy domu nie stanowią okoliczności świadczących o zamiarze wykonywania profesjonalnej działalności handlowej. Zdaniem NSA, działania te można uznać za właściwe dla zarządu majątkiem prywatnym, więc sprzedaż działek nie podlega opodatkowaniu VAT. Z kolei WSA w Gliwicach w wyroku z 24 marca 2022 r., sygn. akt I SA/Gl 1465/21 (orzeczenie nieprawomocne) uznał, że w ramach zwykłego zarządu prywatnym majątkiem mieści się wydzierżawienie prywatnej działki, podział na mniejsze, budowa brakującego zjazdu oraz urządzenie drogi dojazdowej i dlatego sprzedaż takiej nieruchomości nie podlega opodatkowaniu VAT.

Biorąc powyższe pod uwagę, istnieje szansa na wygranie ewentualnego sporu z organem podatkowym na drodze sądowej.

3.4. Wydatki na zwierzęta w firmie - VAT i PIT

Czynny podatnik VAT zamierza do swojej działalności pozyskać bezpłatnie psa i kota. Rolą psa byłoby stróżowanie, a kota odstraszanie gryzoni. Czy wydatki na utrzymanie zwierząt (np. zakup budy, kuwety, żwirku, karmy) będą uprawniały do odliczenia VAT i czy będą mogły zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów?

Prawo do odliczenia VAT

Podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT, gdy zakupione towary/usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych (patrz: art. 86 ust. 1 ustawy o VAT). Prawo to przysługuje jednak pod warunkiem niezaistnienia przesłanek negatywnych określonych w art. 88 ww. ustawy (np. prawo do odliczenia VAT nie powstanie, gdy transakcja udokumentowana fakturą nie podlega opodatkowaniu albo jest zwolniona od podatku).

Warunkiem umożliwiającym podatnikowi skorzystanie z prawa do odliczenia VAT jest zatem m.in. związek zakupów z wykonywanymi czynnościami opodatkowanymi, tzn. których następstwem jest określenie podatku należnego (powstanie zobowiązania podatkowego). Ustawodawca nie precyzuje natomiast, w jakim zakresie i w jaki sposób towary i usługi muszą być wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, aby pozwoliło to podatnikowi na odliczenie podatku. Związek ten może być zatem bezpośredni lub pośredni. O związku bezpośrednim dokonywanych zakupów z działalnością gospodarczą można mówić wówczas, gdy nabywane towary lub usługi służą np. dalszej odprzedaży, bowiem bezpośrednio wiążą się z czynnościami opodatkowanymi wykonywanymi przez podatnika. Natomiast związek pośredni wystąpi w sytuacji, gdy ponoszone wydatki nie mają bezpośredniego odzwierciedlenia w osiąganych obrotach, ale ich ponoszenie warunkuje uzyskanie obrotu opodatkowanego VAT (poprzez wpływ na ogólne funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości). Tym samym, aby stwierdzić, czy podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT od dokonanego zakupu, należy zbadać związek ponoszonych wydatków z wykonywanymi przez podatnika czynnościami opodatkowanymi, przy czym związek ten musi mieć charakter niewątpliwy. Podatnik musi zaś wykazać związek zakupów z wykonanymi czynnościami opodatkowanymi.

Czy można jednak uznać, że w przypadku wydatków ponoszonych na utrzymanie psa/kota istnieje związek z czynnościami opodatkowanymi VAT? Wydaje się, że związek taki można wykazać np. w sytuacji, gdy kot będzie zwalczał gryzonie mogące powodować straty w firmie (np. poprzez zniszczenie towarów w magazynie branży spożywczej, przegryzanie kabli w firmach produkcyjnych lub innych). Związku takiego można się doszukiwać także wówczas, gdy pies pełni funkcję stróża (chroni firmę od strat spowodowanych włamaniem, kradzieżą).

