Podstawa opodatkowania

Organy podatkowe zgodnie uważają, że przepis art. 4b ust. 1 i ust. 2 ww. ustawy o OZE wyznacza wartość kwoty należnej prosumentowi za wprowadzenie energii elektrycznej do sieci dystrybucyjnej określając ją jako iloczyn ilości energii elektrycznej wynikający z salda ujemnego i rynkowej ceny energii elektrycznej. Kwotę tą należy uznać za należne prosumentowi wynagrodzenie za dostawę energii elektrycznej wytworzonej w instalacjach fotowoltaicznych. Fakt wzajemnego kompensowania zobowiązania prosumenta wobec przedsiębiorstwa energetycznego i tego przedsiębiorstwa wobec prosumenta, pozostaje bez wpływu na określenie wysokości podstawy opodatkowania (vide: interpretacja indywidualna Dyrektora KIS z dnia 24 lipca 2025 r., nr 0113-KDIPT1-3.4012.585.2025.1.OS).

Dodatkowo w dniu 15 czerwca 2025 r. Ministerstwo Klimatu i Środowiska na stronie internetowej www.gov.pl zamieściło komunikat, że od 28 grudnia 2024 r. obowiązują nowe zasady rozliczeń dla prosumentów, tj:

"(...) Rozliczenie według miesięcznej ceny energii rynkowej - (RCEm)

Prosumenci, którzy rozpoczęli produkcję energii przed 1 lipca 2024 r., mogą nadal rozliczać się według miesięcznej rynkowej ceny energii. Zapewnia to większą przewidywalność i stabilność kosztów.

Rozliczenie według godzinowej ceny energii rynkowej - (RCE)

Prosumenci mogą przejść na rozliczenie godzinowe (RCE), składając odpowiednie oświadczenie do swojego sprzedawcy energii. W tym modelu zwrot za energię wprowadzoną do sieci wzrasta z 20% do 30%. Opłacalność w tym modelu zależy od umiejętnego zarządzania produkcją i konsumpcją energii (...)".

Z kolei podstawą opodatkowania - zgodnie z art. 29a ustawy o VAT - jest generalnie wszystko, co stanowi zapłatę, którą dokonujący dostawy towarów lub usługodawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, usługobiorcy lub osoby trzeciej, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Ustawodawca w art. 29a ust. 6 i ust. 7 ustawy wymienia elementy, które powinny być wliczane bądź nie powinny być wliczane do podstawy opodatkowania. Podstawa opodatkowania nie obejmuje m.in. kwoty VAT.

Co ciekawe Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 6 sierpnia 2025 r., nr 0113-KDIPT1-2.4012.520.2025.1.SM wyjaśnił, że:

"(...) jeżeli w danym okresie rozliczeniowym Państwo jako prosument wprowadzą do sieci mniej energii elektrycznej niż z tej sieci pobiorą, nie oznacza to, że po Państwa stronie, w danym okresie rozliczeniowym, nie wystąpi podstawa opodatkowania, a w związku z tym nie powstanie obowiązek podatkowy. Jeżeli z saldowania ilościowego, dokonywanego w każdej godzinie doby, będzie wynikało, że prosument wprowadził więcej energii niż pobrał z sieci, w odniesieniu do tak wprowadzonej do sieci przez Państwa energii elektrycznej, wystąpi u Państwa podstawa opodatkowania, a w związku z tym powstanie również obowiązek podatkowy (pomimo, że w skali całego okresu rozliczeniowego pobrali Państwo więcej energii niż wprowadzili do sieci).

Ostatecznie uznał, że: "(...) podstawę opodatkowania u Państwa jako prosumenta z tytułu rozliczenia wytworzonej energii elektrycznej w instalacji OZE stanowi wartość ustalona jako iloczyn ilości energii elektrycznej wprowadzonej przez Państwa jako prosumenta do sieci - po zbilansowaniu godzinowym (czyli z uwzględnieniem bilansowania międzyfazowego) i rynkowej ceny energii elektrycznej (podkreślenie redakcji) (...)".

Należy pamiętać, że wskazana wartość (iloczyn energii wprowadzonej po zbilansowaniu międzyfazowym i ceny rynkowej) jest wartością należną z tytułu rozliczenia wprowadzonej do sieci energii elektrycznej wytworzonej w instalacji fotowoltaicznej, obejmującą całość należnego świadczenia od przedsiębiorstwa energetycznego, którą - w celu określenia podstawy opodatkowania - należy pomniejszyć o kwotę podatku należnego.

W praktyce ww. wartość z tytułu rozliczenia wprowadzonej do sieci energii elektrycznej wytworzonej w instalacji fotowoltaicznej zapisywana jest na prowadzonym przez dostawcę energii koncie prosumenta. Wartość ta uwzględniania jest na stanie depozytu, który uwidaczniany jest na fakturach otrzymywanych od dostawcy energii. Jak wynika bowiem z art. 4c ustawy o OZE sprzedawca, w celu prowadzenia rozliczeń, o których mowa w art. 4 ust. 1a pkt 2, prowadzi konto dla prosumenta energii odnawialnej, na którym ewidencjonuje ilości energii elektrycznej i wartości energii elektrycznej, o których mowa w art. 4 ust. 1a, oraz wynikającą z nich wartość środków za energię elektryczną należną prosumentowi za energię elektryczną wprowadzoną do sieci, zwaną "depozytem prosumenckim".

Przy czym Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 7 lutego 2025 r., nr 0111-KDIB3-3.4012.586.2024.4.MPU wyjaśnił, że na gruncie przepisów podatku VAT, nie można utożsamiać wartości depozytu z podstawą opodatkowania (niezależnie od tego czy wartości te będą się pokrywać czy nie). Na temat środków zgromadzonych w depozycie prosumenckim i podstawy opodatkowania wypowiedział się również Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 25 listopada 2024 r., nr 0112-KDIL3.4012.563.2024.2.MBN, tj.:

"(...) depozyt prosumencki przeznaczany jest na rozliczenie zobowiązań prosumenta energii odnawialnej (...) z tytułu zakupu energii elektrycznej od sprzedawcy prowadzącego konto prosumenta (art. 4c ust. 1 i 2 ustawy o OZE). Po upływie 12 miesięcy od dnia przypisania danej kwoty środków do depozytu prosumenckiego niewykorzystane środki w części stanowiącej nie więcej niż 20% wartości energii elektrycznej wprowadzonej w danym miesiącu kalendarzowym stanowią nadpłatę, którą Sprzedawca zwraca prosumentowi w terminie nie dłuższym niż do końca 13 miesiąca następującego po danym miesiącu, w którym powstał ten depozyt. Pozostała kwota nierozliczona i nie zwrócona prosumentowi podlega umorzeniu.

W efekcie środki zgromadzone w depozycie prosumenckim nie stanowią wynagrodzenia należnego Państwu jako prosumentowi, a tym samym nie stanowią podstawy opodatkowania podatkiem VAT u Państwa jako prosumenta - tak jak wskazano wyżej - podstawa opodatkowania będzie stanowić wartość ustaloną jako iloczyn ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci przez prosumenta po zbilansowaniu godzinowym i rynkowej ceny energii elektrycznej (...)".

Z komunikatu Ministerstwa Klimatu i Środowiska z dnia 15 czerwca 2025 r. wynika, że trwają również prace nad projektem ustawy, która obejmuje między innymi poprawę przejrzystości i zakresu informacji na fakturach prosumenckich.