Warto jednak wspomnieć, że gdyby podatnik prowadził działalność w miejscu swojego zamieszkania, wówczas odliczenie VAT od wydatków na zwierzę mogłoby zostać zakwestionowane. Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 28 września 2022 r., nr 0114-KDIP4-2.4012.379.2022.1.AA uznał mianowicie, że w sytuacji, w której biuro podatnika znajduje się w domu, nie sposób uznać, że posiadany pies jest związany wyłącznie z prowadzoną działalnością gospodarczą. W sytuacji analizowanej przez organ podatnik świadczył usługi w zakresie cyberbezpieczeństwa i przechowywał w domu specjalistyczny sprzęt i dokumenty zawierające poufne dane klientów - oprócz monitoringu i systemu alarmowego w celu zwiększenia bezpieczeństwa posiadał psa stróżującego. Biorąc powyższe pod uwagę organ zauważył, że w czasie, gdy pies ma za zadanie pełnić funkcję stróża biura, jednocześnie pełni tą samą funkcję w stosunku do domu i znajdujących się tam przedmiotów użytku osobistego. W takiej sytuacji nie sposób nie dostrzec prywatnego charakteru posiadania psa, pomimo prowadzenia działalności gospodarczej w biurze wydzielonym na terenie domu. Konieczność podjęcia wszelkich możliwych kroków prowadzących do ochrony przekazanego sprzętu oraz powierzonych przez klientów danych jest - w ocenie organu - przesłanką niewystarczającą, aby wydatki związane z utrzymaniem posiadanego psa powiązać z prowadzoną działalnością gospodarczą. Ostatecznie organ uznał, że w tej sytuacji wydatki ponoszone na utrzymanie psa nie mają ścisłego i niebudzącego wątpliwości związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, nie wiążą się również z całokształtem funkcjonowania firmy. Zatem nie występuje tu związek podatku naliczonego z wykonywaniem czynności opodatkowanych i podatnik nie ma prawa do odliczenia VAT w związku z ponoszeniem wydatków związanych z utrzymaniem psa pełniącego funkcję stróża.

W świetle powyższego odliczenie VAT od wydatków związanych z posiadanymi w firmie zwierzętami zależy od okoliczności faktycznych.

Koszty uzyskania przychodów

Zgodnie z ogólną zasadą zapisaną w art. 22 ust. 1 ustawy o PDOF, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów lub zachowania albo zabezpieczenia źródła przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 23 tej ustawy.

Przyjmuje się, że kosztami uzyskania przychodów są wszelkie racjonalnie i gospodarczo uzasadnione wydatki związane z prowadzoną działalnością, których celem jest osiągnięcie przychodów lub zabezpieczenie albo zachowanie źródła przychodów tak, aby to źródło przynosiło przychody także w przyszłości, z wyjątkiem wydatków ustawowo wyłączonych z tych kosztów.

Jak wyjaśniają organy podatkowe, tym co jest celowe i potrzebne w prowadzonej działalności decyduje podmiot prowadzący tę działalność (a nie organ podatkowy). Na podatniku spoczywa zatem obowiązek wykazania związku poniesionych kosztów z prowadzoną działalnością, w tym okoliczności, że ich poniesienie ma wpływ na wysokość osiągniętych przychodów. Przy czym związek między poniesieniem wydatku a osiągnięciem przychodu bądź zachowaniem lub zabezpieczeniem jego źródła, należy oceniać indywidualnie w stosunku do każdego wydatku. Z oceny tego związku powinno wynikać, że poniesiony wydatek obiektywnie może przyczynić się do osiągnięcia przychodu, bądź służyć zachowaniu lub zabezpieczeniu źródła przychodów. Jeśli dany wydatek nie służy tym celom i został poniesiony np. na potrzeby osobiste, to nie może on stanowić kosztu uzyskania przychodu. Istnieje bowiem grupa wydatków, które nie mogą być uznane za związane z działalnością gospodarczą, gdyż ponoszą je osoby fizyczne niezależnie od tego, czy prowadzą działalność gospodarczą, czy też takiej działalności nie prowadzą.

Zdaniem organów podatkowych, zasadniczo wydatki na zakup i utrzymanie zwierzęcia w firmie (np. psa stróżującego), której siedziba nie mieści się w miejscu zamieszkania podatnika, mogą zostać zaliczone do kosztów uzyskania przychodów. Tak uznał Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z 19 kwietnia 2021 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.45.2021.2.DJD. W przedstawionym stanie faktycznym podatnik prowadził działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług transportu drogowego towarów. Zamierzał zakupić i wyszkolić psa do stróżowania i pilnowania towarów w trakcie ich rozładunku, co miało przyczynić się do sprawnego funkcjonowania jego firmy i pozyskania dodatkowych przychodów. Poza jednorazowym wydatkiem na zakup psa, podatnik miał kupować psu jedzenie, zapewniać opiekę weterynaryjną, strzyżenie oraz ponosić inne wydatki związane z jego posiadaniem (np. zakup obroży, smyczy, gryzaków). Dyrektor KIS uznał, że:

"(...) Wnioskodawca (...) będzie mógł zaliczyć do kosztów uzyskania przychodów prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej wydatki związane z zakupem, utrzymaniem i wyszkoleniem psa, który będzie pełnił funkcje stróżujące w trakcie transportu drogowego towarów, realizowanego przez Wnioskodawcę w ramach prowadzonej przez Niego działalności gospodarczej. Powyższe wydatki pozwolą bowiem pozyskać dodatkowy czas na realizację większej ilości zleceń i osiągnięcie dodatkowych przychodów, a także mają na celu zabezpieczenie źródła tych przychodów, co podniesiono we wniosku. (...) "

Problemowa jest natomiast kwestia zakupu zwierzęcia (np. psa) na potrzeby działalności gospodarczej, która jest prowadzona w miejscu zamieszkania podatnika. Jakiś czas temu organy podatkowe zgadzały się na ujmowanie w kosztach podatkowych wydatków związanych z utrzymaniem (zakupem) psa do działalności gospodarczej prowadzonej w domu. Tak wynika np. z interpretacji indywidualnej Dyrektora KIS z 8 listopada 2021 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.757.2021.2.ISL. W interpretacji tej organ podatkowy zgodził się na zaliczenie do kosztów uzyskania przychodów wydatków związanych z zakupem, utrzymaniem i wyszkoleniem psa, który miał pełnić funkcje stróżujące w prowadzonym przez podatnika biurze rachunkowym zlokalizowanym w jego domu, w którym przechowywane były ważne dokumenty, specjalistyczne oprogramowanie, sprzęt komputerowy, drukarki oraz wszelkie narzędzia i pomoce służące do codziennego funkcjonowania biura.

Inaczej natomiast wynika z interpretacji indywidualnej z 17 marca 2023 r., nr 0113-KDIPT2-1.4011.1059.2022.4.MAP, w której podatnik prowadzący w miejscu zamieszkania działalność gospodarczą związaną z branżą IT ponosił wydatki na utrzymanie psa. Organ podatkowy stwierdził, że ze względu na to, iż pies będzie pilnował budynku związanego tylko w części z prowadzoną działalnością gospodarczą (czyli będzie ochraniał zarówno majątek związany z działalnością gospodarczą, jak i majątek prywatny), to kosztem uzyskania przychodu mogą być jedynie wydatki w takiej części, w jakiej pies będzie wykorzystywany na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej, a nie dla celów prywatnych.

Podobnie Dyrektor KIS uznał w interpretacji indywidualnej z 25 października 2023 r., nr 0112-KDWL.4011.75.2023.1.WS.

W świetle powyższego, w naszej ocenie, nie powinno być kwestionowane ujęcie w kosztach podatkowych wydatków na utrzymanie w firmie, której siedziba nie mieści się w miejscu zamieszkania podatnika, zwierzęcia na potrzeby prowadzonej działalności gospodarczej (np. psa pełniącego funkcję stróża czy kota zwalczającego gryzonie, które mogą powodować szkody w firmie, takie jak m.in. przegryzanie kabli, niszczenie towarów w magazynie). Przy czym należy pamiętać, że kwestia kwalifikacji poniesionych wydatków do kosztów podatkowych jest każdorazowo uzależniona od wykazania przez podatnika związku przyczynowo-skutkowego z prowadzoną działalnością gospodarczą, czyli udowodnienia, że wydatek został poniesiony w celu osiągnięcia przychodu lub zachowania albo zabezpieczenia źródła tego przychodu.